Đưa Việt Nam vươn lên mạnh mẽ trong kỷ nguyên số và tri thức

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại sự kiện. (Ảnh: TL)

Xây dựng năng lực tự chủ công nghệ trong các lĩnh vực chiến lược

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm 80 năm ngành bưu chính-viễn thông, 66 năm ngành khoa học và công nghệ và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I, chiều 29/9, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng đã gửi lời tri ân tới các bậc tiền bối cách mạng, những người làm công tác bưu chính, viễn thông, khoa học, công nghệ qua các thời kỳ đã không tiếc công sức, trí tuệ, xương máu để góp phần dựng xây khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của Việt Nam hôm nay.

Bộ trưởng cho biết, tinh thần "thi đua là yêu nước" đã nâng bước các thế hệ cán bộ bưu chính viễn thông, khoa học và công nghệ vượt gian khổ, biến thiếu thốn thành sáng tạo, giữ vững mạch máu thông tin và thắp sáng ngọn lửa tri thức.

Theo Bộ trưởng, năm 1986 Đại hội VI của Đảng khởi xướng công cuộc Đổi mới - dấu mốc lịch sử trọng đại, mở ra kỷ nguyên đổi mới và hội nhập của đất nước, và cũng là bước ngoặt đối với ngành.

Khoa học, công nghệ đưa Việt Nam từ một nước thiếu đói thành nước tự chủ lương thực và xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, xây dựng nhiều công trình lớn, như đường dây 500kV bắc-nam, giàn khoan dầu khí tự nâng ở độ sâu 120m nước, đóng tàu hơn 100.000 tấn, xây dựng cầu dây văng, đường cao tốc, ghép tạng và sản xuất vaccine, làm chủ công nghệ mạng viễn thông, vũ khí công nghệ cao, xếp hạng 44 thế giới về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu.

Về bưu chính viễn thông, Việt Nam đi đầu về số hóa mạng viễn thông, phóng vệ tinh, mở cửa thị trường, phổ cập toàn dân về di động, Internet và bưu chính-chuyển phát, đầu tư viễn thông ra nước ngoài, xây dựng hạ tầng số, phát triển công nghiệp công nghệ số "Make in Vietnam", thực hiện chuyển đổi số, cơ sở dữ liệu về dân cư, định danh số toàn dân thông qua VNeID.

Ngày 1/3/2025, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Thông tin và Truyền thông hợp nhất thành Bộ Khoa học và Công nghệ. Theo Bộ trưởng, nhiệm kỳ 2025-2030 là nhiệm kỳ đầu tiên của Bộ hợp nhất, nhiệm kỳ đầu tiên thực hiện Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; nhiệm kỳ đầu tiên thực hiện đổi mới toàn diện về bưu chính viễn thông và khoa học, công nghệ.

Đây cũng là nhiệm kỳ đầu tiên, bộ ba chiến lược khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số về chung một nhà, nhận sứ mệnh là động lực trung tâm để thực hiện khát vọng Việt Nam đứng dậy trở thành nước phát triển có thu nhập cao.

Trên tinh thần đó, Bộ trưởng nhấn mạnh, Bộ Khoa học và Công nghệ phát động phong trào thi đua yêu nước lần thứ nhất của ngành trong giai đoạn mới, với định hướng lớn và dài hạn.

Thứ nhất, phát triển nền kinh tế tri thức dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và dữ liệu số.

Thứ hai, xây dựng năng lực tự chủ công nghệ trong các lĩnh vực chiến lược theo tinh thần "Make in Vietnam", vì không làm chủ công nghệ đồng nghĩa không thể giữ vững chủ quyền quốc gia.

Thứ ba, đưa Việt Nam trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực ASEAN, châu lục và thế giới, trở thành quốc gia khởi nghiệp dựa trên công nghệ số và đổi mới sáng tạo.

Thứ tư, xây dựng hạ tầng hiện đại, nhân lực chất lượng cao cho các lĩnh vực của Bộ, bao gồm: khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, bưu chính, viễn thông, hạ tầng số, công nghiệp công nghệ số, chuyển đổi số, sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn-đo lường-chất lượng và năng lượng nguyên tử, trong đó đặc biệt chú trọng hạ tầng trí tuệ nhân tạo, gắn với chủ quyền số và vị thế số của Việt Nam.

Thứ năm, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phải tập trung vào giải quyết bài toán chiến lược của đất nước, hướng tới mục tiêu nâng cao năng lực cạnh tranh, quản trị quốc gia, năng suất lao động, tăng trưởng kinh tế, bảo đảm quốc phòng an ninh, và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, phải đóng góp ít nhất 50% tăng trưởng GDP hai con số.

Sự kết nối ba nhà: Nhà nước-viện, trường-doanh nghiệp, sự vinh danh nhà khoa học và doanh nhân là chìa khóa để hướng khoa học, công nghệ tới giải quyết các bài toán của thực tiễn.

Các đại biểu tham quan triển lãm tại sự kiện. (Ảnh: TL)

Thứ sáu, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là công việc của một bộ, không chỉ là sự nghiệp của một ngành, mà là sự nghiệp chung của quốc gia, của toàn dân tộc.

