Dự thảo Luật Thương mại điện tử bổ sung quy định quản lý người livestream bán hàng

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, dự án Luật Thương mại điện tử gồm 7 chương, 48 điều, được xây dựng nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động kinh doanh trực tuyến, bảo vệ người tiêu dùng và thúc đẩy thị trường TMĐT phát triển lành mạnh. Dự thảo xác định 4 nhóm trách nhiệm chính đối với các chủ thể tham gia, gồm: minh bạch thông tin, báo cáo trực tuyến định kỳ, kiểm soát thông tin vi phạm pháp luật và lưu trữ thông tin giao dịch.

Trong đó, minh bạch thông tin được xem là trọng tâm. Các nền tảng TMĐT phải công khai danh tính chủ sở hữu, hiển thị rõ thông tin người bán, mô tả chi tiết hàng hóa, dịch vụ và công bố điều kiện hoạt động trên nền tảng.

Quy định mới này giúp người tiêu dùng dễ dàng xác minh nguồn gốc hàng hóa, bảo đảm quyền lợi trong giao dịch. Ngoài ra, các nền tảng phải thực hiện báo cáo trực tuyến định kỳ thông qua hệ thống quản lý hoạt động TMĐT hoặc theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Với các nền tảng lớn, báo cáo về kết quả rà soát, gỡ bỏ nội dung vi phạm phải được cập nhật theo thời gian thực.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên trình bày tờ trình dự thảo Luật Thương mại điện tử. Ảnh: Quốc hội

Dự thảo quy định các nền tảng TMĐT phải thiết lập cơ chế tự động kiểm duyệt thông tin trước khi hiển thị, nhằm ngăn chặn việc rao bán hàng cấm, hàng giả, hàng kém chất lượng hoặc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Khi phát hiện hành vi vi phạm hoặc nhận phản ánh từ người tiêu dùng, nền tảng có trách nhiệm rà soát, gỡ bỏ ngay nội dung vi phạm.

Thông tin về hàng hóa, dịch vụ đăng tải trên sàn phải được lưu trữ ít nhất một năm kể từ thời điểm đăng tải, trong khi dữ liệu liên quan đến hợp đồng giao kết phải được bảo quản tối thiểu ba năm. Quy định này giúp cơ quan quản lý dễ dàng truy vết, kiểm tra khi có tranh chấp, đồng thời tạo cơ sở pháp lý để xử lý hành vi gian lận và trốn thuế trong hoạt động TMĐT.

Dự thảo Luật TMĐT lần này dành riêng một phần cho hoạt động livestream bán hàng - lĩnh vực đang phát triển mạnh trên các nền tảng mạng xã hội và sàn TMĐT.

Theo quy định mới, chủ nền tảng có trách nhiệm xác thực danh tính người livestream theo pháp luật về định danh và xác thực điện tử, đồng thời thiết lập cơ chế kiểm soát nội dung theo thời gian thực. Khi phát hiện hành vi vi phạm như quảng cáo hàng cấm, sử dụng ngôn ngữ hoặc hình ảnh phản cảm, nền tảng phải tạm dừng phát sóng, ngăn chặn và gỡ bỏ nội dung ngay lập tức.

Về phía người bán, họ phải cung cấp đầy đủ hồ sơ, tài liệu pháp lý chứng minh nguồn gốc và chất lượng hàng hóa cho người livestream.

Người livestream có nghĩa vụ tuân thủ các quy định về quảng cáo, không được cung cấp thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn về công dụng, xuất xứ, giá cả, khuyến mại và chính sách bảo hành của sản phẩm. Với hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục bắt buộc xác nhận nội dung quảng cáo, người livestream chỉ được phép giới thiệu đúng nội dung đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Ngoài quy định về livestream, dự thảo còn bổ sung cơ chế quản lý hoạt động tiếp thị liên kết (affiliate marketing), vốn ngày càng phổ biến trong thương mại điện tử.

Theo đó, tổ chức cung cấp dịch vụ tiếp thị liên kết phải định danh rõ người thực hiện, có cơ chế theo dõi, giám sát chặt chẽ và gỡ bỏ ngay các liên kết vi phạm pháp luật. Người tiếp thị liên kết không được đưa thông tin sai lệch về công dụng, xuất xứ, chất lượng, giá cả hoặc chính sách khuyến mại của sản phẩm.

Bên cạnh đó, dự thảo nghiêm cấm thực hiện tiếp thị liên kết cho hàng hóa, dịch vụ vi phạm pháp luật, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ hoặc hàng cấm kinh doanh. Các nền tảng thực hiện quảng bá trực tuyến phải báo cáo định kỳ hoạt động với cơ quan quản lý để bảo đảm kiểm soát hiệu quả và minh bạch.

Trong báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, dự thảo Luật TMĐT đã phản ánh đúng thực tiễn và yêu cầu quản lý mới, tuy nhiên cần tiếp tục làm rõ phạm vi trách nhiệm của từng chủ thể.

Theo Ủy ban, việc xác định mức độ trách nhiệm cần dựa trên quy mô và tính chất hoạt động của nền tảng, đặc biệt là các sàn TMĐT, mạng xã hội có chức năng thương mại, dịch vụ thanh toán hoặc logistics.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi. Ảnh: Quốc hội

Cơ quan thẩm tra cũng kiến nghị phân định rạch ròi phạm vi điều chỉnh của Luật TMĐT với các luật liên quan như Luật Quảng cáo, Luật An toàn thông tin mạng, Luật An ninh mạng và Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Việc hoàn thiện theo hướng này sẽ giúp tránh chồng chéo, đồng thời bảo đảm sự thống nhất và khả thi trong thực thi pháp luật.

Theo giới chuyên gia, các quy định mới trong dự thảo Luật TMĐT như xác thực danh tính người livestream, cơ chế kiểm duyệt nội dung và quản lý tiếp thị liên kết là bước tiến quan trọng trong việc xây dựng môi trường TMĐT minh bạch, an toàn. Những điều chỉnh này không chỉ góp phần bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mà còn nâng cao trách nhiệm của các nền tảng và người tham gia kinh doanh trực tuyến.

Khi được thông qua, Luật Thương mại điện tử (sửa đổi) sẽ trở thành công cụ pháp lý quan trọng giúp kiểm soát tốt hơn hoạt động kinh doanh trên môi trường số, tạo nền tảng cho thương mại điện tử phát triển bền vững, đồng thời thúc đẩy niềm tin của người tiêu dùng vào thị trường trực tuyến Việt Nam.

Hưng Nhật