Đưa AI vào trường học - Bài 1: Học sinh hào hứng với tiết học ứng dụng AI

LTS: Một trong những nhiệm vụ đột phá chiến lược của Nghị quyết 71/2025 của Bộ Chính trị là “Chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) trong GD&ĐT”. Đây là mệnh lệnh từ thực tiễn, đòi hỏi ngành GD&ĐT phải chủ động thích ứng, đổi mới tư duy, mô hình và phương pháp giảng dạy. Để việc áp dụng AI vào dạy học mang đến những trải nghiệm mới mẻ, hiệu quả thì vai trò của người thầy trong thời đại số rất quan trọng và cần có những giải pháp mang tính chiến lược.

Nắm bắt việc đưa AI vào trường học, nhiều trường tích cực đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao năng lực đội ngũ và đổi mới giảng dạy, giúp học sinh (HS) tự tin làm chủ công nghệ.

Xây dựng phòng học kỹ năng số

Sáng 28-10, HS lớp 2 Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm, phường Sài Gòn đã có giờ học thú vị tại phòng kỹ năng công dân số.

Cụ thể, mỗi em được sử dụng máy tính bảng. Trên thiết bị xuất hiện các trò chơi trên nền tảng Kahoot, Wordwall, phần mềm giả lập.

Do đã được hướng dẫn từ trước nên em Minh Trí sử dụng máy tính rất thành thục. Em nhanh chóng quét mã QR, chọn một trong các chủ đề trải nghiệm gồm xác định thông tin thật-giả; xác định phần mềm an toàn; ứng xử trên không gian mạng; những điều an toàn trên Internet; nguy hiểm khi để lộ thông tin cá nhân và cuối cùng là xác định vùng an toàn.

Học sinh Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm, phường Sài Gòn trong một giờ học tại phòng kỹ năng số, đây là trường có đưa AI vào trường học. Ảnh: THUẬN VĂN

Sự tò mò, thích thú khi sử dụng công nghệ khiến em Trí chỉ mất 2 phút hoàn thành bài làm. Em reo lên vì vui sướng.

Đón đầu việc đưa AI vào trường học, năm học này, trường khánh thành công trình phòng kỹ năng số với diện tích 48 m2. Phòng trang bị 40 máy tính bảng, Smart TV, Internet tốc độ cao, hệ thống âm thanh - điều hòa, cùng poster, khẩu hiệu và mã QR học tập về an toàn mạng và nguyên tắc công dân số.

Bà Đỗ Ngọc Chi, Hiệu trưởng, khẳng định đã xây dựng hạ tầng, bồi dưỡng đội ngũ đến đổi mới cách dạy, cách học để chuyển đổi số thực sự chạm đến từng lớp học, từng HS.

Các tiết học ở phòng kỹ năng số, HS học cách tìm kiếm, đánh giá thông tin; thực hành ứng xử an toàn, tôn trọng bản quyền và dữ liệu cá nhân.

Đặc biệt, các em được khám phá AI thông qua các câu lạc bộ công nghệ số và câu lạc bộ AI. Nhờ đó, HS không chỉ sử dụng thiết bị mà còn hiểu và có trách nhiệm với việc sử dụng AI sao cho hiệu quả.

Trường Tiểu học Phước Hiệp, xã Tân An Hội vừa khánh thành phòng học kỹ năng công dân số. Phòng học được trang bị hệ thống máy tính bảng hiện đại, các loại thiết bị hỗ trợ mang đến cho HS một không gian học tập mới mẻ.

Bà Lê Thị Lùng, Hiệu trưởng, cho biết công trình giúp thầy trò đổi mới sáng tạo trong việc giảng dạy.

“Phòng học sẽ là nơi các em được học, được trải nghiệm AI một cách an toàn để trở thành những công dân số tự tin, có trách nhiệm” - bà Lùng nói.

