Dựng 'lá chắn' trước thiên tai

Lực lượng Công an, Quân đội, Dân quân và nhân dân tham gia bảo vệ an toàn đê điều.

Nâng tầm dự báo - chìa khóa phòng ngừa chủ động

Trận mưa lũ lịch sử vừa qua trên địa bàn tỉnh cho thấy: Công tác dự báo và cảnh báo sớm là yếu tố then chốt để giảm thiểu rủi ro. Thái Nguyên đã từng bước ứng dụng công nghệ số trong giám sát thiên tai, với hệ thống quan trắc tự động theo dõi lượng mưa, mực nước sông, hồ đập theo thời gian thực.

Tuy nhiên, trước diễn biến khí hậu ngày càng cực đoan, tỉnh đặt mục tiêu nâng cấp toàn diện hạ tầng dự báo, cảnh báo và truyền thông rủi ro. UBND tỉnh đang lập kế hoạch đầu tư mạng lưới quan trắc khí tượng thủy văn, camera giám sát hồ đập, trạm bơm, đê điều, cùng hệ thống cảnh báo ngập tự động tại khu dân cư.

Dữ liệu từ các thiết bị này sẽ kết nối trực tiếp với Trung tâm Điều hành thông minh (IOC) của tỉnh, giúp ra quyết định nhanh và chính xác trong các tình huống khẩn cấp. Song song với đó, tỉnh tập trung đào tạo đội ngũ cán bộ chuyên trách phòng chống thiên tai các cấp, đặc biệt là cấp xã - nơi trực tiếp thực hiện phương án ứng phó.

Cán bộ được trang bị kỹ năng đánh giá rủi ro, lập kế hoạch di dời, cứu hộ, sử dụng thiết bị công nghệ trong giám sát, cảnh báo. Cùng với đó là việc đẩy mạnh truyền thông rủi ro cộng đồng, giúp người dân nâng cao nhận thức, biết cách tự bảo vệ, giảm tâm lý chủ quan khi mưa bão xảy ra.

Nhân viên Điện lực Thái Nguyên khắc phục sự cố, đảm bảo phục vụ điện cho người dân.

Một trong những hướng đi mới là xây dựng bản đồ số rủi ro thiên tai tích hợp trên nền tảng chuyển đổi số của tỉnh, cho phép người dân tra cứu thông tin vùng nguy cơ, điểm sơ tán và tuyến di chuyển an toàn chỉ qua vài thao tác trên điện thoại. Đây sẽ là bước tiến quan trọng trong hiện đại hóa quản lý rủi ro, hướng tới mô hình “xã hội thông minh - an toàn - chủ động”.

Hạ tầng chống chịu - tầm nhìn phát triển bền vững

Ông Nguyễn Văn Bắc, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Phòng chống thiên tai (Sở Nông nghiệp và Môi trường): Nếu ứng phó kịp thời là giải pháp ngắn hạn, thì đầu tư hạ tầng chống chịu thiên tai chính là giải pháp chiến lược lâu dài.

Thái Nguyên đang triển khai nhiều công trình trọng điểm nhằm tạo “lá chắn” vững chắc cho khu vực trung tâm và vùng hạ lưu, như hệ thống công trình chống ngập lụt trung tâm tỉnh, nâng cao khả năng chịu tải của đê điều.

Cùng với đó, tỉnh chú trọng quy hoạch hành lang thoát lũ, di dời dân khỏi vùng ngập sâu, ngăn chặn lấn chiếm bãi sông - nguyên nhân khiến ngập lụt trầm trọng hơn. Công tác bảo vệ và phát triển rừng đầu nguồn được coi là giải pháp căn cơ, gắn trồng rừng với sinh kế bền vững, hướng tới mục tiêu độ che phủ rừng toàn tỉnh đạt trên 52% vào năm 2030.

Kiểm tra hạ tầng cơ sở tại Viễn thông Thái Nguyên, đảm bảo thông tin liên lạc trở lại sau bão lũ.

Đặc biệt, trong chuyến thăm, kiểm tra tình hình mưa lũ tại tỉnh gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo khẩn trương xây dựng 17km tuyến đê mới chống lũ dọc sông Cầu, qua trung tâm tỉnh; đồng thời yêu cầu các bộ, ngành phối hợp hỗ trợ Thái Nguyên quy hoạch hệ thống tiêu thoát nước tổng thể.

Đây là bước đi chiến lược, tạo cơ sở pháp lý và nguồn lực cho tỉnh hoàn thiện hạ tầng phòng lũ, thích ứng biến đổi khí hậu. Mới đây, UBND tỉnh đã ban hành Công văn số 4215/UBND-TH ngày 15/10/2025 về việc tổ chức thực hiện các dự án, công trình khẩn cấp nhằm khắc phục hậu quả thiên tai.

Theo đó, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông và nông nghiệp tỉnh được giao chủ trì triển khai hai dự án trọng điểm: Hệ thống công trình chống ngập, lụt khu vực trung tâm tỉnh và Dự án xây dựng mới cầu Gia Bẩy theo cơ chế khẩn cấp, đảm bảo tiến độ, chất lượng và an toàn.

Tỉnh cũng cần xác định đa dạng hóa nguồn lực đầu tư, kết hợp ngân sách nhà nước, vốn ODA, hợp tác công - tư (PPP) và sự tham gia của doanh nghiệp, người dân. Việc đồng thời triển khai “giải pháp công trình” và “phi công trình” - quy hoạch đất đai, bảo vệ rừng, cảnh báo sớm, truyền thông cộng đồng - sẽ tạo nền tảng bền vững, giảm thiểu rủi ro lâu dài.

Thảo Nguyên