Dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng và vai trò của thế hệ trẻ trong thời đại số

Thế hệ trẻ ngày nay vừa trở thành công dân số vừa là người tiêu dùng số và sáng tạo số. Ảnh minh họa: TTXVN

Trước bối cảnh Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, chuyển đổi số trở thành yêu cầu tất yếu, khách quan, tạo động lực cho sự phát triển của đất nước cũng như từng địa phương.

Việt Nam là quốc gia đi sau nhưng đang đứng trước cơ hội thế kỷ "đi tắt đón đầu" để gia nhập hàng ngũ các nền kinh tế số phát triển. Để thể hiện khát vọng vươn mình của đất nước, Bộ Chính trị khóa XII ban hành Nghị quyết số 52-NQ/TW với tiêu đề "Một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư".

Nghị quyết xác định rõ nhiệm vụ xây dựng hạ tầng số, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, hoàn thiện khung pháp lý cho công nghiệp 4.0. Đề cao vai trò của dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật, chế tạo thông minh và kết nối chuỗi giá trị toàn cầu. Yêu cầu liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học và cơ quan quản lý để thúc đẩy ứng dụng công nghệ mới, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Đề ra cơ chế ưu đãi đầu tư R&D, bảo hộ sở hữu trí tuệ và bảo đảm an toàn, an ninh mạng.

Đồng thời, Bộ Chính trị khóa XIII ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW về "Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia".

Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là chủ trương mới, quan trọng trong Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV của Đảng, nhằm tận dụng tối đa những động lực phát triển. Trong đó, nhấn mạnh khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực không có trần giới hạn cho tăng trưởng.

Ngày 15/10, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII công bố toàn văn Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng để lấy ý kiến đóng góp của các đại biểu Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị-xã hội, các đoàn thể nhân dân, cán bộ, đảng viên và nhân dân. Việc coi khoa học, công nghệ là trụ cột mở ra cơ hội to lớn để xây dựng chính quyền số, kinh tế số và xã hội số, góp phần thúc đẩy quản trị hiện đại, phục vụ người dân và doanh nghiệp hiệu quả hơn.

Dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng xác định, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là trụ cột phát triển đã thể hiện tầm nhìn chiến lược, mang tính đột phá trong bối cảnh toàn cầu đang bước vào kỷ nguyên số. Văn kiện nêu rõ quan điểm: “Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phải thực sự trở thành động lực trung tâm trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”. Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIV của Đảng cũng đã thể hiện rõ tinh thần đổi mới, đột phá trong tư duy phát triển với sự chuyển dịch phương châm từ “sáng tạo” sang “đột phá”.

Việc xác định ưu tiên này xuất phát từ tầm nhìn chiến lược đáp ứng yêu cầu của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khi công nghệ số và đổi mới sáng tạo trở thành yếu tố quyết định tốc độ và chất lượng phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia. Đảng khẳng định, chỉ có đột phá mạnh mẽ trong những lĩnh vực này mới giúp Việt Nam bứt phá khỏi giới hạn tăng trưởng truyền thống.

Trong định hướng xác lập mô hình tăng trưởng mới được dự thảo Báo cáo chính trị nêu ra là ưu tiên phát triển và làm chủ công nghệ trong một số ngành công nghiệp nền tảng như năng lượng, cơ khí chế tạo, luyện kim, vật liệu mới, công nghệ số và sinh học. Đồng thời, chú trọng phát triển các ngành công nghiệp mới nổi có tiềm năng tạo ra bước nhảy vọt như công nghiệp chip bán dẫn, robot và tự động hóa, trí tuệ nhân tạo, vật liệu tiên tiến, công nghiệp môi trường, năng lượng tái tạo, năng lượng mới, công nghiệp vũ trụ và công nghiệp lượng tử.

Đây không chỉ là những ngành kinh tế mũi nhọn, mà còn là công cụ để Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, nâng cao vị thế quốc gia trên trường quốc tế. Bên cạnh đó, cần bổ sung nhấn mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng có tính lưỡng dụng, để vừa phục vụ mục tiêu dân sinh, vừa trực tiếp bảo đảm quốc phòng-an ninh.

