Tạo nên hệ sinh thái nông nghiệp đa dạng bậc nhất cả nước
Từ vùng đồng bằng phù sa màu mỡ đến những bình nguyên khô nóng đặc trưng, mỗi nông sản trên dải đất Khánh Hòa (mới) đều mang dấu ấn riêng biệt. Tại đây, người nông dân bằng sự lao động cần cù và không ngừng học hỏi, phát triển đã biến những bất lợi của tự nhiên thành lợi thế, kiến tạo nên một nền nông nghiệp dựa trên 3 trụ cột cốt lõi: Đặc thù, thích ứng và bền vững.
Về miền quả ngọt
Được mệnh danh là "viên ngọc thô của vùng đất khô hạn", Ninh Thuận (cũ) sở hữu một khí hậu đầy nắng và gió. Chính điều kiện tưởng chừng khắc nghiệt ấy, qua bàn tay con người và sự trợ lực của khoa học công nghệ, đã biến vùng đất "nóng như Rang" thành những vựa cây trái trù phú, mang lại cuộc sống ấm no cho người dân. Nổi bật là nho và táo, hai loại cây trồng chủ lực của vùng đất này. Với gần 1.000ha nho cho sản lượng trên 26.000 tấn/năm và hơn 1.300ha táo với sản lượng vượt 40.000 tấn/năm, nông dân Ninh Thuận (cũ) không ngừng đầu tư canh tác theo tiêu chuẩn an toàn, chất lượng cao. Hơn 31% diện tích nho đã áp dụng công nghệ tưới tự động, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP và hữu cơ. Nhờ đó, mỗi héc-ta trồng nho có thể mang lại thu nhập ấn tượng, từ 600 triệu đồng đến 2 tỷ đồng/vụ. Bên cạnh đó, măng tây xanh (hơn 300ha) và nha đam (350ha) cũng đã khẳng định vị thế là những cây trồng giá trị cao, hoàn toàn thích nghi với thổ nhưỡng nơi đây.
Một số trái cây nổi bật của tỉnh Khánh Hòa mới.
Trong khi đó, Khánh Hòa (cũ) lại nổi tiếng với những miệt vườn trù phú, nơi có các loại cây ăn quả đã trở thành biểu tượng. Những vườn xoài bạt ngàn tại Cam Lâm - Cam Ranh với diện tích gần 9.000ha và sản lượng hàng chục nghìn tấn mỗi mùa không chỉ là cây trồng kinh tế, mà còn là một phần di sản văn hóa, gắn bó sâu sắc với đời sống nhiều thế hệ. Đặc biệt, sầu riêng Khánh Sơn "cơm vàng hạt lép" là một thương hiệu nổi tiếng, được thị trường đánh giá cao bởi hương vị thơm ngon đặc trưng. Dù diện tích còn khiêm tốn, song giá trị kinh tế mà sầu riêng mang lại vô cùng to lớn: Riêng tại Khánh Sơn, 1.700ha thu hoạch đã mang về gần 1.300 tỷ đồng trong mùa vụ năm 2024. Cùng với đó, cây bưởi da xanh (khoảng 1.500ha) cũng là cây trồng chủ lực, giúp hàng nghìn hộ dân ở các huyện miền núi thoát nghèo và vươn lên.
Dấu ấn nông nghiệp xanh và công nghệ cao
Rong ruổi qua những miền quả ngọt, thành công của nông sản Khánh Hòa mới không chỉ đến từ chất lượng đặc thù mà còn ở cam kết "xanh hóa" trong canh tác. Từ chùm nho mọng nước đến trái sầu riêng thơm lừng, tất cả đều hướng tới quy trình sản xuất an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ, ứng dụng công nghệ cao để nâng tầm giá trị. Ở vùng đất nhiều nắng gió phía nam của tỉnh (tỉnh Ninh Thuận cũ) đến nay đã phát triển được 3 vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao với diện tích 1.355ha; xây dựng được 30 dự án nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao hoạt động hiệu quả. Nhờ đó, giá trị sản xuất đạt 990 triệu đồng/ha/năm. Riêng dưa lưới và nho công nghệ cao đạt hơn 1,2 tỷ đồng/ha/năm. Giá trị sản xuất nông nghiệp công nghệ cao giai đoạn 2021 - 2025 tăng bình quân 30,1%/năm và chiếm 18% giá trị sản xuất toàn ngành.
Nông dân thu hoạch sầu riêng cơm vàng hạt lép.
