Dự thảo Luật Phá sản (sửa đổi): Cải cách mạnh mẽ, tăng hiệu quả quá trình phục hồi

Chiều 21/11, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội làm việc tại Hội trường, thảo luận về dự án Luật Phá sản (sửa đổi).

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Tách bạch trình tự, thủ tục phục hồi và phá sản

Thảo luận về dự án Luật Phá sản (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội tán thành sửa đổi toàn diện Luật Phá sản hiện hành và cũng ghi nhận dự thảo Luật đã thể hiện một bước tiến lớn trong việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, đặc biệt là nguyên tắc ưu tiên thủ tục phục hồi và hài hòa lợi ích các bên liên quan, góp phần quan trọng cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, lành mạnh hóa nền kinh tế theo tinh thần của các Nghị quyết Trung ương.

ĐBQH Phan Thị Mỹ Dung (Tây Ninh) tán thành việc dự thảo Luật quy định cụ thể về hỗ trợ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, hợp tác xã phục hồi.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị làm rõ các yếu tố trong quy định về trình tự, thủ tục phục hồi là một chế định riêng biệt với trình tự thủ tục phá sản. Bởi, tại Điều 24 Khoản 1 quy định người có quyền nộp đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phục hồi khi doanh nghiệp hợp tác xã có nguy cơ hoặc mất năng lực thanh toán. Tại Điều 38 Khoản 1 quy định người có quyền nộp đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phá sản khi doanh nghiệp hợp tác xã mất khả năng thanh toán.

ĐBQH Phan Thị Mỹ Dung (Tây Ninh) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Như vậy, cùng một sự kiện là doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán sẽ phát sinh hai tình huống pháp lý: chủ doanh nghiệp, người có quyền yêu cầu nộp đơn áp dụng thủ tục phục hồi; trong khi đó, ở bên đây chủ nợ có quyền nộp đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phá sản.

"Điều này sẽ dẫn đến xung đột về thẩm quyền và kéo dài tố tụng, ảnh hưởng đến quyền lợi của chủ nợ và hiệu quả của cải cách tư pháp. Trong khi đó, dự thảo Luật cũng chưa làm rõ trường hợp nào áp dụng thủ tục phục hồi hay áp dụng thủ tục phá sản trong trường hợp mất khả năng thanh toán", đại biểu chỉ rõ.

Mặt khác, theo quy định tại Điều 5 của dự thảo Luật, doanh nghiệp hợp tác xã nguy cơ mất khả năng thanh toán là doanh nghiệp hợp tác xã không thanh toán được khoản nợ sẽ đến hạn trong 6 tháng hoặc khoản nợ đã đến hạn nhưng chưa quá 6 tháng.

Theo báo cáo của Tòa án nhân dân tối cao, các khoản nợ ở đây là tất cả các khoản nợ bao gồm nợ lương nhân viên, công nhân, nợ vay ngân hàng, nợ thuế, nợ bảo hiểm, nợ dân sự kinh tế thông thường, không phân biệt nợ ngắn hạn và dài hạn.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Đại biểu cho rằng, vấn đề then chốt này không được phân loại, xác định rõ ràng minh bạch thì tiêu chí mất khả năng thanh toán - tiêu chí pháp lý quan trọng nhất để quyết định doanh nghiệp, hợp tác xã được đưa vào diện phục hồi hay phá sản sẽ bị chồng chéo, mâu thuẫn trong giải quyết cũng như bị lạm dụng trong cạnh tranh không lành mạnh.

“Chỉ vì một khoản nợ dân sự nhỏ mà tạo điều kiện cho đối thủ cạnh tranh hoặc chủ nợ dùng thủ tục phá sản để gây áp lực, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín doanh nghiệp, làm giảm cổ phiếu, giảm khả năng giao dịch hoặc tiếp cận vốn, hoặc chủ doanh nghiệp, hợp tác xã lợi dụng chính sách phục hồi này để cố tình kéo dài thời gian trì hoãn việc thanh toán nợ”, đại biểu phân tích.

Với các lý do nêu trên, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung đề nghị cân nhắc kỹ lưỡng nên chăng quy định phục hồi là một bước tiền đề, một giai đoạn bắt buộc trong thủ tục phá sản. Và, chỉ sau khi kết thúc giai đoạn này mới xem xét mở thủ tục phá sản, đồng thời yêu cầu cải cách mạnh mẽ để tăng tính khả thi và hiệu quả của giai đoạn tiền đề này trước khi mở thủ tục phá sản.