Thách thức lớn nhất trong phát triển khoa học, công nghệ đối với mỗi quốc gia là kỹ năng số của người dân và văn hóa sống trong môi trường số. Thế hệ trẻ ngày nay có điều kiện để tiếp cận và ứng dụng công nghệ nhanh chóng hơn các thế hệ đi trước, vừa trở thành công dân số vừa là người tiêu dùng số và sáng tạo số. Do đó, vai trò, vị trí của thế hệ trẻ trong chuyển đổi số là rất quan trọng, là những người dẫn dắt đất nước đến thế giới số hóa.

Trong kỷ nguyên số, thế hệ trẻ Việt Nam nói chung đang không ngừng học hỏi, nghiên cứu và tham gia tích cực vào quá trình này, trở thành chủ thể tích cực trong công cuộc chuyển đổi số, giúp đất nước ngày càng phát triển trong thời đại số hóa.

Việc tổ chức lấy ý kiến rộng rãi của nhân dân, cán bộ, đảng viên nhất là đối với thế hệ trẻ vào dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIV của Đảng đang được triển khai sâu rộng, thể hiện rõ tinh thần “dân biết, dân bàn, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Đồng thời, đây là bước quan trọng kết tinh trí tuệ toàn dân, bảo đảm chủ trương, đường lối của Đảng xuất phát từ thực tiễn cuộc sống và đáp ứng nguyện vọng nhân dân.

Lần đầu tiên, việc lấy ý kiến nhân dân được triển khai song song trực tuyến và trực tiếp, toàn bộ góp ý được mã hóa và phân loại tự động. Cách làm vừa mở rộng dân chủ thực chất, vừa giúp tinh chỉnh chỉ tiêu, giải pháp phù hợp với nguồn lực và thể chế. Nếu được hoàn thiện trên tinh thần cầu thị, khoa học, dự thảo Báo cáo Chính trị sẽ thực sự trở thành bản thiết kế chiến lược cho Việt Nam phát triển nhanh, bền vững và có năng lực cạnh tranh toàn cầu.

Trong thời đại khoa học, công nghệ, người trẻ vừa là công dân số vừa là người tiêu dùng số và sáng tạo số, là lực lượng tham gia tích cực nhất vào hoạt động này. Với những ý kiến đóng góp của thế hệ trẻ - những chủ nhân tương lai của đất nước, những con người ưu tú trên khắp cả nước đối với công cuộc phát triển khoa học, công nghệ quốc gia không chỉ là yêu cầu của thời đại mà còn là chìa khóa mở ra những sáng chế, phát minh khoa học và dự án khởi nghiệp sáng tạo, với nhiều ý tưởng đột phá, nâng cao năng suất lao động, chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tranh trong giai đoạn phát triển mới.

Với ba trụ cột thể chế - công nghệ - con người, tạo thành “tam giác chiến lược” của Đại hội XIV, đánh dấu giai đoạn Việt Nam chuyển từ “cải tiến từng phần” sang “tái cấu trúc toàn diện”, hướng tới mục tiêu quốc gia phát triển vào giữa thế kỷ XXI.

Dự thảo đề xuất môi trường pháp lý linh hoạt, chấp nhận rủi ro và cho phép chạy thử nghiệm chính sách trong các lĩnh vực mới như AI, kinh tế số, kinh tế xanh, tuần hoàn. Đồng thời đổi mới chính sách về nhân lực là yêu cầu tất yếu để đất nước phát triển trong kỷ nguyên mới, thanh niên với vai trò là lực lượng xã hội năng động nhất đã và đang đảm nhận sứ mệnh xung kích, tiên phong.

Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đánh dấu một bước nhảy vọt về tư duy phát triển khi chắt lọc, cập nhật các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, các quyết sách chiến lược đột phá trong các nghị quyết của Bộ Chính trị được ban hành từ cuối năm 2024 đến nay, những nghị quyết mang tính chất "đòn bẩy" để vận hành thực hiện ngay trước và sau Đại hội.

Việc xác định ưu tiên đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia xuất phát từ tầm nhìn chiến lược đáp ứng yêu cầu của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, khi công nghệ số và đổi mới sáng tạo trở thành yếu tố quyết định tốc độ và chất lượng phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia.

Hoàng Ly - Bình Nguyên