Đưa nông sản 'tỷ đô' về đúng quỹ đạo tăng trưởng

Chuyên gia nhận định việc sầu riêng giảm giá là do cơ chế thị trường và chỉ có tính thời điểm.

Tính đến giữa tháng 2/2025, Việt Nam chỉ xuất khẩu được khoảng 3.500 tấn sầu riêng, giảm tới 80% so với cùng kỳ năm trước. Sự sụt giảm này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến ngành nông sản mà còn làm giảm kim ngạch xuất khẩu rau quả nói chung.

Nhận định về nguyên nhân của tình trạng này, chuyên gia cho rằng, xuất khẩu sầu riêng trong 2 tháng đầu năm giảm, có nhiều nguyên nhân, trong đó có 2 nguyên nhân chính là sầu riêng của Việt Nam hiện nay chưa vào vụ, thông thường từ tháng 11 đến hết tháng 3 năm nay sầu riêng bán tại thị trường là sầu riêng nghịch vụ, với số lượng ít, khiến sản lượng xuất khẩu giảm đi nhiều.

Bên cạnh đó, nguyên nhân đáng lưu ý hơn là là do Trung Quốc tăng cường kiểm tra chất lượng sản phẩm nhập khẩu, đặc biệt liên quan đến dư lượng của chất vàng O và Cadimi trên sầu riêng, sau khi phát hiện những chất này trên sầu riêng Thái Lan.

Cụ thể, kể từ đầu năm 2025, tất cả các lô hàng sầu riêng nhập khẩu vào Trung Quốc đều phải có kết quả phân tích dư lượng Cadimi và chất vàng O, thực hiện tại các phòng thí nghiệm được nước này công nhận. Đây là quy định bắt buộc áp dụng không chỉ với sản phẩm của Việt Nam mà với tất cả các nước xuất khẩu, việc kiểm tra 100% lô hàng và yêu cầu giấy kiểm định chất vàng O khiến xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc bị đình trệ, nhiều doanh nghiệp tạm ngưng để chuẩn bị thủ tục đầy đủ.

Về giá xuất khẩu sầu riêng giảm, ông Nguyễn Thanh Bình, Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) nhận định, giá tăng hay giảm là theo thị trường, khi nhu cầu cao mà nguồn cung không đáp ứng được thì giá cao và ngược lại khi nhu cầu giảm đi, nguồn cung vượt nhu cầu thì giá cũng sẽ giảm.

“Việc giá sầu riêng giảm sâu trong 2 tháng đầu năm, một phần do các địa phương tăng diện tích vùng trồng không kiểm soát, dẫn đến dư thừa phải giảm giá. Một lý do khác có yếu tố chủ quan từ những người kinh doanh trong lĩnh vực này, đó là các doanh nghiệp cạnh tranh lẫn nhau, họ có những tác động điều khiển giá thị trường lúc thì đẩy lên cao lúc thì lại tìm cách ép xuống”, Chủ tịch Vinafruit chia sẻ.

Đồng thời cho biết, trên thực tế, việc giá sầu riêng giảm trong những ngày qua chỉ mang tính thời điểm rất ngắn, bởi sau đó giá cũng đã tăng trở lại. “Ví dụ, sau khi có thông tin về các lô hàng lớn sầu riêng từ Thái Lan có chứa chất vàng O không xuất đi được, ngay lập tức sẽ tác động làm cho giá sầu riêng trong nước rớt giá. Đó là câu chuyện của thị trường, giá cả biến động có lúc tăng và có lúc phải giảm, như vậy mới là thị trường”, ông Bình chia sẻ.

Tuy nhiên, không chỉ Trung Quốc, các thị trường khác hiện cũng gia tăng rào cản kỹ thuật với sầu riêng Việt Nam. Đài Loan đã gia hạn lệnh kiểm tra từng lô hàng sầu riêng nhập khẩu đến ngày 30/4, sau khi phát hiện một số lô hàng không đạt tiêu chuẩn vào tháng 8 năm ngoái. Tại châu Âu, Liên minh EU cũng nâng tỷ lệ kiểm tra từ 10% lên 20% do phát hiện tồn dư thuốc bảo vệ thực vật vượt ngưỡng cho phép.

Ngoài các yếu tố kỹ thuật, hoạt động xuất khẩu cũng bị ảnh hưởng bởi kỳ nghỉ Tết Nguyên đán kéo dài. Việc thị trường tạm ngưng giao dịch trong thời gian này đã khiến nhiều lô hàng ùn ứ, tác động đến chuỗi cung ứng.

Do đó, Lãnh đạo Hiệp hội Rau quả Việt Nam cũng nhận định, doanh nghiệp và người dân cần thực hiện các quy định mới liên quan đến vấn đề an toàn thực phẩm và sức khỏe người tiêu dùng. “Hiệp hội Rau quả Việt Nam khuyến cáo các vườn trồng sầu riêng cần thay đổi cách canh tác, tránh lạm dụng phân bón nhập ngoại không rõ nguồn gốc và các cơ sở đóng gói cần thay đổi công nghệ bảo quản sau thu hoạch để đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng và đảm bảo các quy định xuất khẩu. Bên cạnh đó, hiệp hội cũng mong muốn các cơ quan chức năng cần sớm vào cuộc để gỡ rối cho ngành sầu riêng hiện tại”, đại diện Vinafruit nhấn mạnh.

Bộ NN&PTNT cũng khuyến cáo các doanh nghiệp thực hiện nghiêm các biện pháp kiểm tra theo quy định của Trung Quốc. Nhằm đảm bảo không xảy ra tình trạng ùn tắc do thiếu phòng kiểm nghiệm, Bộ NN&PTNT đẩy mạnh tăng cường năng lực xét nghiệm của 9 phòng kiểm nghiệm tại Việt Nam được Trung Quốc công nhận, tiếp tục gửi thêm 6 bộ hồ sơ về phòng kiểm nghiệm đợi công nhận.

Được biết, Bộ NN&PTNT cũng đang đàm phán với Trung Quốc đưa xuất khẩu sầu riêng quay trở lại theo quy định trong nghị định thư đã được hai nước ký kết.

Đồng thời đang triển khai một chương trình giám sát dư lượng hóa chất trên toàn quốc nhằm kiểm soát chất lượng các loại hoa quả, nông sản ngay từ khâu sản xuất, từ đó đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn khi xuất khẩu. Điều này được kỳ vọng sẽ góp phần củng cố niềm tin của thị trường cả trong nước và quốc tế đối với loại trái “tỷ đô” này.

Theo Thy Hằng/Diendandoanhnghiep.vn