EU tuyên bố sẽ bảo vệ Tây Ban Nha khỏi 'sự trừng phạt' của Tổng thống Trump

Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump - Ảnh: AP.

Sự việc này bắt nguồn từ việc Tây Ban Nha không đáp ứng mục tiêu chi tiêu quốc phòng 5% tổng sản phẩm trong nước (GDP) mà Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đề ra - con số mà ông Trump đã tích cực thúc đẩy trong các cuộc họp thượng đỉnh của liên minh quân sự này trong thời gian gần đây.

Những ngày qua, Tổng thống Trump đã công khai chỉ trích Tây Ban Nha vì không tuân thủ cam kết chi tiêu quân sự nói trên, thậm chí còn đe dọa sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt thương mại đối với nước này thông qua việc tăng thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Tây Ban Nha. Ông Trump cho rằng việc Tây Ban Nha không tăng chi tiêu quốc phòng là một hành động thiếu tôn trọng đối với NATO và cần phải bị trừng phạt.

Tuy nhiên, theo trang Euronews, EU đã nhanh chóng lên tiếng bảo vệ Tây Ban Nha - quốc gia thành viên của khối này - nhấn mạnh bất kỳ hành động trừng phạt nào từ phía Mỹ sẽ bị đáp trả thích đáng.

Ông Olof Gill, phát ngôn viên của Ủy ban châu Âu (EC) về thương mại, ngày 15/10 khẳng định EU sẽ có những biện pháp đáp trả phù hợp nếu Mỹ thực sự áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Tây Ban Nha.

Ông Gill nêu rõ EU có một chính sách thương mại chung và việc phân biệt đối xử với hàng hóa của một quốc gia thành viên sẽ không được chấp nhận. Cùng với đó, ông kêu gọi đối thoại để giải quyết bất đồng trên cơ sở thỏa thuận thương mại mà EU và Mỹ đã có.

Cuộc tranh cãi này bắt nguồn từ hội nghị thượng đỉnh NATO vào tháng 6, khi các đồng minh gặp nhau tại The Hague, Hà Lan để thảo luận về cam kết mới dành ngân sách tương đương 5% GDP cho quốc phòng. Mục tiêu này được chia thành hai phần: 3,5% cho chi tiêu quốc phòng cốt lõi và 1,5% cho các khoản đầu tư liên quan như cơ sở hạ tầng và đổi mới.

Tuy nhiên, Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez đã bày tỏ sự không đồng tình với con số này, cho rằng mức chi tiêu quân sự như vậy là không hợp lý và có thể gây tổn hại đến các khoản chi tiêu xã hội của Tây Ban Nha.

Sau đó, ông Sanchez đã viết thư cho Tổng thư ký NATO Mark Rutte, yêu cầu một sự miễn trừ đặc biệt cho Tây Ban Nha, nói rằng nước này chỉ mới đạt được mục tiêu chi tiêu quốc phòng 2% trước đó và việc tăng lên 5% sẽ đòi hỏi những cắt giảm khó khăn trong chi tiêu cho phúc lợi xã hội. Tuyên bố cuối cùng của NATO đã được điều chỉnh để cho phép sự linh hoạt hơn trong việc đạt được mục tiêu 5%, qua đó giúp Tây Ban Nha không phải cam kết con số này.

Mặc dù đã có những điều chỉnh, Tổng thống Trump vẫn tiếp tục chỉ trích Tây Ban Nha, thậm chí gợi ý quốc gia này có thể bị loại khỏi liên minh NATO.

Trong một cuộc gặp gỡ vào đầu tuần này tại hội nghị thượng đỉnh hòa bình ở Ai Cập, ông Trump và ông Sanchez đã có một cuộc trao đổi được mô tả là "rất thân thiện". Trong một cuộc trả lời phỏng vấn trên sóng phát thanh trong nước sau cuộc gặp, nhà lãnh đạo Tây Ban Nha khẳng định mối quan hệ giữa Mỹ và Tây Ban Nha vẫn rất tích cực và sâu sắc.

Nhưng sau khi trở về Washington, ông Trump đã bày tỏ sự không hài lòng với Tây Ban Nha vì đã "làm rất tốt trên lưng chúng ta". Ông cho rằng vị trí địa lý của Tây Ban Nha ở Nam Âu khiến nước này được bảo vệ một cách tự động, ngay cả khi không ai muốn bảo vệ họ. Ông Trump nói hành động của Tây Ban Nha là không công bằng với NATO và cần phải được xử lý.

Nếu ông Trump thực hiện lời đe dọa thương mại mà ông đưa ra với Tây Ban Nha, đó sẽ là một cuộc tấn công trực diện vào các điều khoản của thỏa thuận thương mại EU-Mỹ đã được ký kết vào tháng 7. Theo thỏa thuận này, phần lớn hàng hóa sản xuất tại EU xuất khẩu sang Mỹ phải chịu mức thuế 15%, trong khi hàng hóa Mỹ xuất khẩu sang EU được miễn thuế hoàn toàn.

Một số sản phẩm đặc biệt như máy bay và nguyên liệu thô quan trọng được hưởng chế độ "0 đổi 0 ", tức là hai bên không áp thuế quan lên hàng của nhau, nhưng EU vẫn chưa thuyết phục được Mỹ đưa rượu vang và rượu mạnh vào danh sách này.

Ngoài ra, EU đã cam kết chi 750 tỷ USD để mua năng lượng Mỹ, đầu tư 600 tỷ USD vào nền kinh tế Mỹ và mua 40 tỷ USD chip AI do Mỹ sản xuất trước khi nhiệm kỳ của ông Trump kết thúc.

Tuy nhiên, Mỹ không đưa ra cam kết tương tự. Ngoài ra, chính quyền ông Trump tiếp tục phàn nàn về các quy định kỹ thuật số và quy định xanh của EU - những vấn đề mà Brussels khẳng định không thể thương lượng.

An Huy