Cô Hoàng Thị Thắm, giáo viên Trường Tiểu học Đặng Thùy Trâm, phường An Hội Tây trong 1 giờ học có đưa AI vào giảng dạy. Ảnh: NQ

Những thành tích ấn tượng từ việc ứng dụng AI

Nhờ đưa AI vào trường học, Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong, phường Chợ Quán đã gặt hái những thành tích ấn tượng trong cuộc thi nghiên cứu khoa học ở trong nước lẫn quốc tế.

Năm 2024, dự án “Phần mềm tích hợp học sâu để phân vùng tái tạo cấu trúc tim nguyên khối trong không gian 3D, mô phỏng cho ứng dụng thực hành y khoa 3D” đã xuất sắc đoạt giải nhất cấp quốc gia và giải nhì quốc tế (ISEF-2024). Tiếp đến, năm 2025, dự án “Ứng dụng học sâu trong sáng tác nhạc tự động định hướng bảo tồn và phát triển đờn ca tài tử Nam Bộ” cũng đã xuất sắc đoạt giải nhất quốc gia và giải tư quốc tế (ISEF-2025).

Là ngôi trường đầu tiên tại TP.HCM đưa AI vào giảng dạy, bà Phạm Thị Bé Hiền, Hiệu trưởng, cho biết trong các năm đầu, trường giảng dạy AI theo mô hình hai cấp độ. Cấp độ phổ cập AI áp dụng cho tất cả HS lớp 10 và cấp độ nâng cao, chuyên sâu chủ yếu là lập trình dành cho HS lớp 11 và 12.

Đến Trường THCS Tùng Thiện Vương, phường Phú Định, nhắc đến cô Nguyễn Thị Liên Châu, từ học trò đến giáo viên ai cũng biết vì cô được xem là người truyền lửa cho đồng nghiệp trong việc đưa ứng dụng AI vào dạy học. Ảnh: Cô Nguyễn Thị Liên Châu cùng học trò trong hoạt động ngoài giờ. Ảnh: NQ

Sau thời gian áp dụng, trường điều chỉnh, tổ chức theo mô hình ba cấp độ để HS dễ tiếp cận. Cụ thể, cấp độ phổ cập dành cho HS lớp 10 với nội dung học nền tảng công nghệ AI, lập trình cơ bản và ứng dụng.

Cấp độ nâng cao và ứng dụng ở mức độ vừa áp dụng cho tất cả HS lớp 11 và 12. Các em được học nền tảng nâng cao AI, lập trình Python trên web...

Cuối cùng, cấp độ AI nâng cao, chuyên sâu nghiên cứu dành cho những HS định hướng ngành AI bậc ĐH hoặc những HS nghiên cứu khoa học về lĩnh vực AI.

“Việc dạy AI giúp HS cập nhật kiến thức công nghệ, trang bị kiến thức, kỹ năng; nâng cao ý thức, đạo đức AI. Đặc biệt, nhờ tiếp cận AI, một số HS đã có ý tưởng sáng tạo làm đề tài nghiên cứu AI, tham dự các cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp trường, cấp TP và quốc gia, quốc tế” - bà Hiền nói.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, trường gặp khó do chưa có nguồn giáo viên (GV) được đào tạo giảng dạy AI. Vì thế, trường đã phải hợp đồng với chuyên gia AI giảng dạy chính và các kỹ sư AI trợ giảng. Song song đó, GV trong trường tự học, tự nghiên cứu về AI.

Hiện một số GV tin học học thạc sĩ đã chọn ngành AI. “Tôi hy vọng trong thời gian tới, ngành GD&ĐT có chương trình đào tạo chính quy cho GV dạy AI cấp phổ thông để đáp ứng nhu cầu thực tiễn dạy học hiện nay” - bà Hiền mong mỏi.•

Ông NGUYỄN VĂN HIẾU, Giám đốc Sở GD&ĐT TP.HCM:

100% học sinh TP.HCM sẽ được học tập trong môi trường số

TP.HCM đặt mục tiêu đến hết năm 2030 sẽ có 1.000 trường học số. Trong đó, 100% HS được học tập trong môi trường số; 100% GV phải biết sử dụng học liệu số, cơ sở dữ liệu dùng chung toàn ngành để giảng dạy.

