Dự thảo Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi): Cần cho phép phạt tiền, tạm giữ giấy tờ với người không chấp hành yêu cầu xét nghiệm

Việc cấp, thu hồi giấy phép của cơ sở cai nghiện tư nhân phải có ý kiến của Sở Y tế

Tại khoản 3, Điều 27 của dự thảo Luật quy định: Bộ trưởng Bộ Công an quyết định thành lập, giải thể cơ sở cai nghiện ma túy công lập, trường giáo dưỡng. Bộ trưởng Bộ Công an quy định điều kiện về nhân sự và chế độ quản lý tại cơ sở cai nghiện ma túy công lập, trường giáo dưỡng. Giám đốc Công an cấp tỉnh cấp, cấp lại, thu hồi giấy phép hoạt động đối với cơ sở cai nghiện ma túy tư nhân trong địa bàn quản lý.

Quang cảnh phiên họp

Quy định này tại dự thảo Luật phù hợp với thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ của Bộ Công an. Nhưng, ĐBQH Trần Đình Chung (Đà Nẵng) cho rằng, để bảo đảm hoạt động của cơ sở cai nghiện ma túy cần sự tham gia của nhiều cơ quan liên quan như y tế, văn hóa, giáo dục… Trong đó, ngành y tế có vai trò quan trọng vì ở các cơ sở cai nghiện rất cần triển khai công tác chăm sóc y tế, tư vấn tâm lý… nhất là trong thực hiện cai nghiện cho người từ 12 đến 18 tuổi.

ĐBQH Trần Đình Chung (Đà Nẵng) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Do vậy, đại biểu đề nghị, sửa đổi điều khoản này theo hướng Giám đốc Công an cấp tỉnh cấp lại, thu hồi giấy phép hoạt động đối với các cơ sở cai nghiện ma túy tư nhân trên địa bàn quản lý sau khi thống nhất với Sở Y tế về bảo đảm yêu cầu chuyên môn. Đồng thời, bổ sung quy định giao Bộ Y tế hướng dẫn về chuyên môn, tiêu chuẩn về cơ sở vật chất, nhân lực y tế và trang thiết bị, cũng như quy trình chuyên môn trong điều trị cắt cơn, điều trị rối loạn tâm thần và điều trị bằng thuốc thay thế tại các cơ sở cai nghiện này.

Từ thực tế tham gia công tác phòng, chống ma túy, ĐBQH Hoàng Ngọc Định (Tuyên Quang) nhận thấy, hiện nay, cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành trong công tác phòng, chống ma túy chưa thực sự đồng bộ. Mặc dù dự thảo Luật đã bổ sung trách nhiệm cho Bộ Công an, Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch… Nhưng trong thực tiễn, việc trao đổi thông tin, chia sẻ dữ liệu, và thực hiện các chiến dịch tuyên truyền vẫn còn rời rạc.

ĐBQH Hoàng Ngọc Định (Tuyên Quang) phát biểu

Do vậy, đại biểu đề nghị thành lập “Ban chỉ đạo liên bộ, liên ngành về phòng, chống ma túy” với quyền quyết định, giám sát thực hiện các nhiệm vụ. Đồng thời, xây dựng hệ thống thông tin quốc gia về người sử dụng trái phép, người nghiện, cơ sở cai nghiện, để các cơ quan có thể truy cập, cập nhật kịp thời.

ĐBQH Phạm Đức Ấn (Đà Nẵng) cho rằng, thực tiễn đã cho thấy việc cai nghiện thành công là rất khó khăn nên giai đoạn phòng ngừa hết sức quan trọng. Do vậy, cần tiếp tục rà soát để có quy định cụ thể hơn về vai trò của gia đình, nhà trường và nguồn lực để thực hiện phòng ngừa nghiện ma túy từ sớm, từ xa.

ĐBQH Phạm Đức Ấn (Đà Nẵng) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Không thể cắt giảm thời gian hay giai đoạn trong quy trình cai nghiện

Nêu bất cập của quy định trong Luật Phòng, chống ma túy hiện hành, đại biểu Hoàng Ngọc Định cho biết, thời gian và tiêu chuẩn áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc trong Luật hiện hành còn mơ hồ, gây khó khăn trong thực tiễn.

