Dự thảo Luật Xây Dựng (sửa đổi): Tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi, minh bạch và an toàn

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp với đại diện một số bộ, ngành, địa phương và chuyên gia để nghe báo cáo, cho ý kiến về dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi). Ảnh: VGP

Mục tiêu của việc sửa đổi này là nhằm tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi, minh bạch và an toàn cho hoạt động đầu tư xây dựng, đồng thời cắt giảm thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả quản trị trong lĩnh vực này.

TẬP TRUNG SỬA ĐỔI BỐN NHÓM VẤN ĐỀ LỚN

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết việc sửa đổi Luật nhằm tiếp tục cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước theo hướng xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, minh bạch, chi phí tuân thủ thấp; cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; đơn giản hóa thủ tục hành chính trong hoạt động đầu tư xây dựng; đồng thời khắc phục hạn chế, bất cập trong thực tiễn, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Theo đó, dự thảo Luật dự kiến sửa đổi, điều chỉnh 141/168 điều, sắp xếp lại thành 8 chương, 96 điều, tập trung vào bốn nhóm vấn đề lớn.

Thứ nhất là đổi mới phương thức, nâng cao hiệu quả quản trị trong đầu tư xây dựng.

Thứ hai là cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư kinh doanh.

Thứ ba là phân cấp quản lý từ Trung ương đến địa phương, gắn trách nhiệm rõ ràng cho các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng, bảo đảm minh bạch, trách nhiệm giải trình.

Thứ tư là chỉ quy định những vấn đề khung, nguyên tắc thuộc thẩm quyền Quốc hội, còn chi tiết giao Chính phủ quy định.

Quang cảnh cuộc họp. Ảnh: VGP

Liên quan đến quản lý định mức, Bộ Xây dựng đề xuất cho phép tổ chức áp dụng định mức do cơ quan nhà nước ban hành cho dự án đầu tư công; đồng thời cho phép xây dựng, điều chỉnh, vận dụng hoặc sử dụng giá xây dựng trong trường hợp chưa có hoặc chưa phù hợp. Ngoài ra, dự thảo cũng bổ sung quy định cho phép cơ quan chủ quản được điều chỉnh nội bộ vốn giữa các dự án thành phần trong khi tổng mức đầu tư toàn dự án, mục tiêu, quy mô, tiến độ không thay đổi, sau đó báo cáo cấp có thẩm quyền, nhằm giảm bớt thủ tục.

Các ý kiến tại cuộc họp thống nhất rằng việc sửa đổi Luật Xây dựng cần đồng bộ với Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công và các luật liên quan để tránh chồng chéo, tạo sự thống nhất trong quản lý. Đại diện Bộ Tư pháp đề nghị dự thảo tập trung xử lý vướng mắc, tách bạch quản lý dự án công và tư, đồng thời bổ sung, chỉnh sửa quy định về hợp đồng xây dựng và các nội dung kỹ thuật để bảo đảm tính khả thi.

Đại diện UBND thành phố Hà Nội và UBND thành phố Hải Phòng cho rằng cần làm rõ thủ tục thanh quyết toán, nhất là trong bối cảnh sáp nhập địa giới hành chính; đồng thời kiến nghị cải cách quy trình cấp phép xây dựng và thẩm định.

Lãnh đạo Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam kiến nghị làm rõ quyền hạn điều chỉnh hợp đồng của chủ đầu tư; cho phép tham khảo định mức, đơn giá nước ngoài; quy định bảo lãnh thanh toán tối thiểu 30% giá trị hợp đồng để bảo vệ nhà thầu và bổ sung trách nhiệm thanh toán cho nhà thầu phụ.

BẢO ĐẢM ĐỒNG BỘ, TẠO THUẬN LỢI CHO ĐỊA PHƯƠNG

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định việc sửa đổi Luật Xây dựng là nhiệm vụ cấp bách nhằm thể chế hóa chủ trương phân cấp, phân quyền, sắp xếp đơn vị hành chính, tổ chức lại chính quyền địa phương hai cấp. Luật phải bảo đảm đồng bộ, thống nhất với các luật liên quan như Luật Đất đai, Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, qua đó tạo thuận lợi cho địa phương trong quá trình thực thi.

Phó Thủ tướng đề nghị phân loại các điều khoản trong dự thảo thành bốn nhóm. Thứ nhất là nhóm chỉnh sửa kỹ thuật để bảo đảm tính thống nhất với mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Thứ hai là nhóm thay đổi chính sách, cần phân tích sâu các vấn đề phân cấp, thẩm quyền và kỹ thuật quản lý. Thứ ba là nhóm đơn giản hóa thủ tục hành chính, hướng tới cắt giảm 50% công đoạn, áp dụng cơ chế “một cửa, một bộ hồ sơ”. Cuối cùng là nhóm về ứng dụng công nghệ thông tin và dữ liệu số trong quản lý xây dựng.

Về phân loại dự án, Phó Thủ tướng nhấn mạnh dự thảo cần dựa trên tính chất công trình, mức độ phức tạp về công nghệ, ảnh hưởng đến an toàn, môi trường và xã hội.

Theo đó, đối tượng quản lý tập trung vào ba nhóm: chủ đầu tư và chủ quản đầu tư; tư vấn thiết kế, giám sát, thẩm định; cùng với nhà thầu chính và phụ. Ngay cả hộ gia đình, tổ chức nhỏ khi tham gia xây dựng cũng cần được điều chỉnh để gắn với trách nhiệm hợp đồng, thanh toán, bảo hành và bảo vệ quyền lợi các bên.

Đối với thủ tục cấp phép xây dựng, Phó Thủ tướng cho rằng đây là công cụ quản lý quan trọng, bảo đảm công trình đáp ứng quy hoạch, thiết kế, phòng cháy chữa cháy, bảo vệ môi trường. Do đó, quy định về cấp phép cần được phân cấp, rút ngắn thời gian, tránh chồng chéo, nhưng vẫn đáp ứng tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế về năng lực của cán bộ, đơn vị tư vấn, giám sát và nhà thầu.

Phó Thủ tướng cũng lưu ý tình trạng thiếu quy chuẩn, định mức, đơn giá trong lĩnh vực xây dựng. Dự thảo Luật cần tham khảo, áp dụng tiêu chuẩn quốc tế và công nghệ của nước sản xuất trong các lĩnh vực trong nước chưa ban hành hoặc đối với công trình mới như đường sắt tốc độ cao, cao tốc, sân bay. Đồng thời, Luật nên cho phép sử dụng tư vấn nước ngoài trong trường hợp trong nước chưa đủ năng lực để bảo đảm khách quan, khoa học.

Bên cạnh đó, việc tổ chức ban quản lý dự án phải linh hoạt, tránh gây ách tắc. Về thanh toán và quyết toán, Phó Thủ tướng nêu rõ hiện còn bất cập, đặc biệt với doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhà thầu phụ. Do đó, cần nghiên cứu bỏ quy định chỉ thanh toán sau khi có kết luận thanh tra, kiểm toán, thay bằng cơ chế ràng buộc hợp đồng để bảo đảm quyền lợi cho doanh nghiệp.

Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh Luật cần tạo không gian cho chủ đầu tư áp dụng công nghệ mới, hướng tới công trình xanh, thông minh, chuyển đổi số. Việc điều chỉnh tổng mức đầu tư, thay đổi công nghệ phải được trao quyền chủ động nhiều hơn cho chủ đầu tư, tránh tình trạng bị động hoặc phụ thuộc.

Dũng Hiếu