Elon Musk sẽ chọn kỹ những nơi đến sau vụ bắt giữ CEO Telegram gây chấn động

Là chủ sở hữu X, Elon Musk đang phải đối mặt với sự giám sát trên thế giới về việc người dùng phát tán thông tin sai lệch trên nền tảng truyền thông xã hội mà ông mua lại với giá 44 tỉ USD vào tháng 10.2022. Tỷ phú giàu nhất thế giới viết trên X rằng ông có thể chỉ di chuyển đến các quốc gia mà quyền tự do ngôn luận được "bảo vệ theo hiến pháp", nhằm tránh nguy cơ bị bắt giữ hoặc gặp rắc rối do các phát ngôn của mình. Elon Musk phản hồi như vậy sau bài đăng cảnh báo ông cân nhắc đến những tác động của nơi sẽ đến.

Pavel Durov, tỷ phú 39 tuổi gốc Nga, bị bắt vào tuần trước tại sân bay gần Paris (thủ đô Pháp) và phải đối mặt với các cáo buộc về tội phạm liên quan đến hoạt động bất hợp pháp trên nền tảng của mình, gồm nội dung khiêu dâm trẻ em, buôn bán ma túy và giao dịch gian lận.

Elon Musk lên tiếng bảo vệ Pavel Durov kể từ khi Giám đốc điều hành Telegram bị bắt và chỉ trích việc này là vi phạm quyền tự do ngôn luận, cảnh báo rằng điều đó báo hiệu một "thời kỳ nguy hiểm".

Pháp có luật bảo vệ quyền tự do ngôn luận, được đưa vào hiến pháp nước này.

Trong một bài đăng trên X đầu tuần, Tổng thống Pháp - Emmanuel Macron đã chỉ trích những gì ông gọi là "thông tin sai lệch" về vụ bắt giữ Pavel Durov.

"Việc bắt giữ Giám đốc điều hành Telegram trên lãnh thổ Pháp diễn ra như một phần của cuộc điều tra tư pháp đang được thực hiện. Đây không phải là quyết định chính trị. Quyết định tùy thuộc vào thẩm phán", ông Emmanuel Macron viết trên X.

Elon Musk và Pavel Durov có nhiều điểm chung. Cả hai đều điều hành nền tảng bị chỉ trích vì thiếu kiểm duyệt nội dung. Những người chỉ trích cho rằng cách tiếp cận khoan dung của Telegram đã tạo điều kiện cho hoạt động tội phạm phát triển mạnh.

Telegram là ứng dụng nhắn tin và mạng xã hội phổ biến tương tự như WhatsApp. Ứng dụng nhắn tin được mã hóa này, với gần 1 tỉ người dùng, đặc biệt có ảnh hưởng ở Nga, Ukraine và các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ.

Elon Musk cũng phải đối mặt với sự chỉ trích vì người dùng phát tán thông tin sai lệch trên X (trước đây gọi là Twitter).

Vào tháng 8, các cuộc bạo loạn cực hữu đã nổ ra trên khắp Anh sau vụ đâm chết người tại một lớp học khiêu vũ dành cho trẻ em. Các cuộc bạo loạn này một phần do thông tin sai lệch, được lan truyền trên X, rằng kẻ tấn công trong vụ đâm chết người nhập cảnh trái phép vào Anh.

Bản thân Elon Musk bị cáo buộc đổ thêm dầu vào lửa bằng các bài đăng về bạo lực, gồm cả tweet tuyên bố "nội chiến là điều không thể tránh khỏi" bên dưới một video về tình trạng hỗn loạn cực hữu ở Anh.

Một cựu giám đốc Twitter thậm chí còn gợi ý Elon Musk nên bị bắt nếu bị phát hiện đã gây ra tình trạng bất ổn tại Anh.

Ngoài ra, Giám đốc điều hành Tesla đang vướng vào một cuộc chiến pháp lý ở Brazil, nơi một thẩm phán Tòa án Tối cao đe dọa sẽ đình chỉ X tại đây sau khi mạng xã hội này từ chối chặn một số tài khoản bị cáo buộc phát tán thông tin sai lệch.

Elon Musk chỉ trích quyết định bắt giữ Pavel Durov của Pháp - Ảnh: Getty Images

Cuộc điều tra Pavel Durov có thể kéo dài nhiều năm

Laure Beccuau, công tố viên ở Paris, thông báo thẩm phán tại tòa án Pháp đã quyết định truy tố Pavel Durov vì những cáo buộc liên quan tội phạm có tổ chức.

Vụ bắt giữ Pavel Durov đã gây ra cơn phẫn nộ tại Nga. Một số quan chức chính phủ Nga cho rằng vụ việc này mang động cơ chính trị và là bằng chứng cho thấy phương Tây có tiêu chuẩn kép về quyền tự do ngôn luận.

