Đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng: Ưu tiên nhà thầu trong nước thực hiện

Một đoàn tàu chở hàng liên vận kết nối sang Trung Quốc. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Hiện nay, Ban Quản lý dự án Đường sắt (chủ đầu tư) đang triển khai các công việc nhằm đặt mục tiêu khởi công Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng vào cuối năm 2025.

Phóng viên đã có buổi trao đổi với ông Nguyễn Khánh Tùng, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án Đường sắt về vấn đề này.

Tính toán kỹ càng quy mô nhà ga, hướng tuyến

- Bộ Xây dựng vừa giao cho Ban Quản lý dự án Đường sắt tổ chức lập báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng. Đến nay, ban đã triển khai các nhiệm vụ như thế nào?

Ông Nguyễn Khánh Tùng: Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ Xây dựng, Ban Quản lý dự án Đường sắt đã triển khai ngay thực hiện một số nhiệm vụ đã được Quốc hội chấp thuận cơ chế đặc thù, đặc biệt như: tổ chức kiện toàn tổ chức bộ máy ban, bảo đảm đủ năng lực để quản lý thực hiện dự án; dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về kế hoạch triển khai Nghị quyết của Quốc hội về chủ trương đầu tư dự án; làm việc, trao đổi với các cơ quan phía Trung Quốc để đẩy nhanh tiến độ phê duyệt khoản hỗ trợ, lựa chọn tư vấn lập báo cáo nghiên cứu khả thi.

Ngoài ra, Ban Quản lý dự án Đường sắt áp dụng chính sách đặc thù được Quốc hội thông qua để lựa chọn nhà thầu lập thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở để thẩm định, phê duyệt làm cơ sở lựa chọn nhà thầu và tiến hành các thủ tục khởi công dự án vào cuối năm nay; bàn giao hồ sơ ranh giới giải phóng mặt bằng, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án cho các địa phương để triển khai thực hiện công tác xây dựng khu tái định cư, chuẩn bị các thủ tục và triển khai công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

- Các quy hoạch của địa phương đã có sự điều chỉnh, phối hợp với Bộ Xây dựng ra sao trong quá trình xây dựng hướng tuyến, vị trí các nhà ga, khu công nghiệp, hàng hóa nhằm đảm bảo đồng bộ, phát huy hiệu quả khai thác mạng lưới?

Ông Nguyễn Khánh Tùng: Trong quá trình triển khai dự án, Bộ Xây dựng đã chỉ đạo Ban Quản lý dự án Đường sắt và tư vấn thỏa thuận hướng tuyến, vị trí các nhà ga với các địa phương có dự án đi qua và các địa phương đã thống nhất bằng văn bản; điều tra, cập nhật các quy hoạch khu công nghiệp và trung tâm logistics nhằm đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả khai thác mạng lưới.

Quá trình lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, tư vấn đã tiến hành khảo sát, sử dụng mô hình dự báo nhu cầu vận tải tiên tiến để tính toán nhu cầu vận tải cho tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng trong đó cũng đã tính toán đến nhu cầu vận tải hàng hóa quá cảnh và hàng hóa xuất nhập khẩu được gọi chung là hàng liên vận. Với kết quả dự báo nhu cầu vận tải, toàn tuyến dự kiến bố trí 18 ga (3 ga lập tàu, 15 ga hỗn hợp).

Các vị trí nhà ga, hướng tuyến của Dự án đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng đã được tính toán và dự báo tương lai nhu cầu, năng lực vận tải. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Quá trình khai thác, khi nhu cầu vận tải tăng lên sẽ nghiên cứu, nâng cấp một số trạm tác nghiệp kỹ thuật thành ga hỗn hợp và đầu tư bổ sung các ga khi có nhu cầu. Như vậy, việc xác định vị trí và quy mô nhà ga, hướng tuyến của dự án đã được tính toán đầy đủ dựa trên nhu cầu và dự báo tương lai về vận tải hàng hóa.

- Dự án được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để triển khai, ông có thể nói rõ hơn về vấn đề này?

Ông Nguyễn Khánh Tùng: Dự án có quy mô lớn, công nghệ kỹ thuật mới, lần đầu tiên được triển khai ở Việt Nam nên để thực hiện thành công và sớm hoàn thành theo tiến độ yêu cầu, cần thiết phải áp dụng các chính sách đặc thù, đặc biệt.

