Dự thảo mới nhất về tiêu thụ nhiên liệu: Tiến tới dừng nhập khẩu, sản xuất xe xăng dầu

Cục Đăng kiểm Việt Nam vừa hoàn thành dự thảo tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) về tiêu thụ nhiên liệu, trình Bộ Xây dựng lấy ý kiến góp ý.

Trong đó, cơ quan soạn thảo cho biết, Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) chính thức bày tỏ sự ủng hộ đối với mức tiêu hao nhiên liệu trung bình (CAFC) của toàn bộ mảng xe con (dưới 9 chỗ) tại Việt Nam ở mức 4,83 lít/100 km vào 2035.

Biểu đồ mức tiêu thụ nhiên liệu.

Bất cập hành lang pháp lý về giảm phát thải

Hiện Việt Nam đang áp dụng việc dán nhãn năng lượng và thử nghiệm khí thải mức 5 (mức cao nhất) đối với xe ô tô con loại từ 9 chỗ trở xuống, bao gồm cả xe lắp ráp mới từ linh kiện rời và xe nhập khẩu nguyên chiếc chưa qua sử dụng.

Việc áp dụng nhãn năng lượng và thử nghiệm khí thải mức 5 đã thúc đẩy các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu đưa công nghệ tiên tiến vào thị trường Việt Nam, góp phần giảm ô nhiễm môi trường và nâng cao hiệu quả tiết kiệm nhiên liệu cho xe con.

Tuy nhiên, các Thông tư hướng dẫn dán nhãn năng lượng và quy chuẩn Việt Nam - QCVN 109:2024 của Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) chưa quy định cụ thể về phát thải CO2 cũng như giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu. Điều này khiến hiệu quả giảm phát thải khí carbon chưa cao.

Năm 2013, Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành TCVN 9854:2013 về giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu và phương pháp xác định cho ô tô con. Tuy nhiên, các giới hạn này chưa bắt buộc áp dụng.

Theo thống kê ban đầu của VAMA, đa số ô tô con bán ra đạt được giới hạn tiêu thụ nhiên liệu theo quy định nên việc áp dụng mức cũ chưa tạo tác động rõ rệt trong việc giảm phát thải khí carbon.

Bên cạnh đó, Việt Nam đã cam kết quốc tế giảm 9% tổng lượng phát thải khí nhà kính so với kịch bản phát thải thông thường (BAU). Tại Hội nghị COP26, Thủ tướng cũng công bố cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Trong bối cảnh đó, Chính phủ giao Bộ Xây dựng triển khai giải pháp đối với lĩnh vực giao thông, trong đó giới hạn tiêu thụ nhiên liệu (E17) được đánh giá là giải pháp giảm phát thải CO2 hiệu quả nhất, chiếm hơn 34% tổng lượng giảm phát thải.

Vì vậy, cơ quan soạn thảo đề xuất mức tiêu hao nhiên liệu của toàn bộ mảng xe con (dưới 9 chỗ) tại Việt Nam ở mức 4,83 lít/100 km vào 2030.

Lo ngại tính khả thi

Thông tin trên làm dấy lên lo ngại khi thời điểm áp dụng chỉ còn 5 năm. VAMA cho rằng mục tiêu CAFC 4,83 lít/100 km vào năm 2030 là “quá nghiêm ngặt”. Hiện có tới 96% xe chạy xăng truyền thống và 14% xe hybrid không đạt chuẩn theo đề xuất.

Ông Lê Hồng Việt, Phó Giám đốc Trung tâm thử nghiệm khí thải phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (Cục Đăng kiểm), cho biết dự thảo TCVN về mức tiêu thụ nhiên liệu hiện nay mới trong quá trình lấy ý kiến, chưa có hiệu lực bắt buộc.

Nếu quy định được áp dụng, từ 2030 doanh nghiệp phải vừa nhập khẩu xe xăng dầu và xe điện để mức tiêu hao nhiên liệu đáp ứng được quy định. Ảnh: V.LONG

Phạm vi áp dụng chỉ điều chỉnh với xe sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới, không áp dụng cho phương tiện đang lưu hành. Mức tiêu hao nhiên liệu 4,83 lít/100 km là mức tiêu thụ chung của toàn doanh nghiệp, không phải áp dụng cho từng phương tiện. Chẳng hạn, doanh nghiệp sản xuất một chiếc xe chỉ tiêu hao nhiên liệu 3 lít/100km và một chiếc xe có mức tiêu hao nhiên liệu gần 5 lít/100km cũng đạt yêu cầu.

