Cách con rể Tổng thống Trump làm cầu nối thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza

Bước đột phá cho hòa bình tại Gaza

Ngày 3/10, khi Jared Kushner nghe tin Hamas sẽ bắt đầu đàm phán để thả các con tin Israel, ông đang ở biệt thự của mình - một tòa dinh thự nguy nga nằm trên hòn đảo nhân tạo phía Bắc Miami, bang Florida. Không chần chừ, Kushner lên xe và lái thẳng đến một biệt thự khác - nơi ở của tỷ phú Steve Witkoff, người từng được Tổng thống Trump bổ nhiệm làm Đặc phái viên hòa bình Trung Đông.

Trong khoảnh khắc ấy, trung tâm quyền lực ngoại giao của chính quyền Tổng thống Donald Trump không còn ở Washington, mà lại nằm giữa khu dân cư xa hoa nhất bang Florida - nơi hai doanh nhân bất động sản, Jared Kushner và Steve Witkoff, đang loay hoay tìm công thức chấm dứt một trong những xung đột kéo dài nhất hành tinh.

Ông Kushner (bìa phải) và ông Witkoff (người từng được Tổng thống Trump bổ nhiệm làm Đặc phái viên hòa bình Trung Đông) trong cuộc gặp Thủ tướng Israel Netanyahu.

Tại đây, Kushner và Witkoff thiết lập một trung tâm điều phối tạm thời. Điện thoại liên tục đổ chuông - từ Nhà Trắng, từ Tel Aviv và cả từ các tướng lĩnh Israel đang trực tiếp tham gia chiến dịch quân sự ở Gaza. Ở một đầu dây khác là Tổng thống Mỹ Donald Trump, người đang ngày càng tỏ ra mất kiên nhẫn với sự chần chừ của cả Israel và Hamas.

Hai “tay chơi” trong giới địa ốc, giờ đây hóa thân thành “người kiến tạo hòa bình”, bắt đầu tận dụng kỹ năng đàm phán thương mại, thứ mà họ tin là “có thể áp dụng cho mọi lĩnh vực, kể cả chiến tranh và hòa bình”. Những kỹ năng mà Kushner từng mô tả rằng: “Khi anh là một nhà đàm phán, mọi thứ giống như một môn thể thao khác. Anh phải đọc được tâm lý đối phương, xác định đâu là giới hạn cuối cùng và tìm cách khiến họ tin rằng họ đang chiến thắng”.

Theo các nguồn thạo tin, kịch bản cho bước đột phá tại Gaza đã được chuẩn bị trước đó vài ngày, khi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nhất trí với ông Trump về một đề xuất gồm 20 điểm nhằm tiến tới một thỏa thuận hòa bình khung. Dù bản kế hoạch này được cho là nghiêng hẳn về phía Israel, song nó vẫn được coi là cơ sở để mở cánh cửa đối thoại, điều mà trong nhiều tháng trước đó dường như là bất khả thi.

Tuy nhiên, Hamas vẫn im lặng và mọi thứ như đang trôi dần đến bế tắc khi thời hạn phản hồi sắp cạn. Trong lúc đó, ông Trump gia tăng sức ép, cảnh báo rằng “hàng nghìn tay súng Hamas đã bị tiêu diệt và nhiều người khác sẽ chịu chung số phận nếu họ không đồng ý với thỏa thuận hòa bình”.

Ông Jared Kushner từng đảm nhận vị trí cố vấn cho Tổng thống Donald Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.

Cảnh báo ấy đã tạo ra tác động nhất định. Vài giờ sau, Hamas thông báo họ sẽ bắt đầu các cuộc thương lượng về việc thả con tin, động thái được Washington coi là “bước tiến lớn đầu tiên” kể từ sau nhiều tháng chiến sự đẫm máu.

