EVFTA và cơ hội mở rộng thị trường cho doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam
Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) đang từng bước trở thành một trong những động lực quan trọng giúp doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ, mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh tại một trong những khu vực kinh tế phát triển nhất thế giới. Với quy mô hơn 450 triệu dân, mức thu nhập cao và hệ thống tiêu chuẩn chặt chẽ, thị trường EU vừa là cơ hội lớn, vừa là phép thử về chất lượng, quản trị và khả năng thích ứng của doanh nghiệp Việt Nam.
Sau hơn 4 năm thực thi, EVFTA đã góp phần thúc đẩy xuất khẩu của Việt Nam sang EU tăng trưởng tích cực, đồng thời tạo ra những chuyển biến rõ nét trong cách tiếp cận thị trường của doanh nghiệp, trong đó có khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ, lực lượng này chiếm hơn 97% tổng số doanh nghiệp cả nước.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, mức độ tận dụng EVFTA giữa các nhóm doanh nghiệp vẫn còn chênh lệch đáng kể. Trong khi các doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài nhanh chóng tận dụng ưu đãi thuế quan, thì nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin, đáp ứng quy tắc xuất xứ, tiêu chuẩn kỹ thuật, cũng như các yêu cầu ngày càng cao về môi trường, lao động và phát triển bền vững từ thị trường EU. EVFTA vì thế không chỉ đặt ra bài toán về ưu đãi thuế quan, mà còn buộc doanh nghiệp vừa và nhỏ phải thay đổi tư duy từ xuất khẩu theo cơ hội sang xuất khẩu theo chuẩn mực thị trường.
Việc tiếp cận EVFTA hiệu quả đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư bài bản hơn vào quản trị, truy xuất nguồn gốc, cải tiến quy trình sản xuất, kiểm soát chất lượng và xây dựng thương hiệu. Đây vừa là thách thức, nhưng cũng là động lực để doanh nghiệp vừa và nhỏ nâng cấp mình, từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng của EU.
Thực tiễn cho thấy, những doanh nghiệp vừa và nhỏ tận dụng tốt EVFTA thường là những doanh nghiệp chủ động tiếp cận thông tin thị trường, tận dụng các chương trình hỗ trợ từ cơ quan quản lý, hiệp hội ngành hàng và các tổ chức quốc tế, đồng thời từng bước đầu tư vào chuyển đổi số để giảm chi phí và nâng cao khả năng tuân thủ. Bên cạnh đó, EVFTA cũng mở ra cơ hội để doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam tham gia vào các chuỗi cung ứng bền vững, nơi EU đặc biệt quan tâm đến yếu tố xanh, kinh tế tuần hoàn và trách nhiệm xã hội.
Trong bối cảnh EU ra các quy định mới như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon, quy định chống phá rừng hay các tiêu chuẩn ESG ngày càng được siết chặt, EVFTA đóng vai trò như một “khung khổ định hướng”, giúp doanh nghiệp Việt Nam có thể thích ứng sớm và chiếm lợi thế cạnh tranh dài hạn. Tuy nhiên, để doanh nghiệp vừa và nhỏ thực sự tận dụng được EVFTA, không thể chỉ trông chờ vào nỗ lực tự thân. Vai trò của Nhà nước trong việc hoàn thiện thể chế, đơn giản hóa thủ tục, cung cấp thông tin thị trường, đào tạo về quy tắc xuất xứ và tiêu chuