'Đường du mục': Gợi mở bí ẩn một đoạn lịch sử đau thương

Vào một đêm, tại thị trấn xa xôi Cotentin của Pháp, một người đàn ông, biệt danh Lão Bát, đã tiết lộ với người cháu của mình, Jesus, một bí mật mà ông đã chôn giấu cả đời. Điều đó đã dẫn đến cái chết tức tưởi của người cháu. Và chỉ ít phút sau, ông già mang biệt danh Lão Bát cũng qua đời.

Bí mật tưởng như vĩnh viễn chôn giấu cùng với hai chiếc quan tài.

Nhưng rồi, đứng trước sự ra đi đột ngột và hàm chứa nhiều hoài nghi câm lặng, Bạch Tuộc, người bạn thân thiết của Jesus phải vào cuộc. Bạch Tuộc hoàn toàn không phải một thám tử, hay cảnh sát. Anh chỉ đơn thuần là một người bạn, quý mến bạn bè mình và đem lòng hoài nghi đối với xã hội, những người có cái nhìn không thiện cảm đối với người Di Gan ở thị trấn này. Anh không tin rằng một nhạc công chỉ biết yêu âm nhạc như Jesus lại có thể là một tên trộm, như người ta đã kết tội anh, và bắn chết anh.

Lần theo những dấu vết ít ỏi để lại, Bạch Tuộc đã dần khám phá ra được những điều khủng khiếp từng xảy ra với Lão Bát, người đàn ông đã trải qua một giai đoạn cuộc đời tuyệt vọng dưới chính sách diệt chủng của Đức Quốc xã đối với tộc người Di Gan.

Suốt trong giai đoạn chiến tranh thế giới thứ hai, một trại tập trung dành cho người Di Gan cũng đã từng được Đức Quốc xã lập ra. Ở đó, những người Di Gan đã phải sống trong điều kiện cực khổ, bị tước đoạt mọi quyền lợi cơ bản của một con người.

Điều khủng khiếp hơn, chính là những “cuộc phẫu thuật”. Những cuộc phẫu thuật đã khiến Lão Bát, và hàng vạn người đàn ông Di Gan như lão phải chịu nỗi đau đớn tuyệt cùng cả cuộc đời sau này.

Tác phẩm Đường du mục của Didier Daeninckx.

Di Gan là một tộc người thiểu số, sống cuộc đời du mục. Lịch sử ghi nhận họ là tộc người đầy những điều bí ẩn với cuộc đời lang thang qua nhiều miền đất. Hiện nay, đa số người dân Di Gan đã có cuộc sống định cư rải rắc trên nhiều vùng đất, họ được ghi nhận như một dân tộc, nhưng trước đây, đối với dân châu Âu, họ còn bị khinh bỉ hơn người Do Thái.

Đặc biệt, trong giai đoạn chiến tranh thế giới thứ hai, với sự xuất hiện của Đức Quốc xã, người Di Gan cũng đã chịu một cuộc khủng hoảng đau đớn. Đảng Quốc xã theo đuổi các mục tiêu của họ thông qua hành động khủng bố những ai bị coi là không chính thống, đặc biệt là diệt trừ các nhóm thiểu số trong xã hội như người Do Thái, người Gypsie (Digan), chứng nhân Jehovah và người đồng tính.

Nỗi đau của người Di Gan ít được nhắc đến thông qua các cuốn sách hay phim ảnh, nên Đường du mục của Didier Daeninckx là một câu chuyện đem đến nhiều bất ngờ cho độc giả. Cuốn sách đã vén lên tấm màn bí mật, đầy đau thương của cả một dân tộc, thông qua một câu chuyện mang đậm tính cá nhân của một gia đình.

Đó là nỗi đau được tất cả chôn giấu. Nỗi đau mà ngay đến những thế hệ sau của gia đình ấy cũng không hề biết tới. Nó dường như chỉ tồn tại trong bóng tối, câm lặng và đặc quánh.

Bí mật của Lão Bát, người đã trải qua một cuộc phẫu thuật thắt tinh trùng, đầy man rợ dành cho tù nhân nam Di Gan trong trại tâm trung là một câu chuyện khắc nghiệt, phô diễn đủ đầy sự vô nhân tính của Đức Quốc xã.

Suốt hành trình của Bạch Tuộc, những khoảng tối trong ký ức của những người quá cố cũng dần được hiện ra. Xen giữa những nỗi căm phẫn, hay những nỗi buồn, là ký ức rất đẹp về một mối tình thanh mai trúc mã của Lão Bát, và bà Incarna. Hai người chưa từng ngừng yêu nhau, nhưng khi trải qua điều khủng khiếp trong nhà tù của Đức Quốc Xã 3 năm, ông đã rời xa bà. Và suốt quãng thời gian sau đó, ông sống bằng hình ảnh của bà trong hồi ức.

Đó có lẽ là ký ức đẹp đẽ nhất tỏa ra từ trong lòng tăm tối của quá khứ, nó càng khiến cho những tội ác trở nên đáng sợ. Trong buổi trà hôm ấy, khi những người còn lại ngồi bên nhau, khi nắng đang lấp lánh, câu chuyện kết thúc ở đó, để lại đầy dư âm, như một tách trà khi chia tay.

Người chết đã yên nghỉ sâu dưới đất, nhưng những câu chuyện về họ vẫn cứ được hoài nhớ, khắc ghi. Ấy là cách Didier Daeninckx đến gần với đời sống, con người và lịch sử.

Việc lưu tâm đến nỗi đau của một nhóm những người thiểu số, những người không có nhiều vị thế trong xã hội văn minh cũng cho thấy thái độ trìu mến, đầy nhân văn của Didier Daeninckx.

Với lối viết bộc bạch nhiều nội tâm kín đáo, cùng cách xây dựng cốt truyện gợi mở nhiều yếu tố tò mò đậm màu sắc trinh thám, Didier Daeninckx đã khiến câu chuyện trở nên hấp dẫn, cảm động, mới mẻ và sắc sảo. Vừa tạo nên nhiều những suy tưởng sâu sắc về lịch sử, đồng thời cũng khơi gợi ra những tâm tư sâu kín của con người cá nhân trước những biến động của đời sống.

Didier Daeninckx, sinh năm 1949 tại Saint Denis, thuộc vùng Ile de France, là tác giả của khoảng bốn mươi tác phẩm gồm tiểu thuyết, truyện trinh thám, tranh truyện và sách ảnh. Ông được xem như là một trong những nhà văn viết truyện trinh thám tài hoa nhất nước Pháp.

Ông đã được nhận rất nhiều giải thưởng : Giải thưởng populiste, giải thưởng Louis Gouilloux, Giải thưởng lớn văn học trinh thám, Giải thưởng Goncourt sách thanh thiếu niên, và năm 1994, Hiệp hội văn học đã trao giải Paul Féval cho toàn bộ sự nghiệp của ông.

Thủy Nguyệt