Trên cơ sở rà soát các chính sách đặc thù, đặc biệt của dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam và đặc điểm của dự án, Bộ Xây dựng đã đề xuất và được Quốc hội thông qua 18 cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt trong đó bao gồm 15/19 cơ chế chính sách đã được áp dụng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam và bổ sung thêm 3 cơ chế, chính sách gồm: chính sách liên quan đến điều chỉnh các quy hoạch có liên quan để phù hợp với các nội dung của dự án; chính sách về việc cho phép triển khai đồng thời lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật, hồ sơ mời thầu... và chính sách về thực hiện chỉ định thầu các gói thầu của dự án.

Ông Nguyễn Khánh Tùng, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án Đường sắt. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Việc Quốc hội chấp thuận các chính sách đặc thù, đặc biệt cho dự án là cơ sở để đẩy nhanh, rút ngắn thời gian chuẩn bị, thực hiện dự án.

Nhà thầu trong nước làm hạ tầng

- Dự án được đầu tư nhờ vào nhiều nguồn vốn trong và ngoài nước. Trong trường hợp đàm phán vốn vay từ nước ngoài, ông có lo ngại việc phụ thuộc từ quốc gia cho vay có thể dẫn đến dự án chậm tiến độ hay không?

Ông Nguyễn Khánh Tùng: Để chủ động, linh hoạt trong việc sử dụng nguồn vốn, Bộ Xây dựng đã kiến nghị nguồn vốn cho dự án gồm ngân sách Nhà nước (Trung ương, địa phương); nguồn vốn trong nước, nguồn vốn nước ngoài (vay Chính phủ Trung Quốc) và các nguồn vốn hợp pháp khác.

Hiện nay, Ban Quản lý dự án Đường sắt cũng đang phối hợp với các cơ quan liên quan tích cực trao đổi, làm việc với các cơ quan phía Trung quốc về nguồn vốn vay cho dự án, đồng thời Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Tài chính nghiên cứu phương án để huy động đủ nguồn vốn thực hiện dự án.

- Các hạng mục đầu tư về hạ tầng sẽ do nhà thầu trong nước đảm nhận hay là chịu ràng buộc từ đối tác nước ngoài. Với hệ thống thông tin tín hiệu, đầu máy, ray,… thì Việt Nam đã làm được những thiết bị nào hay là hoàn toàn nhập khẩu từ nước ngoài, thưa ông?

Ông Nguyễn Khánh Tùng: Đối với phần thi công kết cấu hạ tầng thì các nhà thầu trong nước có thể đảm nhận được. Với hệ thống thông tin tín hiệu, đầu máy, sản xuất ray, hiện các doanh nghiệp trong nước chưa thực hiện.

Dự án sẽ ưu tiên nhà thầu trong nước làm phần kết cấu hạ tầng. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Quá trình triển khai, Ban Quản lý dự án Đường sắt sẽ nghiên cứu phương án để các nhà thầu trong nước có thể tham gia thi công hoặc có thể liên danh, hợp tác với các nhà thầu, doanh nghiệp nước ngoài để triển khai thi công, tiếp nhận chuyển giao công nghệ, đầu tư dây chuyền, máy móc thiết bị để sản xuất linh phụ kiện, vật tư, phương tiện, thiết bị cho dự án.

- Theo ông, khó khăn nhất khi triển khai Dự án đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng là gì?

Ông Nguyễn Khánh Tùng: Dự án có quy mô lớn, công nghệ kỹ thuật mới, lần đầu tiên triển khai tại Việt Nam, trong khi năng lực, kinh nghiệm của tổ chức, cá nhân trong nước đối với việc tổ chức thực hiện dự án còn hạn chế.

Kinh nghiệm thế giới cho thấy, thời gian chuẩn bị các dự án tương tự khoảng từ 36-42 tháng do đó để đạt được tiến độ này là một thách thức rất lớn, cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và cần có các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để rút ngắn thời gian. Việc rút ngắn thời gian chuẩn bị dự án có thể dẫn đến không kiểm soát, đánh giá được hết các rủi ro về mặt kinh tế, kỹ thuật trong quá trình thực hiện.

Các thay đổi về chế độ chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư, đơn giá, định mức, chi phí xây dựng sẽ dẫn đến những khó khăn trong quá trình quản lý và có thể phát sinh các tranh chấp về hợp đồng với các nhà thầu.

- Xin cảm ơn ông./.

(Vietnam+)