EU lên kế hoạch đầu tư mạo hiểm để tăng lợi nhuận từ tài sản Nga bị đóng băng

Ngân hàng Trung ương Nga ở Moskva. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo tờ Politico ngày 19/6, Ủy ban châu Âu đang thúc đẩy kế hoạch tạo thêm nguồn tài chính cho Ukraine bằng cách chuyển gần 200 tỷ euro (khoảng 216 tỷ USD) tài sản nhà nước Nga bị đóng băng tại Bỉ vào một quỹ đầu tư mới mang tính rủi ro cao hơn. Mục tiêu của kế hoạch là tăng lợi suất đầu tư, từ đó tạo nguồn tài chính ổn định hỗ trợ nền kinh tế Ukraine trong bối cảnh đối mặt với nguy cơ Mỹ cắt giảm viện trợ.

Số tài sản này bị phong tỏa từ năm 2022, sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự toàn diện tại Ukraine. Kế hoạch đầu tư mới được thiết kế nhằm chỉ sử dụng lợi nhuận từ khoản tiền này, trong khi không động tới phần vốn gốc - điều này giúp EU tránh được chỉ trích về hành vi tịch thu tài sản quốc gia nước ngoài.

Theo thống kê của EU, trong năm 2024, các khoản đầu tư an toàn hiện tại đã mang lại 4 tỷ euro (khoảng 4,32 tỷ USD) tiền lãi - phần lớn được sử dụng để thanh toán khoản vay 45 tỷ euro (khoảng 48,6 tỷ USD) từ G7 dành cho Ukraine. Tuy nhiên, phần đóng góp 18 tỷ euro (khoảng 19,44 tỷ USD) của EU trong gói này dự kiến sẽ được chi hết vào cuối năm 2025, đặt ra câu hỏi về nguồn tài trợ cho Ukraine trong giai đoạn tiếp theo.

Cuộc họp không chính thức giữa các bộ trưởng tài chính EU sẽ diễn ra vào ngày 20/6 tại Luxembourg để thảo luận phương án sử dụng tài sản Nga đóng băng, đồng thời đánh giá những bước đi tiếp theo trong cơ chế trừng phạt.

Một trong những đề xuất đang được EU xem xét là chuyển các khoản tài sản này từ hệ thống Euroclear tại Bỉ sang một quỹ đầu tư đặc biệt nằm dưới sự quản lý của EU. Ưu điểm của phương án này là cho phép đầu tư vào các kênh sinh lời cao hơn, thay vì chỉ gửi tại Ngân hàng Trung ương Bỉ - vốn có mức lãi suất rất thấp.

Tuy nhiên, kế hoạch này đang đối mặt với nhiều trở ngại về mặt pháp lý và chính trị. Một số quốc gia EU như Đức và Italy phản đối việc tịch thu tài sản Nga vì lo ngại vi phạm luật quốc tế và gây ảnh hưởng tới hệ thống tài chính toàn cầu. Ngoài ra, các khoản tài sản này hiện đang bị phong tỏa theo khuôn khổ trừng phạt EU - vốn cần được gia hạn sáu tháng một lần với sự đồng thuận tuyệt đối từ tất cả 27 thành viên. Hungary đã nhiều lần đe dọa sử dụng quyền phủ quyết để dỡ bỏ phong tỏa.

Theo các quan chức EU, trong những tuần gần đây, Ủy ban châu Âu đã tổ chức các cuộc tham vấn không chính thức với một số nước lớn như Pháp, Đức, Italy và Estonia nhằm tìm giải pháp pháp lý cho việc duy trì phong tỏa tài sản kể cả khi Hungary phủ quyết. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa có cơ chế thay thế khả thi nếu mất đi sự đồng thuận toàn khối.

Để vô hiệu hóa nguy cơ bị Hungary cản trở, các quan chức đang tìm cách thành lập quỹ mới theo cơ chế biểu quyết đa số, thay vì yêu cầu đồng thuận tuyệt đối như hiện nay. Dù vậy, một số nước thành viên lo ngại nếu các khoản đầu tư thất bại, người nộp thuế tại EU có thể phải gánh chịu thiệt hại.

Bối cảnh ngân sách EU hiện cũng đang rất hạn hẹp. Quỹ ngân sách chung trị giá 1.200 tỷ euro (khoảng 1.296 tỷ USD) cho giai đoạn đến năm 2027 gần như đã cạn kiệt, trong khi ngân sách mới sẽ chỉ bắt đầu vào năm 2028. Gói hỗ trợ 50 tỷ euro (khoảng 54 tỷ USD) dành riêng cho Ukraine, được thông qua vào năm 2023, cũng đang được chi tiêu nhanh hơn dự kiến.

Giới chức châu Âu nhận định, trong bối cảnh đàm phán hòa bình với Moskva chưa có tiến triển, việc tối đa hóa lợi nhuận từ tài sản Nga bị phong tỏa có thể là biện pháp hiệu quả nhất để duy trì hỗ trợ cho Ukraine trong trung hạn - vừa tránh xung đột pháp lý, vừa giảm gánh nặng ngân sách cho các nước thành viên.

Hoàng Anh/Báo Tin tức và Dân tộc