Đường sắt đô thị - hiệu quả bền vững

Chuyên chở 42 triệu lượt khách

Hà Nội đang đối mặt với áp lực ngày càng gia tăng về giao thông đô thị. Với dân số vượt ngưỡng 8,5 triệu người và lượng phương tiện cá nhân ngày càng tăng, tình trạng tắc nghẽn giao thông đã trở thành một trong những vấn đề nan giải nhất của TP.

Tuyến đường sắt đô thị trên cao Cát Linh - Hà Đông. Ảnh: Hải Linh

Trước thực trạng này, đường sắt đô thị đã và đang được định hướng phát triển như một giải pháp chiến lược nhằm giảm thiểu ùn tắc, cải thiện chất lượng không khí và xây dựng một hệ thống giao thông công cộng hiện đại, bền vững. Bước chuyển mình với tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông sau nhiều năm chờ đợi và trải qua không ít khó khăn, đã chính thức đi vào hoạt động vào tháng 11/2021. Đây là tuyến metro đầu tiên của Hà Nội và cũng là của cả nước, đánh dấu bước ngoặt lớn trong việc phát triển hệ thống giao thông công cộng. Tuyến đường sắt dài 13,05km, có 12 nhà ga trên cao, kết nối khu vực phía Tây Nam với trung tâm TP.

Ngày 8/8/2024, tuyến Metro Nhổn - Ga Hà Nội cũng bắt đầu được khai thác thương mại đoạn trên cao dài 8,5km. Tuyến kết nối khu vực phía Tây Bắc TP với trung tâm. Đây là tuyến metro đầu tiên tại Việt Nam sử dụng công nghệ đường sắt nhẹ của châu Âu với tiêu chuẩn hiện đại về vận hành an toàn và bảo trì. Tuyến đường sắt Nhổn - Ga Hà Nội đang góp phần đáng kể vào việc giảm áp lực giao thông, đặc biệt là tại các trục đường huyết mạch như: Hồ Tùng Mậu, Xuân Thủy, Cầu Giấy.

Việc chuyển dịch từ phương tiện cá nhân sang phương tiện công cộng, đặc biệt là metro - một loại hình vận tải khối lượng lớn, là xu thế tất yếu của các đô thị hiện đại trên thế giới. Tương lai của giao thông Hà Nội với đường sắt đô thị mặc dù còn nhiều thách thức, song không thể phủ nhận rằng, đường sắt đô thị đang mang đến một hướng đi đúng đắn và cần thiết cho giao thông Thủ đô.

Theo ông Khuất Việt Hùng – Chủ tịch Hội đồng thành viên Hanoi Metro cho biết, tính đến hết ngày 31/5, hai tuyến đường sắt đô thị của Hà Nội đã thực hiện 344 nghìn lượt tàu, chuyên chở 42,6 triệu lượt hành khách. Bình quân, mỗi ngày vận chuyển 65 nghìn lượt khách với trên 60% là hành khách sử dụng vé tháng.

Chị Nguyễn Thị Hương (34 tuổi, nhân viên văn phòng tại quận Thanh Xuân) chia sẻ: “Tôi đi làm từ Yên Nghĩa lên Ngã Tư Sở. Trước đây đi xe máy mất gần 1 tiếng vì tắc đường, mưa nắng thất thường. Từ khi có tuyến metro Cát Linh - Hà Đông, tôi chuyển sang đi tàu. Chỉ mất hơn 20 phút, rất tiện lợi và thoải mái. Tôi nghĩ nếu các tuyến khác cũng hoạt động thì sẽ có nhiều người bỏ xe máy hơn”.

Anh Lê Minh Quang (sinh viên Đại học Kiến Trúc) cũng bày tỏ: “Tàu sạch sẽ, mát mẻ, giá vé sinh viên rẻ. Vừa tiết kiệm vừa an toàn. Những ngày trời nắng hay mưa to, nhìn dòng người kẹt xe dưới đường mà thấy may vì mình đã chọn metro”.

Không chỉ hành khách thường xuyên, ngay cả những người lần đầu trải nghiệm metro cũng có cảm nhận tích cực. Bà Trần Thị Nguyệt (60 tuổi, ở quận Hà Đông) cho biết: "Lúc đầu tôi ngại vì chưa đi bao giờ, sợ khó dùng. Nhưng rồi con cháu hướng dẫn, thấy đơn giản, dễ đi. Giờ tôi hay đi tàu lên trung tâm TP tham quan, không phải tự đi xe máy hay bắt taxi nữa”.

Đặt mục tiêu tăng trưởng 2 con số

Theo ông Khuất Việt Hùng, người dân đã hình thành thói quen sử dụng đường sắt để đi lại. Năm 2024, số lượng hành khách sử dụng đường sắt đô thị tăng 9,8% so với năm 2023. 5 tháng đầu năm 2025, lượng hành khách sử dụng tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông cũng tăng 15% so với cùng kỳ năm 2024.

Ông Khuất Việt Hùng thông tin: “Chúng tôi cũng phối hợp với các cơ quan nghiên cứu về số lượng hành khách qua từng ga, đưa ra nguyên nhân, đặc thù để có những đề xuất về phát triển xung quanh nhà ga. Chúng tôi thấy rằng, các nhà ga có chỗ để xe xung quanh đông hành khách hơn so với những nhà ga không có chỗ để xe. Đơn vị cũng đã lỗ lực kết nối với các phương tiện như taxi, xe ôm công nghệ và xe buýt”.

Theo ông Khuất Việt Hùng, sắp tới, hành khách có thể sử dụng sinh trắc học để qua cửa lên tàu và vé liên thông đa phương thức nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân đi lại. Mới đây, để phục vụ tốt nhất cho người dân, đơn vị cũng đã triển khai bán vé bằng mã QR code để người dân không cần phải mang tiền mặt khi đi tàu. Đơn vị cũng đặt mục tiêu tăng trưởng 2 con số trong năm 2025.

Chuyên gia xã hội học TS Nguyễn Văn Dương cho rằng, thời gian qua, nhiều người dân đã đặt niềm tin vào tàu điện làm phương tiện đi lại hàng ngày. Việc ngày càng nhiều người dân sử dụng tàu điện để đi lại không chỉ giúp giảm ùn tắc giao thông mà còn góp phần bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng và nâng cao chất lượng sống. Đặc biệt, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng, việc chuyển hướng sang sử dụng phương tiện giao thông công cộng như đường sắt đô thị là một giải pháp bền vững và hiệu quả. “Để đường sắt đô thị ngày càng thu hút người dân, cần có một chiến lược toàn diện, không chỉ từ góc độ kỹ thuật mà còn từ trải nghiệm người dùng, chính sách hỗ trợ và đồng bộ hệ thống giao thông. Hà Nội cần đẩy nhanh việc triển khai các tuyến metro phủ rộng khắp địa bàn TP. Bên cạnh đó, đồng bộ cả vé, phương thức thức thanh toán và phương tiện với xe buýt, xe đạp công cộng, bãi gửi xe, đi bộ... để người dân dễ dàng chuyển tiếp” - chuyên gia xã hội học TS Nguyễn Văn Dương chia sẻ.

Ngoài ra, vị chuyên gia này cho rằng, Hà Nội cần có chiến dịch truyền thông mạnh mẽ nhằm nêu bật lợi ích của metro: tiết kiệm thời gian, chi phí, bảo vệ môi trường. Đồng thời, giáo dục cộng đồng, hướng dẫn cách sử dụng, khuyến khích người trẻ, học sinh, sinh viên sử dụng trước.

Phạm Công