EU đối mặt nghi vấn pháp lý với kế hoạch tài trợ quốc phòng 150 tỷ euro

Xe tăng chiến đấu Puma trong quá trình kiểm tra bảo trì tại cơ sở của nhà sản xuất Rheinmetall ở Unterluess, Đức. Ảnh: AFP/TTXVN

Báo cáo nội bộ của Bundestag cho rằng sáng kiến này có thể vi phạm các điều khoản trong hiệp ước của EU, đồng thời không mang lại hiệu quả kinh tế như kỳ vọng.

Theo nội dung báo cáo được Politico dẫn lại ngày 21/6, các chuyên gia pháp lý của Bundestag lưu ý rằng SAFE - dự kiến cung cấp các khoản vay dài hạn do EU bảo lãnh cho các quốc gia thành viên để phục vụ mua sắm quốc phòng và phát triển công nghiệp quân sự - có thể mâu thuẫn với Điều 41(2) của Hiệp ước về Liên minh châu Âu. Điều khoản này nghiêm cấm sử dụng ngân sách EU cho các mục đích mang tính chất quân sự hoặc quốc phòng.

SAFE được thiết kế dựa trên Điều 122 của các hiệp ước EU, vốn thường được sử dụng trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế. Tuy nhiên, báo cáo của Bundestag cảnh báo việc áp dụng điều khoản này trong lĩnh vực quốc phòng là “không nhận được sự đồng thuận rộng rãi” trong nội khối. Ngoài ra, việc một phần nguồn vốn của SAFE được sử dụng để hỗ trợ Ukraine - quốc gia không thuộc EU - cũng có thể vi phạm các quy định hiện hành.

Bên cạnh rủi ro pháp lý, báo cáo còn nêu lên những nghi ngại về hiệu quả kinh tế của kế hoạch. Cụ thể, hệ số nhân kinh tế (tác động lan tỏa từ chi tiêu) của SAFE được ước tính chỉ từ 0,4 đến 1,0 - thấp hơn đáng kể so với các lĩnh vực đầu tư công khác như cơ sở hạ tầng hoặc giáo dục. Ngoài ra, các chuyên gia cảnh báo rằng phần lớn lợi ích kinh tế có thể rơi vào tay các nhà thầu quốc phòng bên ngoài EU, đặc biệt là tại Mỹ, tùy thuộc vào nơi đặt trụ sở sản xuất.

SAFE cũng gây tranh cãi về tiêu chí "Mua hàng châu Âu", giới hạn chỉ 35% giá trị hợp đồng có thể đến từ các nhà cung cấp ngoài EU, Ukraine hoặc các nước thuộc Hiệp hội Thương mại Tự do châu Âu (EFTA). Báo cáo của Bundestag cho rằng điều này đang làm gia tăng bất đồng giữa các quốc gia thành viên EU, khi chưa có sự thống nhất về khả năng tiếp cận của các đối tác như Anh, Canada, Thổ Nhĩ Kỳ hay Serbia.

Dù kế hoạch SAFE đã được các quốc gia thành viên - trong đó có Đức - thông qua vào tháng trước, báo cáo của quốc hội Đức nhận định đây vẫn là một chính sách chưa hoàn thiện, cần tiếp tục làm rõ nhiều khía cạnh. Báo cáo kết luận rằng hiệu quả kinh tế vĩ mô và công nghiệp của SAFE sẽ phụ thuộc đáng kể vào mức độ nội địa hóa trong chuỗi cung ứng quốc phòng của EU.

Hoàng Anh/Báo Tin tức và Dân tộc