Dự thảo Nghị định EPR: Nhà sản xuất, nhập khẩu kiến nghị gì?

Fs có tạo cơ chế tính tiền 2 lần cho nhà sản xuất

Góp ý vào dự thảo Nghị định EPR, nằm trong nhóm thu gom và tiêu hủy sản phẩm, đại diện Hiệp hội CropLife Việt Nam thông tin, dự thảo Nghị định EPR khá toàn diện và rõ ràng. Tuy nhiên, trong khoản 2b, Điều 19 có ghi: “UBND cấp tỉnh chủ động xây dựng và triển khai thực hiện kế hoạch sử dụng kinh phí hỗ trợ với thời gian thực hiện tương ứng cho từng dự án, đề tài, nhiệm vụ căn cứ vào nhu cầu thực tế của địa phương….”.

Hội thảo “Phổ biến và lấy ý kiến dự thảo Nghị định quy định về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu – EPR”

Nhưng, trong mẫu phụ lục không đưa ra thông tin cụ thể mà địa phương phải làm. Liệu phụ lục có cần đưa ra các nội dung cụ thể, tránh tình trạng các địa phương nộp lên sẽ bị thiếu sót thông tin. Trong trường hợp thiếu thì có cơ chế về thời gian phản hồi để địa phương bổ sung thông tin hay không?

Đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Anh quốc tại Việt Nam đánh giá, việc xây dựng EPR là cách tiếp cận môi trường rất tốt, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, thúc đẩy phân loại rác tại nguồn, tạo nguồn nguyên liệu sạch cho tái chế. Tuy nhiên, sau 2 năm triển khai EPR, việc cần có một Nghị định EPR để minh bạch và rõ ràng hơn.

Đóng góp vào dự thảo Nghị định, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Anh quốc tại Việt Nam cho hay, trong dự thảo Nghị định vẫn thiếu cơ chế khuyến khích cho việc sử dụng vật liệu tái chế, đặc biệt là nhựa tái chế trong bao bì. Những doanh nghiệp sử dụng nhiều vật liệu tái chế làm một cách tự nguyện. Để khuyến khích ngành công nghiệp tái chế rất cần chính sách khuyến khích, ưu đãi rõ ràng.

Liên quan đến Điều 5, Khoản 2: “Tỷ lệ tái chế bắt buộc cho từng loại sản phẩm, bao bì trong 3 năm đầu tiên được quy định tại Phụ lục I ban hành kèm theo Nghị định này. Tỷ lệ tái chế bắt buộc được điều chỉnh theo chu kỳ 3 năm một lần theo quy định của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đảm bảo mỗi lần điều chỉnh không tăng quá 10% của tỷ lệ tái chế bắt buộc, chu kỳ đầu tiên bắt đầu tính từ năm 2026”.

Trên thực tế, một số doanh nghiệp đã thực hiện quá con số này. Tuy nhiên, việc sử dụng vật liệu tái chế trong bao bì là một thách thức lớn, doanh nghiệp phải đầu tư rất nhiều. Trong điều kiện của Việt Nam, các doanh nghiệp tái chế đưa được vật liệu có thể sử dụng trong bao bì thường giá thành cũng khá cao so với vật liệu nguyên sinh. Do đó, việc điều chỉnh tỷ lệ bắt buộc về tái chế cần phải xem xét, đánh giá về khả năng kỹ thuật, sản lượng tái chế của ngành tái chế trong nước. Dựa trên kết quả này để điều chỉnh.

Điều 9 dự thảo Nghị định quy định việc đóng góp tài chính để hỗ trợ hoạt động tái chế sản phẩm, bao bì. Trong đó, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành Mức đóng góp tài chính đối với một đơn vị khối lượng sản phẩm, bao bì (Fs) cho từng sản phẩm, bao bì và điều chỉnh theo chu kỳ 3 năm một lần bắt đầu tính từ năm 2026.

Đại diện đơn vị này cho rằng, hiện nhiều doanh nghiệp tái chế sử dụng chính sách mức đóng góp Fs để định giá thành vật liệu tái chế. Điều này vô tình làm giảm động lực của các nhà sản xuất tham gia tái chế và sử dụng vật liệu tái chế.

“Nghị định cũng đã đưa ra sửa đổi theo hướng không đặt nặng vấn đề đóng góp tài chính mà tập trung vào việc doanh nghiệp tự chủ động tái chế. Mức Fs này phải nên để cho thị trường cung cầu vận hành. Khi đó mới tạo được kinh tế thị trường của ngành công nghiệp tái chế”, đại diện đơn vị này chia sẻ và cho rằng, từ kinh nghiệm thực tế, khi nhà sản xuất hỗ trợ phân loại, thu gom, tái chế thậm chí mua lại nhựa tái chế thì nhà sản xuất vẫn phải đóng một khoản EPR. Điều này đồng nghĩa quy định Fs đang tạo cơ chế thu tiền 2 lần đối với nhà sản xuất.

