Hỗ trợ pháp lý - 'bệ đỡ' bền vững cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Công nhân làm việc tại Công ty Cơ khí Động lực Toàn Cầu, khu công nghiệp Giang Điền, huyện Trảng Bom (Đồng Nai). Ảnh minh họa: Hồng Đạt/TTXVN

Là cơ quan quản lý nhà nước về pháp luật, Bộ Tư pháp đã và đang đóng vai trò nòng cốt trong việc triển khai hiệu quả các chương trình hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, góp phần quan trọng vào sự phát triển ổn định của khu vực kinh tế tư nhân.

Cung cấp thông tin pháp lý, kiến thức pháp luật

Dự thảo báo cáo Tổng kết 6 năm thực hiện Nghị định 55/2019/NĐ-CP ngày 24/6/2019 của Chính phủ về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và cho thấy, qua 5 năm thực hiện Nghị định, trong phạm vi lĩnh vực quản lý, các bộ, cơ quan trung ương và chính quyền địa phương cấp tỉnh đã ban hành các kế hoạch, văn bản chỉ đạo, hướng dẫn... nhằm triển khai công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp. Một số địa phương đã tích cực, chủ động xây dựng và triển khai đề án, đề tài, chương trình, kế hoạch hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp; ban hành Nghị quyết quy định định mức chi của địa phương cho công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp, quy chế phối hợp hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp.

Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Lê Vệ Quốc cho biết, từ năm 2018, Bộ Tư pháp đã xây dựng và vận hành Trang tin điện tử hỗ trợ pháp lý dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa thuộc Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp (www.moj.gov.vn); thành lập Ban biên tập Trang tin ban hành Quy chế hoạt động của Trang tin; phân công đơn vị đầu mối quản lý, vận hành Trang tin. Từ khi vận hành chính thức đến nay, Trang tin đã cập nhật, đăng tải 262 tin, bài, tài liệu phục vụ nhu cầu cung cấp thông tin pháp lý của doanh nghiệp. Các chuyên mục của Trang tin cơ bản phù hợp với mục tiêu hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp, có nhiều tính năng mới, tiện ích thiết thực (khảo sát trực tuyến, hỏi đáp và tư vấn trực tuyến, livestream, Facebook/Youtube/Zoom…)

Các bộ, cơ quan trung ương, địa phương đã xây dựng chuyên mục, mục riêng về hỗ trợ pháp lý doanh nghiệp hoặc lồng ghép nội dung về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp trên chuyên mục liên quan thuộc Cổng/Trang tin điện tử của bộ, cơ quan, địa phương, tạo điều kiện tiếp cận kịp thời hơn với các thông tin, văn bản, chính sách liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp; đồng thời, cung cấp thông tin pháp lý, kiến thức pháp luật cho doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua các chuyên mục, chương trình trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Điểm nhấn trong công tác này là năm 2024, Bộ Tư pháp đã tham mưu để tổ chức Diễn đàn “Kinh doanh và Pháp luật” lần thứ 2 với chủ đề “Tháo gỡ khó khăn trong thực hiện dự án đầu tư, giảm chi phí tuân thủ pháp luật cho doanh nghiệp” dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long và hơn 300 đại biểu tại Hà Nội, trực tuyến tại 63 điểm cầu tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được coi là sự kiện có ý nghĩa chính trị - pháp lý quan trọng, góp phần thúc đẩy khơi thông nguồn lực xã hội, tạo môi trường thuận lợi cho đầu tư, sản xuất, kinh doanh, thể hiện trách nhiệm và sự quyết tâm của Chính phủ trong hỗ trợ, đồng hành cùng doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững của đất nước.

Mạng lưới tư vấn viên pháp luật hạn chế

Theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc, bên cạnh nhiều kết quả đã đạt được, công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn còn nhiều bất cập, hạn chế. Qua theo dõi của Bộ Tư pháp, kể từ thời điểm Nghị định 55/2019/NĐ-CP được ban hành đến nay, chưa có vụ việc tư vấn pháp luật nào được thực hiện bởi mạng lưới tư vấn viên pháp luật, chưa có hồ sơ đề nghị hỗ trợ chi phí tư vấn pháp luật nào được gửi đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Điều này đồng nghĩa với việc đội ngũ tư vấn viên pháp luật đang “đóng băng”, không hoạt động, cho thấy việc xây dựng, quản lý và sử dụng đội ngũ này của các bộ, cơ quan ngang bộ chưa bảo đảm tính hiệu quả, thực chất.

Việc lồng ghép các nhiệm vụ hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong phạm vi bộ, cơ quan ngang bộ vào Đề án hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa của bộ, cơ quan ngang bộ còn tương đối mờ nhạt do chưa được bố trí nguồn lực phù hợp. Chính vì vậy, việc tổ chức thực hiện các hoạt động hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa để cung cấp thông tin, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, tư vấn pháp luật cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong phạm vi ngành, lĩnh vực của bộ, cơ quan ngang bộ còn hạn chế.