Như vậy, vừa bảo đảm được chính sách, chủ trương hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sản xuất kinh doanh, cũng như giải quyết dứt điểm tồn tại hiện nay là nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng muốn phá sản mà không được phá sản.

Cân nhắc giữ nguyên quyền kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân

ĐBQH Trần Văn Tiến (Phú Thọ) nhận thấy, tại khoản 4 Điều 41 dự thảo Luật đã sửa quyền kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân thành quyền kiến nghị đối với quyết định mở hoặc không mở thủ tục phá sản và thi hành quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã phá sản.

ĐBQH Trần Văn Tiến (Phú Thọ) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Dù nội dung này đã được giải trình, song đại biểu Trần Văn Tiến nhấn mạnh, quyền kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân đối với các quyết định này được thực hiện nhằm bảo đảm các quyết định của Tòa án thực hiện đúng quy định của pháp luật; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho doanh nghiệp, hợp tác xã, của người tham gia thủ tục giải quyết phá sản tại Tòa án. Đồng thời, bảo đảm Viện Kiểm sát nhân dân thực hiện hiệu quả chức năng, nhiệm vụ trong kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong lĩnh vực này. Do đó, đại biểu đề nghị giữ nguyên như quy định tại Luật Phá sản hiện hành.

Đồng tình với đề nghị này, ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng, quyền kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân là quyền hiến định tại Hiến pháp năm 2013. Trong các Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, Luật Tổ chức Viện kiểm sát cũng quy định rất rõ về quyền này.

Theo đại biểu, Viện Kiểm sát nhân dân có nhiệm vụ quan trọng là bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp, hợp tác xã. Nếu quyết định của Tòa án, nghị quyết của hội nghị chủ nợ, thậm chí là tuyên bố phá sản của doanh nghiệp, hợp tác xã không đúng quy định pháp luật thì vai trò kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân rất quan trọng.

ĐBQH Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Bên cạnh đó, đại biểu Trần Văn Tiến cũng nêu rõ, tại khoản 3 Điều 67 dự thảo Luật Phá sản (sửa đổi) quy định quyền kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân chỉ được thực hiện trong các trường hợp quyết định tuyên bố doanh nghiệp, hợp tác xã phá sản trong trường hợp quyết định đó xâm phạm nghiêm trọng đến lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước.

Cho rằng “quy định này đã thu hẹp quyền kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân”, đại biểu Trần Văn Tiến chỉ rõ, theo khoản 1 Điều 107 của Hiến pháp năm 2013 và khoản 1 Điều 5 Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 quy định: Viện Kiểm sát nhân dân phải kháng nghị trong trường hợp hành vi, bản án, quyết định của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền trong hoạt động tư pháp có vi phạm pháp luật nghiêm trọng, xâm phạm quyền con người, quyền công dân, lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Do vậy, đề nghị giữ nguyên quy định thẩm quyền kháng nghị của Viện Kiểm sát nhân dân như Luật Phá sản hiện hành, để bảo đảm tính toàn diện, đầy đủ, kịp thời bảo vệ quyền lợi của các chủ thể bị tác động của việc phá sản, nhất là các chủ nợ nhỏ lẻ, người lao động và nhóm người dễ bị tổn thương.

Tuy nhiên, ĐBQH Phan Thị Nguyệt Thu (Hà Tĩnh) đồng tình với quy định tại khoản 3 Điều 67 của dự thảo Luật. Bởi, việc quyết định phá sản là thủ tục đòi nợ tập thể và đặc thù. Trường hợp quyết định tuyên bố phá sản ảnh hưởng đến quyền của cơ quan, tổ chức, cá nhân thì họ có quyền yêu cầu xem xét lại quyết định để bảo vệ quyền lợi cho mình.

ĐBQH Phan Thị Nguyệt Thu (Hà Tĩnh) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Theo đại biểu, quy định này được đưa vào dự thảo Luật sẽ giúp vụ việc phá sản được giải quyết nhanh chóng, kịp thời, tiết kiệm chi phí và bảo đảm tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã một cách đầy đủ, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và cũng bảo đảm chủ trương, đường lối của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Trong khi không làm ảnh hưởng đến quyền kháng nghị của Viện Kiểm sát theo quy định của dự thảo Luật.

Thanh Hải