Không gian tri ân và đổi mới sáng tạo

Lễ kỷ niệm 80 năm ngành bưu chính viễn thông và 66 năm ngành khoa học và công nghệ là dịp để ngành ôn lại chặng đường lịch sử và tri ân các thế hệ đi trước, đồng thời khẳng định vai trò tiên phong của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong sự nghiệp phát triển đất nước.

Đại diện cho thế hệ trẻ phát biểu tại sự kiện, Tiến sĩ Vũ Hoài Nam, giảng viên Khoa Trí tuệ nhân tạo - Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông đã bày tỏ niềm tự hào khi được tiếp bước những người thầy, đồng nghiệp đi trước đã mở đường.

Theo anh, tám thập kỷ không chỉ là những con số, mà là cả một quá trình dấn thân và khát vọng phụng sự của hàng vạn con người, của lớp lớp thế hệ trí thức khoa học. Mỗi ý tưởng mới, mỗi công trình nghiên cứu trong ngành đều thấm đẫm mồ hôi và tâm huyết của biết bao thế hệ kỹ sư, nhà khoa học.

“Chính họ - những người thầy, người anh đi trước - đã mở lối, để lớp trẻ như chúng tôi hôm nay được bước đi trên con đường tri thức, được tiếp cận công nghệ hiện đại, được nuôi dưỡng ước mơ chinh phục đỉnh cao mới”, Tiến sĩ Vũ Hoài Nam bày tỏ.

Tiến sĩ Vũ Hoài Nam cũng cho biết, Nghị quyết 57 và Nghị quyết 71 gần đây của Đảng và Nhà nước đã tạo động lực mới cho khoa học-công nghệ và giáo dục-đào tạo. Với anh, đó không chỉ là đường hướng, mà là một lời khích lệ, một sự cam kết: thế hệ trẻ sẽ được trao niềm tin, trao cơ hội để đi nhanh hơn, xa hơn, bắt kịp với dòng chảy thời đại.

Trải nghiệm học tập, làm việc ở nước ngoài giúp Tiến sĩ Vũ Hoài Nam tin rằng trí tuệ Việt Nam không thua kém quốc tế, vấn đề là cần cơ chế và niềm tin để phát huy.

"Chính niềm tin đó đã đưa tôi trở về, để cùng đồng nghiệp cống hiến cho đất nước", Tiến sĩ Nam nói, cam kết sẽ tiếp tục nghiên cứu, sáng tạo, khởi nghiệp, hội nhập để đưa công nghệ Việt Nam tiến xa hơn.

Lễ kỷ niệm 80 năm ngành bưu chính-viễn thông, 66 năm ngành khoa học và công nghệ và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I là cuộc hội ngộ của nhiều thế hệ lãnh đạo, nhà khoa học, kỹ sư từng gắn bó trong chặng đường phát triển ngành.

Không chỉ là dịp tri ân, sự kiện còn tái hiện hành trình của hai ngành bưu chính viễn thông, khoa học và công nghệ thông qua triển lãm chuyên đề. Khu trưng bày hình ảnh, hiện vật được thiết kế theo từng giai đoạn, từ kháng chiến, bao cấp đến đổi mới và hội nhập.

Một điểm nhấn khác là bảo tàng số, nơi lưu trữ dữ liệu của hơn 162.000 cán bộ ngành qua các thời kỳ. Khách tham quan có thể tra cứu thông tin về bản thân, đồng nghiệp hoặc lãnh đạo từng công tác. Khu tưởng niệm cũng được dựng ở vị trí trang trọng, chứa thông tin của hơn 10.000 liệt sĩ bưu chính-viễn thông và khoa học công nghệ - minh chứng cho sự hy sinh của ngành trong các cuộc kháng chiến.

Triển lãm cũng giới thiệu bộ tem kỷ niệm 80 năm và "sách vàng" ghi lại nhân vật, sự kiện, hình ảnh theo từng chặng đường. Các cuốn sách được sắp đặt thành hình số 80, biểu trưng cho hành trình 8 thập kỷ và khát vọng mở ra những cột mốc mới.

Với sự tham dự của hàng nghìn đại biểu, lễ kỷ niệm 80 năm ngành bưu chính viễn thông, 66 năm ngành khoa học và công nghệ ghi dấu chặng đường lịch sử của hai ngành, đồng thời mở ra động lực mới để bưu chính viễn thông và khoa học và công nghệ tiếp tục giữ vai trò tiên phong trong kỷ nguyên mới.

Ngay sau khi khép lại lễ kỷ niệm, Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục triển khai loạt chương trình, sự kiện lớn trong tháng 10, cho thấy quyết tâm biến tinh thần sự kiện thành hành động cụ thể.

Ngày 1/10/2025, bộ đồng tổ chức Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025 nhằm kết nối hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, thúc đẩy liên kết giữa cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, viện trường và tổ chức quốc tế.

Trong các ngày 27-29/10/2025, bộ chủ trì Tuần lễ Số quốc tế Việt Nam 2025 tại Ninh Bình và Hà Nội - diễn đàn quốc tế thường niên về công nghệ số, tạo cơ hội mở rộng hợp tác và kết nối toàn cầu.

BÍCH LIÊN