“Có nghĩa doanh nghiệp làm sao để vừa sản xuất lượng xe có mức tiêu thụ xăng thấp và cao cộng dồn lại với nhau để đáp ứng vùng quy định. Theo đó, họ hoàn toàn có thể sắp xếp sản xuất các xe vừa tiêu thụ nhiên liệu cao và thấp cho phù hợp”- ông Việt cho hay.

Trong quá trình xây dựng dự thảo, ban soạn thảo đã thường xuyên lấy ý kiến hiệp hội và doanh nghiệp để bảo đảm khả thi. Cụ thể, ngày 21-8, VAMA chính thức ủng hộ mục tiêu 4,83 lít/100 km nhưng vào năm 2035, tức lùi thời gian áp dụng thêm 5 năm.

“Ban soạn thảo vẫn đang tiếp tục nghiên cứu, đánh giá tác động chi tiết dựa trên dữ liệu thị trường và xu hướng phát triển phương tiện trong nước, đặc biệt là sự gia tăng tỉ lệ xe điện, để có lộ trình áp dụng hợp lý, bảo đảm vừa thực hiện cam kết quốc tế, vừa phù hợp với điều kiện thực tiễn của doanh nghiệp và thị trường Việt Nam”- ông Việt khẳng định.

Chính sách mới buộc các doanh nghiệp phải cải tiến

Theo Cục Đăng kiểm, việc áp dụng TCVN về mức tiêu thụ nhiên liệu buộc doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu phải đầu tư công nghệ mới như động cơ hybrid, động cơ điện, hệ thống phun xăng trực tiếp, hộp số vô cấp, thiết kế khí động học tối ưu.

Việt Nam tiến tới dừng sản xuất, nhập khẩu ô tô xăng dầu. Ảnh: V.LONG

Quy định mới cũng sẽ tạo lợi thế cạnh tranh cho xe điện, hybrid và các dòng xe dùng nhiên liệu thay thế. Nhờ đó, quá trình chuyển đổi năng lượng trong giao thông vận tải sẽ đi nhanh hơn theo đúng lộ trình tại quyết định 876/2022 của Thủ tướng: Đến năm 2040 dừng sản xuất, nhập khẩu xe xăng dầu; đến năm 2050 đạt 100% xe dùng năng lượng sạch.

Tuy nhiên, trong ngắn hạn, tác động tới doanh nghiệp là không tránh khỏi. Nhiều dây chuyền lắp ráp hiện nay vẫn dựa vào công nghệ động cơ đốt trong cũ, chưa tối ưu về nhiên liệu.

Để giảm tác động, dự thảo TCVN xây dựng theo nguyên tắc phù hợp lộ trình, có nhiều phương án linh hoạt. Doanh nghiệp có thể điều chỉnh cơ cấu sản phẩm, áp dụng công nghệ mới hoặc cân đối chiến lược kinh doanh. Ngoài ra, cơ chế trao đổi lượng tiết kiệm nhiên liệu (PCAFC) cũng được đưa ra, cho phép doanh nghiệp hoán đổi lượng tiết kiệm nhiên liệu giữa các năm hoặc giữa các doanh nghiệp.

Với người tiêu dùng, họ sẽ được hưởng lợi khi xe an toàn, tiết kiệm nhiên liệu và ít phát thải hơn. Việc giảm 0,5 – 1,0 lít/100 km có thể giúp tiết kiệm hàng triệu đồng mỗi năm cho mỗi phương tiện.

“Đối với doanh nghiệp vận tải, logistics, taxi, xe công nghệ, việc giảm chi phí nhiên liệu sẽ tăng lợi nhuận, hạ giá thành dịch vụ và nâng sức cạnh tranh. Về lâu dài, khi cơ cấu xe chuyển sang hybrid và xe điện, chi phí nhiên liệu còn giảm mạnh hơn, góp phần giảm áp lực nhập khẩu xăng dầu…”- Cục Đăng kiểm cho hay.

Tải dự thảo tại đây.

VIẾT LONG