Đức đối diện với cuộc khủng hoảng ngân sách

Những tòa nhà trụ sở của các trung tâm tài chính lớn nhất của châu Âu và Đức tại thành phố Frankfurt, Đức. Ảnh: Reuters

Theo phán quyết của Tòa án Hiến pháp Đức, việc chính phủ chuyển 60 tỷ EUR tồn đọng trong quỹ Covid-19 sang sử dụng cho mục đích khác là vi hiến. Phán quyết này khiến Quốc hội Đức hoãn phiên họp để xem xét thông qua dự thảo luật ngân sách năm 2024.

Một động thái khác phản ánh mức độ căng thẳng trong vấn đề ngân sách Đức năm 2024 trong những ngày qua là việc Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck phải hủy chuyến công du Trung Đông để tập trung vào các cuộc đàm phán trong nước.

Phán quyết cũng buộc Chính phủ Đức phải cân nhắc lại các ưu tiên trong chi ngân sách, tái phân bổ tài chính hoặc tiết kiệm chi tiêu. Trên thực tế, ngay sau phán quyết được đưa ra, Chính phủ Đức đã đình chỉ phần lớn các dự án được tài trợ thông qua Quỹ biến đổi khí hậu và tiến hành “đóng băng” các khoản chi trong thời gian còn lại của năm 2023. Nếu ngân sách năm 2024 không được thông qua trong khoảng thời gian ít ỏi từ nay đến cuối năm, Chính phủ Đức sẽ phải sử dụng ngân sách khẩn cấp vào giai đoạn đầu năm 2024.

Phân tích về những ảnh hưởng của phán quyết đối với sách lược của Chính phủ Đức, các nhà bình luận chính trị châu Âu cho biết, việc Chính phủ Đức không thể phân bổ lại 60 tỷ EUR cũng sẽ gây ảnh hưởng tới các quỹ ngoài ngân sách khác mà Đức đã tài trợ cho chính sách “phanh nợ” nhằm hạn chế mức thâm hụt ngân sách công vượt quá 0,35% GDP.

Nhìn lại quá trình điều hành đất nước, giới chuyên gia chỉ ra rằng, chính sách phanh nợ của Đức được áp dụng từ năm 2009, dưới thời cựu Thủ tướng Angela Merkel. Trong giai đoạn 2020 - 2022 khi đại dịch Covid-19 bùng phát, chính sách này được miễn thực thi để gia tăng các khoản chi tiêu công khẩn cấp đối phó cuộc khủng hoảng.

Đến năm 2023, chính sách phanh nợ được tái áp dụng và là lý do để Tòa án Hiến pháp Đức không chấp nhận chuyển đổi mục đích sử dụng số tiền 60 tỷ EUR. Các nhà phân tích chính sách quốc tế cho rằng, kế hoạch tài chính của Chính phủ Đức trong năm 2024 sẽ chịu nhiều tác động từ phán quyết này, thậm chí, các tác động còn kéo dài tới năm 2027.

Sau 3 năm chi tiêu rất nhiều để đối phó với Covid-19 và những tác động kinh tế liên quan tới bất ổn an ninh khu vực, Chính phủ Đức đang phải áp dụng các biện pháp cắt giảm chi ngân sách trên diện rộng.

Theo Bộ Tài chính Đức, giảm nợ đang là quyết tâm rất lớn của Chính phủ Đức. Bởi chỉ riêng năm 2024, số tiền lãi vay phải đóng lên tới 37 tỷ EUR, cho thấy khó khăn ngày càng chồng chất đối với Chính phủ Đức, trong khi dự thảo luật ngân sách năm 2024 trình Quốc hội nước này phê chuẩn chỉ có 445 tỷ EUR, ít hơn ngân sách năm 2023 30 tỷ EUR. Để “lấp đầy” phần thâm hụt này, Bộ Tài chính Đức đã đề xuất cắt giảm các khoản chi tiêu xã hội, tài trợ quỹ khí hậu quốc tế và một số trợ cấp.

Trong bối cảnh khủng hoảng đè nặng lên ngân sách, Thủ tướng Đức Olaf Scholz khẳng định, vẫn sẽ phải đầu tư mạnh mẽ vào quá trình hiện đại hóa và chuyển đổi xanh của nền kinh tế lớn nhất châu Âu này. Ông Scholz cũng nhấn mạnh việc phải thực hiện đồng thời hàng loạt biện pháp nhằm khôi phục tăng trưởng, bao gồm hiện đại hóa nền kinh tế và hỗ trợ các ngành công nghiệp quan trọng, trong đó có những khoản trợ cấp giúp các nhà máy thép chuyển đổi sang sử dụng hydro xanh, cũng như đầu tư vào các nhà máy pin và vi mạch.

Giới chuyên gia nhìn nhận, Đức khó có thể thoát khỏi cuộc khủng hoảng ngân sách, bởi thực tế cho thấy, các phe đối lập đang theo xu hướng không nhất trí với các đường hướng của liên minh cầm quyền. Thậm chí còn đe dọa sẽ đưa ra thách thức pháp lý, nếu chính phủ cố đình chỉ phanh nợ một lần nữa vào năm 2024 bằng cách ban bố tình trạng khẩn cấp.

Thanh Trúc