Dù cho biết sẵn sàng thương lượng về việc thả con tin, thông điệp tổng thể mà Hamas đưa ra cũng còn nhiều điểm khiến Israel lo lắng, khi lực lượng Palestine này cho biết họ chỉ đồng ý về cơ bản với kế hoạch của Tổng thống Trump và muốn trao đổi thêm về một số điều khoản. Tuyên bố này, theo đánh giá của nhiều quan chức Israel, không cho thấy Hamas sẽ giải giáp và từ bỏ quyền kiểm soát chính trị ở Dải Gaza.

Nhưng, với Kushner, điều đáng chú ý nhất không nằm ở sự dè dặt của Hamas - mà ở dấu hiệu mở đầu cho thấy các con tin có thể sớm được trả tự do. “Steve và tôi đã nói với phía Israel rằng: Chúng tôi khuyến khích các ông hãy nhìn nhận điều này một cách tích cực”, Kushner kể lại trong một cuộc phỏng vấn sau đó. Trong các cuộc điện đàm, giới chức Israel nhiều lần khẳng định với họ rằng Hamas sẽ bác bỏ bất kỳ thỏa thuận nào. Nhưng, Kushner vẫn kiên định với quan điểm của mình: “Đây là lúc để nhìn nhận mọi thứ theo hướng tích cực”.

Ngày 7/10, Jared Kushner cùng Steve Witkoff đáp chuyến bay đến Ai Cập - một chặng đi được cho là mang tính quyết định trong nỗ lực môi giới thỏa thuận Gaza. Tại đây, họ gia nhập nhóm trung gian hòa giải quốc tế đã làm việc suốt nhiều ngày để thuyết phục Hamas giải giáp vũ trang và trao trả các con tin Israel, những người bị bắt giữ sau loạt tấn công khủng bố 2 năm trước.

Trên suốt chuyến bay, Kushner và Witkoff liên tục bàn bạc chiến lược, phác thảo những kịch bản có thể khiến thỏa thuận sụp đổ, đồng thời tính toán trước những phương án “cứu vãn” nếu tình huống xấu xảy ra. Trong mối quan hệ hợp tác của hai người, Kushner thường đảm nhận phần soạn thảo kế hoạch, trong khi Witkoff phụ trách các cuộc gọi, vận động và kết nối với các bên liên quan.

Ông Jared Kushner có mối quan hệ kinh doanh rộng khắp Trung Đông, khi công ty Affinity Partners của ông nhận được nhiều hợp đồng với các đối tác Arab.

“Trong giới bất động sản New York, anh luôn phải thương lượng qua lại không ngừng”, Kushner cho biết. “Nhưng, giữa những lần thương lượng ấy là vô vàn điều phải thống nhất trước khi ký hợp đồng và đặt cọc thật. Tôi nghĩ, chúng tôi đã quen với những thương vụ phức tạp, với những nhân vật đầy tính toán và thay đổi không ngừng”.

Cách tiếp cận này đã đem lại thành công. Chỉ vài giờ sau khi Kushner đặt chân đến Ai Cập, Tổng thống Donald Trump tuyên bố rằng Israel và Hamas đã đạt được một thỏa thuận, mở ra hi vọng kết thúc cuộc xung đột kéo dài 2 năm, bắt đầu từ vụ Hamas tấn công Israel khiến khoảng 1.200 người thiệt mạng và 250 người bị bắt làm con tin hồi tháng 10/2023.

Theo các quan chức y tế địa phương, trong 2 năm qua, chiến dịch quân sự của Israel đã khiến hơn 67.000 người Palestine thiệt mạng, bao gồm cả dân thường và các tay súng Hamas - con số phản ánh mức độ tàn khốc của cuộc chiến, nhưng đồng thời cũng cho thấy áp lực khổng lồ đối với bất kỳ nỗ lực đàm phán hòa bình nào.

Thực tế đó càng cho thấy, ông Trump đã sáng suốt khi đặt niềm tin đặc biệt vào con rể mình - người mà ông xem là “cánh tay phải” trong việc thực hiện các thỏa thuận mang “dấu ấn Trump”: Thực dụng, nhanh gọn và hướng tới kết quả trước tiên. Sự xuất hiện của Jared Kushner đã tạo thêm động lực cho các cuộc đàm phán mà đặc phái viên Steve Witkoff đã theo đuổi trong nhiều tháng nhưng chưa có nhiều tiến triển.

Đồng ý trước, bàn bạc chi tiết sau

Jared Kushner là gương mặt đáng chú ý trong nội các của Tổng thống Donald Trump, không phải vì ông là con rể của Tổng thống. Doanh nhân 44 tuổi này từng làm cố vấn trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Trong thời gian đảm nhiệm vị trí đó, ông trở thành kiến trúc sư chủ chốt của “Hiệp định Abraham” - một loạt các thỏa thuận ngoại giao nhằm bình thường hóa quan hệ giữa Israel và một số quốc gia Arab. Chính quá trình tham gia vào việc xây dựng “Hiệp định Abraham” giúp Kushner hiểu rõ sự phức tạp của Trung Đông và các bên liên quan chủ chốt trong khu vực.

Được rèn giũa trong môi trường bất động sản khốc liệt của New York, Jared Kushner cũng giống như Steve Witkoff đang tự coi mình là những tay giao dịch làm việc cho một tay giao dịch đỉnh cao - Donald Trump. Và, phong cách của họ cũng hoàn toàn tương thích với người đứng đầu Nhà Trắng, khi cả hai đều chung một quan điểm rằng: “Hãy đạt được cái gật đầu trước, rồi mới bàn đến chi tiết”.

“Kinh nghiệm của Steve và tôi, với tư cách là những nhà giao dịch, là phải hiểu con người”, Kushner chia sẻ. “Anh cần biết đâu là giới hạn cuối cùng của họ, ai đang chơi trò mặc cả, và anh có bao nhiêu khoảng trống để đẩy mọi thứ đi xa hơn”. Ông nói thêm: “Rất nhiều người làm việc này là giáo sư sử học, vì họ có nhiều kinh nghiệm, hoặc là nhà ngoại giao. Nhưng, tham gia với kinh nghiệm của một người giao dịch sẽ đem lại góc nhìn khác”.

Người Israel và người Palestine tại Gaza hân hoan khi biết tin Israel và Hamas đã đồng ý thỏa thuận ngừng bắn hôm 9/10.

Một trong những lợi thế khác của Kushner là ông có nhiều giao dịch kinh doanh ở Trung Đông, qua đó xây dựng mối quan hệ ngoại giao sâu rộng với các nhà lãnh đạo trên khắp khu vực. Michael Herzog, cựu Đại sứ Israel tại Mỹ, cho biết sự kết hợp giữa các mối quan hệ của Jared Kushner ở Trung Đông và địa vị là thành viên của gia đình Tổng thống Trump khiến ông trở nên đặc biệt có giá trị trong các cuộc đàm phán hòa bình lần này. “Tôi tin rằng, Jared Kushner đã đóng vai trò thuyết phục Tổng thống Trump, cùng với Steve Witkoff, đưa ra sáng kiến này”, ông Herzog nói về kế hoạch hòa bình 20 điểm của Tổng thống Donald Trump cho Gaza. “Đó là thời điểm thích hợp. Mọi người xung quanh đây không mấy mặn mà, nhưng nó đã hiệu quả”.

Những đóng góp của Jared Kushner vì thế còn được một số gương mặt hàng đầu của đảng Dân chủ khen ngợi. Trao đổi với New York Times, Thomas Nides - cựu Đại sứ Mỹ tại Israel dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden - cho biết ông rất vui mừng khi những con tin cuối cùng sắp được thả và đánh giá cao vai trò của Jared Kushner. “Ông ấy đặc biệt quan trọng trong Hiệp định Abraham, biết cách xử trí với Bibi (Thủ tướng Israel, Benjamin Netanyahu) và am hiểu các nước Arab”, cựu Đại sứ Nides nói về Kushner. “Bỏ qua vấn đề chính trị của tôi, tôi rất vui lòng ghi nhận công lao xứng đáng của ông ấy đối với thỏa thuận lần này”.

Quang Anh