Đức và châu Âu đối mặt với thách thức cân bằng thương mại
Với việc Trung Quốc tiếp tục chiếm ưu thế về giá và năng lực sản xuất, Đức và rộng hơn là Liên minh châu Âu (EU) đang đối mặt với bài toán cân bằng giữa thương mại và an ninh kinh tế.
Quang cảnh cảng Duisburg, Đức. (Nguồn: THX/TTXVN)
Cán cân thương mại của Đức lại một lần nữa nghiêng về phía Trung Quốc, khi Bắc Kinh vượt Mỹ để trở thành đối tác thương mại lớn nhất của nền kinh tế hàng đầu châu Âu trong 8 tháng đầu năm nay.
Diễn biến này phản ánh sự thay đổi nhanh chóng trong bối cảnh thương mại toàn cầu, giữa lúc căng thẳng địa chính trị và các chính sách thuế quan đang định hình lại dòng chảy hàng hóa quốc tế.
Thuế quan của Mỹ đảo ngược xu hướng thương mại
Theo số liệu sơ bộ của Cục Thống kê Liên bang Đức (Destatis), tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Đức và Trung Quốc đạt 163,4 tỷ euro (tương đương 190,7 tỷ USD) trong giai đoạn tháng 1-8/2025, nhỉnh hơn 162,8 tỷ euro trong giao thương với Mỹ.
Năm 2024, Mỹ từng vượt Trung Quốc để trở thành đối tác hàng đầu của Đức, kết thúc chuỗi 8 năm thống trị của Bắc Kinh. Tuy nhiên, sự trở lại của Donald Trump tại Nhà Trắng cùng chính sách thuế quan cứng rắn đã khiến xu hướng này đảo chiều.
Trong 8 tháng đầu năm, xuất khẩu của Đức sang Mỹ giảm 7,4%, còn 99,6 tỷ euro, và riêng tháng 8/2025 giảm tới 23,5% so với cùng kỳ năm trước. Theo Hiệp hội Ngoại thương Đức (BGA), các mức thuế mới khiến hàng hóa Đức, từ ô tô, máy móc đến hóa chất, mất lợi thế cạnh tranh.
Ông Dirk Jandura, Chủ tịch BGA, nhận định: “Không nghi ngờ gì, chính sách thuế quan của Mỹ là nguyên nhân chính khiến doanh số xuất khẩu sang thị trường này giảm mạnh." Ngoài ra, đồng euro mạnh và nhu cầu yếu tại Mỹ cũng góp phần làm giảm xuất khẩu của Đức. Giới phân tích tại ING dự báo trong bối cảnh thuế quan tiếp tục là công cụ chính sách của Washington, xuất khẩu Đức sang Mỹ khó có thể phục hồi trong ngắn hạn.
Trung Quốc: Xuất khẩu giảm, nhập khẩu tăng mạnh
Dù tổng kim ngạch thương mại Đức-Trung tăng, xuất khẩu của Đức sang Trung Quốc lại giảm 13,5% xuống còn 54,7 tỷ euro. Ngược lại, nhập khẩu từ Trung Quốc tăng 8,3%, đạt 108,8 tỷ euro, khiến Đức ghi nhận thâm hụt thương mại kỷ lục 40 tỷ euro, chỉ thấp hơn năm 2022.
Các chuyên gia cho rằng đồng Nhân dân tệ yếu và giá xuất khẩu rẻ giúp hàng Trung Quốc tràn vào châu Âu. Ông Carsten Brzeski, kinh tế trưởng toàn cầu của ING, cảnh báo: “Sự bùng nổ nhập khẩu từ Trung Quốc là điều đáng lo ngại, đặc biệt khi nhiều mặt hàng được bán với giá phá giá, làm gia tăng áp lực cho các ngành công nghiệp chủ lực của Đức."