Khoản 2 Điều 95 Luật Xử lý vi phạm hành chính quy định thời hạn 12 - 24 tháng cho người từ 18 tuổi trở lên, trong khi khoản 3 Điều 30 quy định 6 - 12 tháng cho người từ 12 đến dưới 18 tuổi. Trên thực tế, việc xác định thời gian cụ thể dựa trên mức độ nghiện, tình trạng sức khỏe và khả năng tái hòa nhập là rất khó khăn, dẫn đến việc áp dụng không đồng nhất, thậm chí gây bất công.

Dẫn lại báo cáo chung của Bộ Công an và các đơn vị liên quan, đại biểu Trần Đình Chung cho biết, tỷ lệ cai nghiện ma túy thành công trong thời gian qua không tăng, trong khi đó số lượng người tái nghiện sau khi cai nghiện tại cộng đồng, gia đình lại tăng lên. Thậm chí, số lượng người nghiện trong một số trại giáo dưỡng cũng tăng. Thời gian vừa qua đã có những vụ việc xảy ra buộc cơ quan chức năng phải xử lý cán bộ ở cơ sở cai nghiện, trại giáo dưỡng đã tiếp tay cho người cai nghiện sử dụng thêm ma túy, nên không thực hiện cai nghiện thành công.

Do vậy, đại biểu Trần Đình Chung tán thành với quy định tăng thời hạn cai nghiện tại khoản 1, Điều 28. Theo đó, thời hạn cai nghiện ma túy đối với người cai nghiện ma túy lần đầu là 24 tháng, đối với người cai nghiện ma túy từ lần thứ hai trở lên là 36 tháng. Đại biểu cũng tán thành quy định tại khoản 2, Điều 28 về 5 giai đoạn trong quy trình cai nghiện ma túy bao gồm: tiếp nhận, phân loại; điều trị cắt cơn, giải độc, điều trị các rối loạn tâm thần, điều trị các bệnh lý khác; giáo dục, tư vấn, phục hồi hành vi, nhân cách; lao động trị liệu, học nghề; chuẩn bị tái hòa nhập cộng đồng.

ĐBQH Quản Minh Cường (Cao Bằng) phát biểu tại Tổ. Ảnh: Phạm Thắng

Đại biểu nhấn mạnh “cai nghiện ma túy rất gian nan nên không thể cắt giảm thời gian hay lược bỏ giai đoạn nào trong quy trình cai nghiện”. Thời hạn cai nghiện ma túy như hiện hành chưa đủ để thực hiện cai nghiện kỹ lưỡng và tiến hành đầy đủ các giai đoạn trong quy trình cai nghiện, cũng không bảo đảm thời gian cách ly người cai nghiện với đối tượng nghiện khác ở ngoài xã hội, rất dễ bị rủ rê, lôi kéo tái nghiện trở lại.

Đại biểu Hoàng Ngọc Định đề nghị, cần xây dựng tiêu chuẩn đánh giá mức độ nghiện (theo thang quốc gia) và quy định thời gian cai nghiện tối thiểu, tối đa dựa trên tiêu chuẩn này, nhằm giảm thiểu sự tùy tiện trong việc áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc.

Đại biểu cũng cho biết, quy định về quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy hiện hành còn thiếu chế tài cưỡng chế và không có cơ chế răn đe hiệu quả. Hiện nay, khi người dùng không chấp hành yêu cầu xét nghiệm, pháp luật chỉ có thể áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, chưa có hình phạt hành chính cưỡng chế. Điều này dẫn đến việc một số người dùng, đặc biệt là người không có nơi cư trú ổn định, không chịu thực hiện xét nghiệm, gây lãng phí nguồn lực và làm giảm tính nghiêm minh của pháp luật.

ĐBQH Lò Thị Việt Hà (Tuyên Quang) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Do vậy, đại biểu Hoàng Ngọc Định đề nghị bổ sung vào khoản 5, Điều 23 quy định cho phép áp dụng biện pháp cưỡng chế (phạt tiền, tạm giữ giấy tờ) đối với người không chấp hành yêu cầu xét nghiệm, đồng thời quy định việc đưa vào danh sách quản lý người sử dụng trái phép để thực hiện các biện pháp giáo dục, giám sát.

Thanh Hải; Ảnh: Phạm Thắng