Tại khu vực phía bắc của tỉnh (tỉnh Khánh Hòa cũ), đến nay nông sản của vùng đất này đã khẳng định được chất lượng, thương hiệu, không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn đẩy mạnh xuất khẩu. Riêng về truy xuất nguồn gốc, hiện nay, toàn tỉnh có 41 mã số vùng trồng xuất khẩu với tổng diện tích hơn 4.436ha. Trong đó, có 24 mã số xuất khẩu xoài tươi sang các thị trường: Hoa Kỳ, New Zealand, Úc, Trung Quốc, Liên minh châu Âu (EU); 23 mã số sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc với diện tích 610,96ha. Ngoài ra, có 40 mã số vùng trồng nội địa với tổng diện tích khoảng 153ha trên các loại cây trồng gồm: Xoài, dừa, dứa, bưởi, lúa, rau các loại và tỏi. Tại tỉnh Ninh Thuận (cũ), có 57 mã số vùng trồng với diện tích gần 363ha.
Hẳn nhiên, để được cấp mã số vùng trồng, chỉ dẫn địa lý, điều kiện tiên quyết là vùng trồng đó phải áp dụng các biện pháp canh tác an toàn, sản phẩm đầu ra phải không tồn dư các hóa chất độc hại cũng như sinh vật gây hại. Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có hơn 400ha sầu riêng đạt chuẩn VietGAP, hàng chục héc-ta sầu riêng theo hướng hữu cơ. Con số này ở xoài và bưởi da xanh lên đến hàng trăm héc-ta. Nhiều nông dân, doanh nghiệp đã đầu tư máy móc, trang thiết bị để chế biến, nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản, không ngừng gia tăng giá trị sản phẩm, đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao của thị trường.
Kết mối lương duyên
Sự sáp nhập giữa Khánh Hòa và Ninh Thuận được các chuyên gia ví như một "sự kết hợp hoàn hảo", có khả năng tạo nên một "hệ sinh thái nông nghiệp" đa dạng bậc nhất cả nước, trải dài từ vùng núi cao đến đồng bằng ven biển, nơi có sự cộng hưởng, thế mạnh của vùng này sẽ bổ sung và nâng tầm cho vùng kia. Lợi ích trước mắt là sự mở rộng thị trường, kết nối các tour du lịch nông nghiệp từ vườn xoài, sầu riêng đến trang trại nho, táo. Quan trọng hơn, nông sản của toàn tỉnh sẽ tận dụng được hệ thống logistics hiện đại gồm cảng biển, sân bay quốc tế và các nhà máy chế biến lớn để phục vụ xuất khẩu.
Du khách trải nghiệm vườn nho.
Theo lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, trong thời gian tới, ngành Nông nghiệp tập trung xây dựng bản đồ nông hóa thổ nhưỡng, gắn với xác định vùng cây trồng, chăn nuôi của tỉnh, đảm bảo phù hợp với định hướng phát triển cũng như nhu cầu tiêu dùng. Định hướng chính trong phát triển nông nghiệp Khánh Hòa giai đoạn hiện nay là tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả các quyết sách của Trung ương, của tỉnh về phát triển nông nghiệp theo hướng xanh, bền vững; gắn với việc ưu tiên phát triển các sản phẩm nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ tạo liên kết chuỗi giá trị nhằm gia tăng sức cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp. Qua đó, đáp ứng “lợi ích kép”, giúp người tiêu dùng có sự lựa chọn sản phẩm chất lượng, vừa giúp cho nông dân cung cấp các sản phẩm an toàn, chiếm thị phần và nâng cao thu nhập. Đồng thời, tỉnh tập trung đẩy mạnh tái cơ cấu ngành Nông nghiệp theo hướng tăng cường liên kết theo chuỗi, nâng cao giá trị gia tăng, phát triển nông nghiệp công nghệ cao, xây dựng thương hiệu nông sản, phát triển nông nghiệp gắn với du lịch. Trong đó, việc thực hiện cơ cấu lại ngành Nông nghiệp phải đảm bảo nâng cao hơn nữa thu nhập, cải thiện đời sống nông dân, bảo vệ môi trường, góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng chung của tỉnh.
Có thể nói, bằng cách quy hoạch hợp lý, phát huy thế mạnh của từng vùng và tạo ra sự liên kết chặt chẽ trong chuỗi giá trị, tỉnh Khánh Hòa mới hoàn toàn có thể trở thành một hình mẫu về phát triển nông nghiệp bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu và mang lại giá trị kinh tế cao, nâng cao đời sống cho nông dân.