Thiết bị số hiện nay không phải là rào cản khó khăn khi đã đi vào đời sống hằng ngày. Trường học cần trang bị kỹ năng số cho HS theo từng cấp học, để khi kết thúc từng bậc học, HS đạt được các yêu cầu cần đạt về năng lực số.

Sở GD&ĐT đã yêu cầu phòng Kế hoạch tài chính tham mưu việc trang bị phòng học kỹ năng công dân số, phòng học thông minh. Song song đó là tỉ lệ chi cụ thể cho hoạt động số hóa trong giáo dục.

Thầy VÕ KIM BẢO, GV Trường THCS Nguyễn Du, phường Bến Thành:

AI không thể thay thế vai trò người thầy

GV là người kết nối giữa người học và tác giả, thời đại; là người khơi gợi sự sáng tạo, tư duy phản biện trong từng vấn đề... Đây là điều AI không thể sao chép máy móc, có nghĩa nó không thể đem lại cảm xúc đến cho người học. Do đó, người thầy cần không ngừng học tập, sáng tạo để trở thành một người truyền lửa vững vàng trong thời đại số.

Cô LÊ THỊ THOA, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Thuận Kiều, phường Đông Hưng Thuận:

Người thầy phải nâng tầm chính mình

Cùng dùng một phần mềm như ChatGPT nhưng kết quả giữa người biết cách khai thác và người không hiểu rõ mục tiêu sẽ khác nhau hoàn toàn. Người thầy phải “nâng tầm” chính mình, không chỉ biết dùng công nghệ mà còn biết vận dụng hợp lý, sáng tạo.

Trường đang đẩy mạnh các chuyên đề ứng dụng AI và công nghệ vào giảng dạy. Mỗi GV hoặc tổ trưởng được giao nghiên cứu, phụ trách một nội dung cụ thể như Canva, IVCam, Delba, hay AI camera. Một số chuyên đề mời chuyên gia về tập huấn nhưng kinh nghiệm cho thấy khi chính GV trong trường đứng ra tổ chức thì hiệu quả cao hơn, vì họ hiểu rõ nhu cầu thực tế và có thể triển khai chi tiết từng bước.

Khi người thầy phải đi học AI

6 giờ 30 mỗi ngày, cô Hoàng Thị Thắm, giáo viên (GV) Trường Tiểu học Đặng Thùy Trâm, phường An Hội Tây, đã có mặt tại trường để kiểm tra máy móc, kết nối WiFi, chuẩn bị bài giảng. Cô Thắm sinh năm 1975, đến nay đã 31 năm gắn bó với nghề giáo.

Là GV lớn tuổi nhưng cô luôn tìm tòi, vận dụng AI vào giảng dạy. Cô thiết kế bài giảng bằng Canva, tạo trò chơi, ôn tập cho học sinh (HS) qua Google Form, sử dụng ChatGPT để thiết kế giáo án. Cô Thắm đang đăng ký một lớp học về AI để bổ sung thêm kiến thức, giúp bản thân không “lạc lõng” trong dòng chảy công nghệ.

Tiết toán học lớp 8A7 Trường THPT Lương Thế Vinh, phường Cầu Ông Lãnh trở nên thú vị khi thầy Lư Tư Hùng sử dụng các phần mềm AI.

Khởi động tiết học, thầy chiếu video mô phỏng tình huống hai nhân vật nhỏ bị lạc vào “vùng đất khủng long”. Để giải cứu, các em phải giải mã ba chữ “HBH” - viết tắt “Hình bình hành” qua các câu hỏi. Sau đó, các em tìm hiểu kiến thức thông qua Notebook LM, trả lời câu hỏi trên Google from. Đặc biệt, thầy còn ứng dụng công cụ AI Automation:N8N giúp tự động lấy điểm của HS, phân tích, viết nhận xét, gửi email cho phụ huynh và báo lại kết quả cho GV.