Đa số doanh nghiệp nhỏ và vừa không có bộ phận pháp chế để tham mưu thực hiện các quy định pháp luật có liên quan, nguồn lực chủ yếu tập trung cho việc sản xuất, kinh doanh, chưa có nguồn lực để bố trí cho công tác pháp chế. Đội ngũ nhân viên của doanh nghiệp còn hạn chế trong việc tìm hiểu nghiên cứu và áp dụng pháp luật chủ yếu là thực hiện kiêm nhiệm nên chưa thường xuyên bồi dưỡng về nghiệp vụ còn lúng túng trong thực hiện các quy định của pháp luật khi tiếp cận với cơ quan cơ quan quản lý nhà nước.

Bên cạnh đó, đa số bộ, ngành chưa công bố mạng lưới tư vấn viên pháp luật; chi phí hỗ trợ còn thấp, thủ tục rườm rà. Vì vậy, cần hoàn thiện thể chế, xác định rõ trách nhiệm cơ quan liên quan, mở rộng đối tượng thụ hưởng, ban hành cơ chế hỗ trợ pháp lý chung và ưu tiên đặc thù theo từng nhóm theo đúng chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Đội ngũ những người làm công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp còn còn mỏng, yếu, chưa đồng đều về nhận thức pháp luật, kỹ năng, phương pháp thực hiện. Cán bộ phụ trách công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp chủ yếu thực hiện nhiệm vụ kiêm nhiệm, chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng hỗ trợ pháp lý nên còn khó khăn trong việc hỗ trợ pháp lý khi doanh nghiệp có yêu cầu. Bên cạnh đó, khối lượng công việc chuyên môn ngày càng tăng nên việc triển khai các hoạt động hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa đạt hiệu quả chưa cao.

Đồng hành cùng doanh nghiệp

Đưa ra những giải pháp về thể chế pháp luật, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc cho biết, cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát kỹ lưỡng, nhận diện những hạn chế, bất cập của Nghị định 55/2019/NĐ-CP và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, đặc biệt là những hạn chế, bất cập đã được chỉ ra để kịp thời đề xuất sửa đổi, bổ sung phù hợp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác này trong thời gian tới.

Bộ Tư pháp sẽ tập trung mở rộng đối tượng hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp không chỉ doanh nghiệp nhỏ và vừa, cần bổ sung đối tượng thụ hưởng là hộ kinh doanh để phù hợp với chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước và nhu cầu của xã hội; có cơ chế chung về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp và cơ chế ưu tiên, đặc thù cho từng loại đối tượng cần được ưu tiên theo các Nghị quyết của Đảng.

Cùng với đó là nghiên cứu tăng mức chi phí hỗ trợ tư vấn pháp luật bảo đảm tương thích, thống nhất trong thực hiện các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa; đơn giản hóa thủ tục, hồ sơ, quy trình hỗ trợ, thanh toán chi phí tư vấn, đồng thời, phân cấp cho UBND cấp tỉnh bố trí kinh phí, giải quyết thủ tục có liên quan cho doanh nghiệp nhỏ và vừa để tạo thuận tiện cho doanh nghiệp hoạt động trên các địa bàn cụ thể. Đặc biệt, kịp thời có quy định điều chỉnh sự vận hành của Cổng Pháp luật quốc gia theo hướng là đầu mối thống nhất trong tiếp cận pháp luật của người dân, doanh nghiệp; được hỗ trợ bởi ngân sách nhà nước. Bộ Tư pháp là cơ quan quản lý nhà nước đối với Cổng này.

Đồng thời, quy định rõ trách nhiệm phối hợp của các bộ, ngành, địa phương, tổ chức hành nghề luật sư, Liên đoàn Luật sư, Liên đoàn thương mại công nghiệp Việt Nam; trách nhiệm xã hội của các Luật sư khi tham gia vận hành, phát triển Cổng pháp luật quốc gia trở thành địa chỉ uy tín được người dân, doanh nghiệp tin tưởng, lựa chọn.

Trong quá trình hoạt động sản xuất, kinh doanh, các doanh nghiệp nhỏ và vừa thường xuyên đối diện với nhiều vấn đề pháp lý: từ thủ tục thành lập, đăng ký kinh doanh, ký kết hợp đồng, xử lý tranh chấp, đến việc tuân thủ các quy định về thuế, lao động, môi trường, sở hữu trí tuệ... Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp nhỏ và vừa còn hạn chế trong khả năng tiếp cận, hiểu biết và áp dụng pháp luật. Điều này dẫn đến những rủi ro pháp lý không đáng có, thậm chí là thiệt hại về tài chính, mất uy tín và ảnh hưởng tới sự sống còn của doanh nghiệp.

Chính vì vậy, hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa không chỉ dừng lại ở việc “giải quyết vấn đề khi có rủi ro”, mà là một quá trình đồng hành, phòng ngừa và là “bệ đỡ” pháp lý cho doanh nghiệp, giúp họ tự tin hơn trong hành trình phát triển…

Đỗ Bình (TTXVN)