Ngành sầu riêng Đắk Lắk khẩn thiết tìm lối ra sau sự cố phòng xét nghiệm

Thị trường đang tắc nghẽn không phải do thời tiết hay sâu bệnh, mà do các phòng xét nghiệm được chỉ định phục vụ kiểm nghiệm dư lượng hóa chất (Cadmi, Vàng O...) cho sản phẩm xuất khẩu đồng loạt tạm ngừng hoạt động.

Nhiều vườn đang rụng trái đầy gốc, nông dân vẫn giữ giá cao nên thương lái không dám thu mua.

Sự việc bắt đầu từ ngày 11/10/2025, khi các phòng xét nghiệm được chỉ định phục vụ kiểm nghiệm dư lượng hóa chất (Cadimi, Vàng O...) cho sản phẩm sầu riêng xuất khẩu đã đồng loạt thông báo tạm ngừng hoạt động để bảo trì, nâng cấp hệ thống, hoạt động xuất khẩu đã bị đình trệ hoàn toàn. Các doanh nghiệp không thể hoàn tất thủ tục kiểm nghiệm, cấp chứng nhận lô hàng xuất khẩu theo quy định. Điều này đã đẩy toàn bộ chuỗi cung ứng sầu riêng vào tình trạng bế tắc, gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng cho cả nông dân và doanh nghiệp.

Theo Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk, hiện gần 2.000 container sầu riêng bị ùn ứ tại kho, trên đường vận chuyển và ở khu vực cửa khẩu. Doanh nghiệp buộc phải tạm ngưng thu mua, khiến thị trường rơi vào cảnh trầm lắng hiếm thấy. Giá sầu riêng sụt mạnh: từ mức đỉnh 105.000 đồng/kg xuống còn 85.000 đồng/kg với loại Dona A, 65.000 đồng/kg loại B, 30.000 đồng/kg loại C, và chỉ 10.000 đồng/kg đối với hàng kém chất lượng.

Bà Trần Thị Yến Thư, Giám đốc Công ty Trái cây Hồng Sang, cho biết: “Hôm nay giá giảm còn 75.000 đến 80.000/kg. Giảm 15.000 trên 1kg, do phòng test (kiểm định), không test được, nên giá giảm”.

Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk đã có văn bản khẩn kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan sớm khôi phục hoạt động của các phòng xét nghiệm.

Anh Huỳnh Tấn Lợi ở xã Quảng Phú, tỉnh Đắk Lắk – một thương lái thu mua sầu riêng, chia sẻ, dù vụ thu hoạch chỉ còn khoảng 20 ngày nữa kết thúc, nhưng do ách tắc đầu ra, nhiều vườn đang rụng trái đầy gốc, nông dân vẫn giữ giá cao nên thương lái không dám thu mua.

“Số thì họ neo lại, số thì rụng cũng đầy cây nhưng mà người ta nói giá cao. Khoảng 65.000 đến 70.000 đồng/kg. Vẫn có một vài chỗ mua, họ mua họ xử lý rồi đến qua ngày đó họ mới đi. Người ta bảo là ngày 27 mới test lại nhưng vẫn chưa rõ vì còn một số trục trặc", anh Lợi nói.

Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk nhận định đây là vấn đề đặc biệt khẩn cấp, đe dọa chuỗi giá trị ngành hàng sầu riêng Việt Nam. Hiệp hội đã có văn bản khẩn kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan sớm khôi phục hoạt động của các phòng xét nghiệm; xem xét cơ chế “ưu tiên nhanh (Fast-track)” cho các mẫu xét nghiệm sầu riêng xuất khẩu trong cao điểm cuối vụ, đồng thời cho phép tạm thời ủy quyền các đơn vị xét nghiệm đủ năng lực tại địa phương nhằm đảm bảo tính liên tục, thông suốt của chuỗi sản xuất – tiêu thụ – xuất khẩu.

Hương Lý/VOV-Tây Nguyên