Điều 13, Khoản 2 quy định: “Giá trị tối đa của một gói hỗ trợ đối với từng nhóm sản phẩm, bao bì như sau: a) Các nhóm thuộc loại bao bì; dầu nhớt (nhóm C.1.1.); săm, lốp các loại (nhóm D.1.1.); bóng đèn compact, bóng đèn huỳnh quang (nhóm Đ.5.1.); tấm quang năng (nhóm Đ.6.1.): 10 tỷ đồng; b) Các nhóm thuộc loại sản phẩm ắc quy và pin; các nhóm thuộc loại sản phẩm điện - điện tử (không bao gồm nhóm Đ.5.1, nhóm Đ.6.1); các nhóm thuộc loại sản phẩm phương tiện giao thông: 20 tỷ đồng”.

Theo đại diện đơn vị này, hiện nay một số loại bao bì đã có công nghệ, thị trường tái chế và đầu ra khá ổn định như nhựa cứng TPE, tuy nhiên, bao bì nhựa mềm chưa có công nghệ tái chế hiệu quả. Do đó, đơn vị này cũng đề xuất có gói hỗ trợ cho hoạt động tái chế bao bì nhựa mềm...

Đóng góp vào dự thảo Nghị định, đại diện Panasonic cho hay, tại Điều 4, khoản 1 của dự thảo hiện chỉ hướng dẫn xác định đối tượng thực hiện trách nhiệm tái chế trong 3 trường hợp đặc thù, nhưng chưa đề cập đến cách xác định đối tượng thực hiện trách nhiệm tái chế trong trường hợp tổ chức, cá nhân sản xuất là doanh nghiệp chế xuất, bán hàng cho tổ chức, cá nhân nhập khẩu là thương nhận nội địa.

Đồng thời đề xuất bổ sung trường hợp đặc thù thứ 4 vào điểm d Điều 4 như sau: “Trường hợp tổ chức, cá nhân sản xuất là doanh nghiệp chế xuất, bán hàng cho tổ chức, cá nhân nhập khẩu là thương nhân nội địa thì doanh nghiệp chế xuất là đối tượng thực hiện trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì”.

Phát triển đồng bộ chính sách, thúc đẩy thực thi hiệu quả EPR

Tại hội thảo, các đại biểu đã lắng nghe, trao đổi thẳng thắn và đưa ra nhiều ý kiến đóng góp xây dựng dự thảo Nghị định EPR.

Ông Nguyễn Thành Yên, Phó trưởng phòng Chính sách Pháp chế (Cục Môi trường), cũng đã giải đáp cặn kẽ các kiến nghị, vướng mắc và ghi nhận các đề xuất của các doanh nghiệp.

Ảnh: Bao bì nhựa. Nguồn: ITN

Phát biểu kết luận hội thảo, ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường, khẳng định, EPR là công cụ chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy trách nhiệm của nhà sản xuất, nhập khẩu trong việc thu hồi, tái chế, xử lý sản phẩm, bao bì sau sử dụng. Trong thời gian qua, các cơ quan quản lý, đặc biệt là Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã nỗ lực xây dựng khuôn khổ pháp lý, hoàn thiện quy định, đưa chính sách EPR vào thực tiễn.

Tuy nhiên, EPR là chính sách mới, một số quy định vẫn cần được tháo gỡ, làm rõ. Để khắc phục các bất cập hiện hữu, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới về phân cấp, cải cách thủ tục hành chính và cải thiện môi trường đầu tư - kinh doanh, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chủ động đề xuất xây dựng một Nghị định riêng quy định chi tiết về EPR.

Hội thảo cũng đã ghi nhận 13 ý kiến góp ý của các doanh nghiệp, hiệp hội. Chúng ta đang chập chững bước đi trên con đường EPR. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cam kết sẽ lắng nghe, tiếp thu đầy đủ và nghiêm túc các ý kiến góp ý từ các cơ quan, doanh nghiệp, hiệp hội để hoàn thiện khung pháp lý về EPR, với mục tiêu phát triển đồng bộ chính sách, thúc đẩy thực thi hiệu quả chính sách EPR và đóng góp vào mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn và đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 như cam kết của Việt Nam tại COP26.

Nếu như dự thảo cũ đưa ra mức tái chế bắt buộc chung với dầu nhớt là 15% thì hiện đã tách dầu hộp số và bôi trơn xuống mức 0%, giữ 15% với dầu động cơ.Dự thảo cũ cũng yêu cầu tỷ lệ tái chế bắt buộc chung với pin sạc nhiều lần là 8% thì dự thảo mới đã đưa tỷ lệ tái chế bắt buộc đối với pin sạc nhiều lần sử dụng cho ô tô điện về mức 0%. Pin không sử dụng cho xe ô tô điện vẫn giữ tỷ lệ 8%.Tạm thời chu kỳ ba năm đầu tiên tính từ năm 2026 sẽ không bắt buộc tỷ lệ tái chế với pin ô tô sạc nhiều cho đến khi cơ quan môi trường xác định có pin thải ra môi trường, lúc đó sẽ đưa tỷ lệ vào.

Nguyễn Hạnh