Trung Quốc hiện tập trung đẩy mạnh xuất khẩu sang châu Âu trong các lĩnh vực xe điện, pin và hàng điện tử, những ngành đang trực tiếp cạnh tranh với doanh nghiệp Đức. Trong khi đó, các tập đoàn lớn của Đức như Volkswagen, Siemens hay BASF vẫn duy trì sự hiện diện sâu tại thị trường Trung Quốc, bất chấp lời kêu gọi “giảm phụ thuộc” từ Berlin.
Quang cảnh cảng hàng hóa tại tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. (Ảnh: THX/TTXVN)
Đức giữa hai cực thương mại
Tình thế hiện nay đặt Đức vào thế lưỡng nan chiến lược. Mỹ là đồng minh an ninh và công nghệ chủ chốt, trong khi Trung Quốc vẫn là nguồn cung vật liệu và thị trường lớn nhất cho hàng xuất khẩu công nghiệp.
Theo Viện nghiên cứu kinh tế (Ifo) có trụ sở tại Munich, hơn 5.000 công ty Đức đang hoạt động tại Trung Quốc, chủ yếu trong lĩnh vực linh kiện ôtô, máy móc và thiết bị điện. Dù Chính phủ Đức thúc đẩy chiến lược “Đa dạng hóa thương mại," việc tìm đối tác thay thế quy mô tương đương Bắc Kinh là gần như bất khả thi trong ngắn hạn.
Các chuyên gia của IMF cảnh báo rằng sự phụ thuộc kép này khiến Đức trở nên dễ tổn thương trước biến động toàn cầu. IMF dự báo tăng trưởng GDP của Đức năm 2025 chỉ đạt 0,8%, thấp nhất trong Nhóm các nước công nghiệp hàng đầu thế giới (G7), do xuất khẩu yếu và tiêu dùng trong nước chậm hồi phục.
Đức và châu Âu đối mặt với thách thức cân bằng thương mại
Với việc Trung Quốc tiếp tục chiếm ưu thế về giá và năng lực sản xuất, Đức và rộng hơn là Liên minh châu Âu (EU) đang đối mặt với bài toán cân bằng giữa thương mại và an ninh kinh tế.
Brussels gần đây đã tăng cường điều tra chống bán phá giá đối với xe điện Trung Quốc, trong khi Berlin vẫn cố gắng giữ lập trường trung dung để bảo vệ lợi ích doanh nghiệp trong nước.
Ông Salomon Fiedler, chuyên gia kinh tế tại Ngân hàng Berenberg, nhận định: “Khi tăng trưởng trong nước trì trệ, bất kỳ biến động nào trong thương mại toàn cầu đều khiến Đức chịu tác động mạnh hơn các nền kinh tế khác. Cả Mỹ và Trung Quốc đều hiểu rõ điều đó."
Trong bối cảnh xu hướng “tách rời” giữa hai siêu cường chưa có dấu hiệu giảm, Đức buộc phải học cách “đi dây” giữa Washington và Bắc Kinh, vừa bảo vệ lợi ích thương mại, vừa duy trì vị thế trong cấu trúc kinh tế-chính trị toàn cầu.
Các nhà phân tích dự đoán Trung Quốc nhiều khả năng sẽ duy trì vị trí đối tác thương mại lớn nhất của Đức ít nhất đến năm 2026, nhờ nhập khẩu giá rẻ và nhu cầu ổn định của thị trường châu Âu. Tuy nhiên, nếu Berlin không tìm được hướng đa dạng hóa hiệu quả, sự phụ thuộc ngày càng lớn này có thể khiến nền kinh tế Đức khó xoay chuyển khi tình hình địa chính trị trở nên phức tạp hơn.
Từ vị thế “công xưởng của châu Âu," Đức giờ đây đang phải đối diện với bài toán khó nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh: làm sao để duy trì sức mạnh xuất khẩu trong một thế giới đang bị phân cực thương mại sâu sắc./.