Dù Pháp đã chính thức mở cuộc điều tra với Pavel Durov, Giám đốc điều hành Telegram đang được tại ngoại, phải nộp bảo lãnh 5 triệu euro, báo cáo với cảnh sát hai lần mỗi tuần và không được rời khỏi Pháp.

Laure Beccuau cho biết thẩm phán nhận thấy đã có đủ căn cứ để điều tra chính thức Pavel Durov về tất cả các cáo buộc liên quan tới vụ bắt giữ ông. Cuộc điều tra có thể kéo dài nhiều năm trước khi được đưa ra xét xử hoặc gác lại vụ việc.

Các công tố viên cho biết Pavel Durov "là người duy nhất liên quan trong vụ việc ở giai đoạn này". Họ không loại trừ khả năng những người khác sẽ bị điều tra, nhưng từ chối bình luận thêm.

Chưa hết, Pavel Durov cũng đang bị điều tra vì nghi ngờ có "hành vi bạo lực nghiêm trọng" với một trong những người con của mình trong thời gian ông và mẹ cậu bé đang ở Paris.

Ông David-Olivier Kaminski, luật sư của Pavel Durov, nói "thật vô lý" khi cho rằng thân chủ mình liên quan đến bất cứ hành vi phạm tội nào được thực hiện trên Telegram. David-Olivier Kaminski khẳng định: "Telegram tuân thủ mọi quy định của châu Âu liên quan đến công nghệ số".

Các cáo buộc được đưa ra bao gồm nghi ngờ Pavel Durov đồng lõa trong việc điều hành Telegram, nền tảng cho phép thực hiện các giao dịch bất hợp pháp, lưu trữ hình ảnh lạm dụng tình dục trẻ em, buôn bán ma túy và lừa đảo, cũng như từ chối cung cấp thông tin cho chính quyền, rửa tiền và cung cấp dịch vụ mã hóa cho tội phạm.

Việc truy tố Pavel Durov, trong khuôn khổ cuộc điều tra về các hoạt động bất hợp pháp trên Telegram, dù được cho là mang mục đích chính trị nhiều hơn là vai trò của giám đốc điều hành hãng công nghệ, cũng đã làm dấy lên lo ngại về trách nhiệm cá nhân của các CEO khác.

Tháng 8, X tạm dừng hoạt động tại Brazil sau khi cáo buộc thẩm phán nước này bí mật đe dọa bắt giữ một trong những đại diện pháp lý của công ty nếu không chịu gỡ bỏ một số nội dung khỏi nền tảng. Năm 2021, các đại diện Twitter tại Ấn Độ đối mặt với việc bị bắt giữ vì các bài đăng mà chính phủ Ấn Độ muốn xóa khỏi trang này.

Nhiều năm qua, lãnh đạo các công ty internet hiếm khi phải đối mặt với trách nhiệm cá nhân tại các nước phương Tây vì những gì diễn ra trên nền tảng của họ. Song trong bối cảnh các cơ quan quản lý và thực thi pháp luật tăng cường giám sát các nền tảng và sàn giao dịch trực tuyến, những giám đốc điều hành này giờ đây có thể bị bắt chịu trách nhiệm. Sự thay đổi đó càng trở nên rõ hơn sau khi Pavel Durov bị bắt và truy tố.

Kể từ thập niên 1990, các giám đốc điều hành hãng công nghệ thường không phải chịu trách nhiệm về những gì người dùng đã làm trên nền tảng của họ. Thông thường các công ty phải chịu trách nhiệm về những vi phạm trong hoạt động của nền tảng, chứ không phải cá nhân. Về mặt pháp lý tại Mỹ cũng như châu Âu, việc truy tố cá nhân vì các hoạt động tại công ty của họ sẽ đối mặt với "rào cản rất cao".

Năm ngoái, Anh đã thông qua luật an toàn trực tuyến, có thể buộc các lãnh đạo công nghệ phải chịu trách nhiệm cá nhân nếu công ty của họ biết về nội dung có nguy cơ gây hại cho trẻ em nhưng không xóa bỏ một cách có hệ thống.

Có chuyên gia cho rằng các giám đốc điều hành hãng công nghệ không có gì phải sợ vì những trường hợp như Pavel Durov có thể chỉ là ngoại lệ và là ví dụ về "con tin chính trị" như cáo buộc của Nga.

Căng thẳng giữa Pháp và Nga đã gia tăng trong nhiều tháng, với việc chính quyền Pháp cáo buộc Nga cố gắng gây bất ổn trước Thế vận hội Paris để đáp trả lập trường cứng rắn hơn của nước này về cuộc chiến tranh Ukraine. Đó là những cáo buộc mà Nga phủ nhận.

