Được phép đẻ 3 con cũng không dám vì phải dành cả thanh xuân góp tiền mua nhà

Các cặp vợ chồng và cá nhân được quyền tự do quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh; đó là một nội dung trong Dự thảo Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số mà Bộ Y tế đang soạn thảo, được báo chí đưa tin mới đây. Trước đó, Pháp lệnh Dân số năm 2003, sửa đổi năm 2008 khuyến khích mỗi cặp vợ chồng chỉ sinh một hoặc hai con.

Nghe tin này, bố mẹ hai bên đều hỏi vợ chồng tôi liệu có định đẻ thêm không, vì chúng tôi đều rất mê trẻ con. Nghe câu trả lời từ chối, bà ngoại còn trách nhẹ: "Tiếc quá, ngày xưa bố mẹ muốn đông con nhưng sợ bị kỷ luật, mất thi đua nên chỉ sinh hai đứa; giờ chúng mày lại lười đẻ".

Thật ra không phải vợ chồng tôi lười đẻ hay lười chăm con nhỏ, mà là không dám. Sống tại các đô thị lớn như Hà Nội hay TP.HCM hiện nay, việc sinh mấy con không đơn thuần là vấn đề nguyện vọng cá nhân hay chính sách của Nhà nước, mà là bài toán kinh tế đầy thách thức. Với gia đình tôi, tiền đâu mà dám sinh con thứ ba khi chi phí nuôi con quá đắt đỏ, giấc mơ an cư vẫn đang trong giai đoạn đầu của quá trình hiện thực hóa.

3 năm trước, tôi và vợ quyết định mua một căn hộ chung cư tại quận Hà Đông, Hà Nội. Giờ đây mỗi tháng, chúng tôi phải trả nợ cả gốc lẫn lãi gần 20 triệu đồng. Trong khi đó, thu nhập của hai vợ chồng ở cơ quan nhà nước cộng với tiền làm thêm và bán hàng online cật lực là hơn 40 triệu đồng. Dù thực lòng rất muốn có thêm em bé, chúng tôi hiểu điều kiện kinh tế không cho phép.

Với khả năng tài chính của vợ chồng tôi, 2 con là đủ để có chất lượng cuộc sống tốt nhất. (Ảnh minh họa: Deposit Photo)

Một căn hộ chung cư 60m² tại khu vực ngoại ô Hà Nội hiện có giá từ 2-3 tỷ đồng, tương đương 20-30 năm lương của một người lao động trung bình (theo Tổng cục Thống kê, thu nhập bình quân đầu người năm 2024 đạt 64,8 triệu đồng/năm).

Thu nhập hiện tại của vợ chồng tôi cao hơn nhiều so với con số đó, nhưng cũng chỉ mới đây thôi. Ở tuổi ngoài 30, chúng tôi mới có tích lũy tối thiểu để đóng khoản đầu tiên cho hợp đồng mua căn hộ. Những năm trước đó, phần lớn số tiền ít ỏi kiếm được chỉ đủ để lần lượt sinh và nuôi 2 đứa trẻ tuổi trứng nước.

Bây giờ với thu nhập gấp 3 - 4 lần mức trung bình, chúng tôi phải dành hơn một nửa vào chi tiêu cơ bản, vì nuôi dạy 2 đứa trẻ tuổi mẫu giáo và tiểu học ở Hà Nội tốn kém vô cùng. Ngoài tiền mua thực phẩm sạch và bổ dưỡng, các chi phí liên quan đến việc học thì chi phí chăm sóc sức khỏe cũng rất lớn vì trẻ nhỏ ốm thường xuyên.

Nếu sinh thêm đứa nữa, tiền trả nợ mua nhà hằng tháng sẽ giảm một nửa, thậm chí nhiều hơn vì thu nhập của vợ chắc chắn sẽ giảm. Chỉ với hai đứa trẻ, hành trình trả nợ cho căn hộ của chúng tôi đã phải kéo dài sang cả tuổi trung niên rồi.

Một số bạn bè, em út hay đồng nghiệp trẻ của chúng tôi thậm chí còn không dám sinh con thứ hai cũng vì năng lực kinh tế không đủ.

Tuy nhiên mới đây, thông tin học sinh công lập từ bậc mầm non đến hết trung học phổ thông sẽ được miễn học phí từ đầu năm học 2025-2026 khiến nhiều cặp vợ chồng phấn khởi, và ý nghĩ sinh nhiều con hơn kế hoạch ban đầu cũng "rục rịch" xuất hiện. Mặc dù học phí chỉ chiếm một phần trong chi phí giáo dục mà bố mẹ phải trả, việc tiết kiệm được khoản này vẫn rất có ý nghĩa với những gia đình có thu nhập thấp hoặc trung bình, cần tính toán sát sao trong chi tiêu.

Cô em họ tôi, vốn đã "chốt" chỉ sinh một con, cũng có vẻ sẽ thay đổi quyết định: "Vài năm nữa nếu thu nhập tốt hơn, em sẽ cân nhắc việc sinh bé thứ hai".

Mai mốt giàu lên thì có thể sẽ sinh thêm con là suy nghĩ của nhiều cặp vợ chồng. Chính "kế hoạch mở" này cho thấy quy định "vợ chồng, cá nhân được quyền tự do quyết định số con" trong dự thảo Pháp lệnh Dân số sửa đổi là một tiến bộ thực sự trong chính sách dân số.

Với quyền đó, mọi người có thể lên kế hoạch sinh nở, hoạch định quy mô gia đình phù hợp với nguyện vọng, khả năng của mình, và linh hoạt thay đổi khi điều kiện hoặc mong muốn thay đổi. Điều đó góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và gia tăng mức độ hài lòng với cuộc sống. Có thể nói, thay đổi này trong Pháp lệnh dân số là sự điều chỉnh phù hợp với tình hình mới, tăng khả năng đạt đến hạnh phúc của mỗi gia đình và cá nhân.

Vợ chồng tôi cũng vậy, ít năm nữa nếu trời cho làm ăn phát tài, biết đâu chúng tôi cũng sẽ sinh thêm em bé

Hoàng Hà