EU thẩm định chuỗi cung ứng: Việt Nam cần chuẩn bị gì để đáp ứng?

Nhiều thách thức

Liên minh châu Âu (EU) là thị trường XK lớn và nhiều tiềm năng của Việt Nam, đặc biệt với việc thực thi Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA). EU cũng là khu vực có vị trí quan trọng trong mục tiêu đa dạng hóa thị trường XK của các DN Việt Nam.

Tuy nhiên, EU nói chung và một số nước thành viên của khu vực này nói riêng, đặc biệt là Đức, Pháp, Hà Lan… những năm gần đây đang thiết lập các quy định pháp luật mới, giám sát các rủ ro về quyền con người, hoặc môi trường trong chuỗi cung ứng của các DN lớn trong khu vực.

Tuy nhiên, theo ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, kiêm Trưởng Ban Pháp chế VCCI: Chỉ có rất ít doanh nghiệp Việt hiểu một cách chính xác và rõ ràng các yêu cầu về kiểm soát chuỗi cung ứng tại các thị trường EU.

Theo TS Nguyễn Thị Thu Trang - Nguyên Giám đốc Trung tâm WTO và hội nhập VCCI; Trưởng nhóm Nghiên cứu VCCI, mặc dù đối tượng áp dụng của các quy định “thẩm định chuỗi cung ứng” chỉ bao gồm các DN lớn. Tuy nhiên, trong quá trình thực thi, quy định này lại bao trùm tất cả các chủ thể tham gia vào chuỗi cung ứng của các DN lớn, với các tư cách khác nhau như nhà cung ứng nguyên liệu, linh kiện, phụ tùng đầu vào, nhà sản xuất chế biến, nhà vận chuyển.

Điều đó cho thấy, tất cả các nhà cung cấp trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào chuỗi cung ứng XK vào châu Âu đều có trách nhiệm như nhau. Theo đó, tới đây, để duy trì và đón nhận các đơn hàng XK hàng hóa mới từ các đối tác lớn ở châu Âu, DN Việt cần hiểu và phối hợp hiệu quả với các đối tác DN lớn để tuân thủ các quy định pháp luật về thẩm định chuỗi cung ứng.

Ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, các quy định mới của EU về “thẩm định chuỗi cung ứng” chắc chắn sẽ tạo ra thách thức không nhỏ cho DN Việt Nam. Dù Việt Nam không phải là đối tượng trực tiếp của các quy định, nhưng với vai trò là nhà cung ứng nguyên liệu, nhà sản xuất, DN logistics hay đơn vị vận chuyển thì Việt Nam cũng buộc phải tuân thủ các yêu cầu về minh bạch, về trách nhiệm môi trường và quyền con người nếu muốn duy trì quan hệ hợp tác với các nhà nhập khẩu tại châu Âu.

Do đó, việc từ chối cung cấp thông tin, không đáp ứng được các tiêu chuẩn hoặc vi phạm những quy tắc trong quá trình hợp tác có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như bị từ chối đơn hàng, bị loại ra khỏi chuỗi cung ứng hoặc mất cơ hội mở rộng thị trường…

Chủ động chuẩn bị kỹ

Để đáp ứng với những quy định mới này, theo ông Đậu Anh Tuấn, nâng cao nhận thức và chuẩn bị từ sớm là yếu tố then chốt giúp DN Việt Nam thích ứng và duy trì năng lực cạnh tranh khi các quy định mới này bắt đầu có hiệu lực.

Nhằm hỗ trợ DN Việt có thêm thông tin về các quy định tại “thẩm định chuỗi cung ứng”, VCCI đã phối hợp với Viện FNF Việt Nam tiến hành nghiên cứu, tổng hợp và xây dựng báo cáo chuyên đề: “Quy định về thẩm định chuỗi cung ứng của thị trường châu Âu và ảnh hưởng đối với XK Việt Nam”.

Liên quan đến vấn đề này, bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam cho hay, thị trường Hoa Kỳ gặp khó khăn do chính sách tăng thuế đối ứng, nên các đối tác cạnh tranh quốc tế đều có xu hướng chuyển sang các thị trường khác.

Việc tiếp cận các thị trường lớn như EU, Australia… cũng không hề dễ dàng, thậm chí còn cạnh tranh gay gắt hơn. Một trong những trở ngại lớn nhất của DN nhỏ và vừa hiện nay là thiếu đội ngũ tư vấn hội nhập chuyên sâu, trong khi đơn hàng XK không thể chờ. Nếu không chuẩn bị kỹ, DN rất dễ bị loại ngay từ vòng đàm phán.

Chính bởi vậy “thay vì khách hàng yêu cầu gì thì mình làm cái đó, DN nên chủ động chuẩn bị chứng chỉ, chứng nhận về tiêu chuẩn môi trường, lao động của các thị trường để sẵn sàng đón bắt các đơn hàng” - bà Thanh Xuân khuyến cáo.

Để thích ứng với các quy định trên, ông Hoàng Mạnh Cầm - Chánh Văn phòng Tập đoàn Dệt may Việt Nam cho rằng, Nhà nước cần nâng chuẩn kỹ thuật quốc gia theo thông lệ quốc tế, tạo thành một bộ tiêu chuẩn trọng yếu chung liên ngành về lao động, phòng cháy, chữa cháy…

Ví dụ, nếu Việt Nam có bộ tiêu chuẩn 100 chỉ số, DN chỉ cần lựa chọn những chỉ số phù hợp để đáp ứng với từng thị trường, thay vì phải làm lại từ đầu, từ đó giảm được gánh nặng chi phí tuân thủ và áp lực chứng nhận.

Điều này không chỉ giúp DN Việt tuân thủ tốt hơn, mà còn góp phần đưa chuẩn mực sản xuất của Việt Nam tiệm cận tiêu chuẩn toàn cầu, nâng cao hình ảnh quốc gia trong thương mại bền vững.

Hương Trang