EU chạy đua trước thềm Hội nghị COP30

Cờ Liên minh châu Âu tại Brussels (Bỉ). Ảnh: Reuters

Từng là ngọn cờ đầu thế giới trong vấn đề bảo vệ khí hậu, Liên minh châu Âu (EU) nay lại đang rơi vào thế khó. Các Bộ trưởng môi trường của khối đang chạy đua với thời gian để thống nhất một lập trường chung trước khi trình lên hội nghị khí hậu quan trọng của Liên hợp quốc (LHQ) tại Brazil, trong bối cảnh những chia rẽ nội bộ sâu sắc đang đe dọa vai trò tiên phong của EU.

Lẽ ra khối này đã có thể tự tin mang tới Hội nghị lần thứ 30 các Bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP30) một cam kết nhiều tham vọng cho năm 2040. Tuy nhiên, mục tiêu này đã bị mắc kẹt do bất đồng và buộc Brussels phải tìm một giải pháp vào phút chót trước hạn chót của LHQ.

Để "chữa cháy", Đan Mạch - nước Chủ tịch luân phiên năm 2025 - đã đề xuất một giải pháp tình thế: thay vì một mục tiêu cứng rắn, EU sẽ đệ trình một "tuyên bố ý định". Đây là một dạng cam kết khung, hứa hẹn sẽ cắt giảm khí thải trong một khoảng nhất định (từ 66,3 - 72,5% so với năm 1990) và sẽ được chốt lại sau. Một phát ngôn viên của Đan Mạch cho biết cách tiếp cận này sẽ đảm bảo EU không đến hội nghị với "hai bàn tay trắng".

Dù vậy, ngay cả giải pháp này cũng vấp phải nhiều trở ngại. Các cuộc đàm phán được dự báo sẽ rất cam go, đến mức một nhà ngoại giao đã nói đùa rằng các phóng viên nên chuẩn bị sẵn "túi ngủ". Một nhà ngoại giao cấp cao khác thừa nhận rằng dù không phải là lý tưởng, giải pháp này vẫn tốt hơn nhiều so với việc không có gì và phần nào "giúp EU giữ thể diện trên trường quốc tế".

EU đã đặt mục tiêu trở nên trung hòa carbon vào năm 2050 theo Thỏa thuận Xanh châu Âu. Khối này cho biết đã cắt giảm 37% lượng khí thải so với năm 1990. Tuy nhiên, bà Linda Kalcher, Giám đốc Viện nghiên cứu Strategic Perspectives cho hay vấn đề khí hậu ngày càng bị xếp sau các ưu tiên khác. Cục diện chính trị tại châu Âu đã thay đổi, với sự trỗi dậy của phe cánh hữu ở nhiều quốc gia đã kìm hãm các tham vọng về môi trường. Các cuộc xung đột ở Ukraine và Trung Đông đã đẩy an ninh và quốc phòng lên thành ưu tiên hàng đầu, lấn át các chương trình nghị sự về khí hậu. Đồng thời, trước sức ép cạnh tranh từ Trung Quốc và thuế quan của Mỹ, Ủy ban châu Âu cũng đang chuyển trọng tâm sang hỗ trợ ngành công nghiệp tại khu vực.

Chính bối cảnh này đã khiến đề xuất cắt giảm 90% khí thải vào năm 2040 của Ủy ban bị mắc kẹt. Một bên là các quốc gia cấp tiến như Đan Mạch và Tây Ban Nha muốn thúc đẩy một mục tiêu khí hậu tham vọng. Bên còn lại, các nước như Hungary, CH Czech (Séc) và Ba Lan lại lo ngại một mục tiêu bảo vệ môi trường quá cao sẽ gây hại cho nền công nghiệp của họ. Ngay cả Pháp, vốn đang đối mặt với khó khăn tài chính và bất ổn chính trị, cũng tỏ ra do dự và muốn có một khung đầu tư rõ ràng hơn trước khi đưa ra cam kết.

Chuyên gia Michael Sicaud-Clyet của tổ chức bảo vệ thiên nhiên quốc tế WWF nhận định rằng châu Âu không còn sống trong kỷ nguyên Thỏa thuận Xanh nữa, khi một số quốc gia đã xem các hành động bảo vệ khí hậu là một gánh nặng tốn kém thay vì là cơ hội để tăng trưởng.

Sự trì hoãn này đã vấp phải chỉ trích từ nhiều tổ chức môi trường. Họ cho rằng EU đang gửi đi một "tín hiệu xấu" và có nguy cơ đánh mất uy tín về vai trò lãnh đạo khí hậu của mình.

Tuy nhiên, Ủy viên Khí hậu của EU, ông Wopke Hoekstra vẫn tỏ ra lạc quan. Ông khẳng định các bên đang tiếp tục làm việc để tìm kiếm một sự thỏa hiệp và tin rằng một thỏa thuận về mục tiêu khí hậu cho năm 2040 vẫn có thể đạt được trước thềm hội nghị COP30.

Hương Thủy/Bnews/vnanet.vn