"Apple và Google có thể kiểm duyệt mọi thứ mà bạn có thể đọc trên smartphone"

Được tạp chí Forbes ước tính có khối tài sản trị giá 15,5 tỉ USD, Pavel Durov cho biết vào tháng 4 rằng một số chính phủ đã tìm cách gây sức ép với ông, nhưng Telegram nên vẫn là nền tảng trung lập chứ không phải là "một thế lực trong địa chính trị".

Pavel Durov lập ra Telegram vào năm 2013 và rời Nga năm 2014 vì từ chối tuân thủ các yêu cầu đóng cửa các cộng đồng đối lập trên VK (VKontakte), nền tảng truyền thông xã hội mà ông đã bán.

Telegram là ứng dụng nhắn tin được mã hóa, với gần 1 tỉ người dùng, đặc biệt có ảnh hưởng ở Nga, Ukraine và các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ. Telegram được xếp hạng là một trong những nền tảng truyền thông xã hội lớn sau Facebook, YouTube, WhatsApp, Instagram, TikTok và WeChat.

Pavel Durov liệt kê quan điểm chính trị của mình là "chủ nghĩa tự do" và cho biết ông được truyền cảm hứng từ người đồng sáng lập Apple - Steve Jobs.

Pavel Durov có được hộ chiếu Pháp vào năm 2021 thông qua một thủ tục đặc biệt dành cho những người nước ngoài có địa vị cao, miễn cho họ các yêu cầu pháp lý thông thường, gồm cả việc phải sống ở quốc gia này ít nhất 5 năm.

Theo luật của Pháp, bất kỳ người nước ngoài nào cũng có thể được trao quyền công dân theo các quy tắc đặc biệt miễn là họ nói tiếng Pháp và "góp phần thông qua công việc xuất sắc của mình vào ảnh hưởng của Pháp và sự thịnh vượng của quan hệ kinh tế quốc tế".

Pavel Durov đã nảy ra ý tưởng về một ứng dụng nhắn tin được mã hóa trong khi phải đối mặt với áp lực từ chính quyền Nga. Em trai của ông, Nikolai Durov, đã thiết kế hệ thống mã hóa.

"Tôi muốn được tự do còn hơn phải nghe lệnh của bất kỳ ai", Pavel Durov nói vào tháng 4 về việc rời khỏi Nga và tìm kiếm trụ sở cho công ty của mình, gồm cả thời gian làm việc tại Berlin (thủ đô Đức), London (thủ đô Anh), Singapore và San Francisco (thành phố ở Mỹ).

Pavel Durov nói thủ tục hành chính, đặc biệt là để tuyển dụng nhân tài toàn cầu, ở những nơi này quá phức tạp và ông đã bị tấn công trên đường phố ở San Francisco bởi những kẻ trộm điện thoại.

Tỷ phú sinh năm 1984 nói điều đáng báo động hơn là ông đã nhận được quá nhiều sự chú ý từ các cơ quan an ninh Mỹ, gồm cả Cục Điều tra Liên bang (FBI). Pavel Durov cáo buộc các cơ quan Mỹ đã cố gắng thuê một trong những kỹ sư của ông để tìm cửa hậu vào nền tảng Telegram.

Khi nói đến quyền tự do ngôn luận, Pavel Durov cho biết những thách thức lớn nhất không phải từ các chính phủ mà là đối thủ cạnh tranh lớn như Apple và Google.

“Hai nền tảng đó về cơ bản có thể kiểm duyệt mọi thứ mà bạn có thể đọc và truy cập trên smartphone của mình”, Pavel Durov nói. Theo ông, Apple và Google tuyên bố rằng nếu Telegram không tuân thủ các nguyên tắc của họ thì sẽ bị xóa khỏi cửa hàng ứng dụng.

Pavel Durov cho biết đã chọn UAE làm trụ sở Telegram vì đây là một "quốc gia trung lập", muốn làm bạn với tất cả mọi người và không liên kết với bất kỳ siêu cường nào, vì vậy ông cảm thấy đây là nơi tốt nhất cho một "nền tảng trung lập".

Ông nói Telegram được cả các nhà vận động đối lập và chính phủ sử dụng nhưng sẽ không đứng về phía nào.

“Quan điểm khác nhau được tự do thể hiện và tranh luận với nhau có thể mang lại sự tiến bộ và một thế giới tốt đẹp hơn cho mọi người”, Pavel Durov cho hay.

Tỷ phú này nói rằng ngoài tiền hay Bitcoin, ông không có tài sản lớn nào như bất động sản, máy bay phản lực hay du thuyền vì muốn được tự do.

Sơn Vân