“Tiết toán vì thế không nhàm chán, khác hẳn những giờ học thông thường. Cuối tiết học, hệ thống AI tự động gửi điểm và nhận xét HS khiến em thấy khá bất ngờ” - Nguyễn Phúc Thịnh, HS lớp 8A7 hào hứng khoe.

“Để sử dụng các phần mềm trên, tôi bỏ tiền túi tham gia các khóa học và mất ba tháng hè để vận dụng. Ban đầu, khi mới sử dụng AI, tôi có cảm giác bị lệ thuộc vào nó. Tôi chỉ gõ lệnh, nhận kết quả và đánh giá thông tin. Sau đó, tôi tìm tòi, nghiên cứu xây dựng một quy trình liên kết nhiều AI, phục vụ một mục đích, giống như điều hành một doanh nghiệp nhỏ với đội ngũ nhân viên ảo, thay vì làm việc với từng công cụ rời rạc. Từ đó, tôi dần làm chủ công nghệ, yêu cầu AI thực hiện theo mục đích mình mong muốn” - thầy Hùng chia sẻ.

Thầy Võ Trần Lâm, GV Trường Tiểu học Võ Thị Sáu, Phường Tân Thới Hiệp trong một giờ học. Ảnh: NQ

AI cũng đang được áp dụng ở bậc tiểu học. Thầy Võ Trần Lâm, GV Trường Tiểu học Võ Thị Sáu, phường Tân Thới Hiệp nói: “Nhiều người nghĩ AI phù hợp với HS THCS và THPT nhưng khi chọn đúng công cụ, các em nhỏ có thể học rất tốt”.

Tiết học mở với chủ đề “Dạy lịch sử và địa lý theo hướng chuyển đổi số thông qua Artsteps” chứng minh điều đó. Trong tiết học, thầy Lâm cho HS sử dụng tablet tham gia trò chơi bằng cách quét mã QR. Sau đó, các em tham quan triển lãm ảo trên trang web Artsteps để hiểu thêm bài học.

Nhờ AI, thầy Lâm xây dựng bài giảng lồng ghép yếu tố truyện cổ tích, tổ chức họp phụ huynh tương tác bằng công nghệ số, hay áp dụng mô hình “lớp học đảo ngược” để HS tự học ở nhà qua video, sau đó lên lớp thảo luận và hệ thống kiến thức.

Gần đây nhất, thầy sử dụng AI kết hợp Canva thiết kế phiếu bài tập dưới dạng truyện tranh. Khi nhận được, HS reo lên: “Ủa thầy ơi, cho con đọc truyện tranh hả? Nhưng sau đó học trò phát hiện trong truyện có những câu hỏi, thử thách gây bất ngờ.

Đồng hành cùng GV trong thời đại AI là đội ngũ công nghệ thông tin tại các trường. Chị Nguyễn Thị Tố Uyên, tổ trưởng văn phòng, Trường THCS Quang Trung, phường Gò Vấp, cho biết họ chịu trách nhiệm quản lý kho học liệu số, dữ liệu HS và hệ thống quản lý. Nhờ sự hỗ trợ này, GV tiết kiệm thời gian, tập trung vào sáng tạo bài giảng.

Hiện trường đang đẩy mạnh việc ứng dụng AI trong giảng dạy, sử dụng phần mềm hỗ trợ GV trong quản lý hồ sơ như học bạ điện tử, chữ ký số, sổ đầu bài số, sổ điểm số… “Ngoài chủ động nghiên cứu, cập nhật kiến thức mới, tôi còn thường xuyên tham gia các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn do Sở GD&ĐT và các đơn vị tổ chức. Công nghệ thay đổi từng ngày, nếu mình không tự học hỏi thì sẽ bị tụt lại phía sau” - chị Uyên nói.

NGUYỄN QUYÊN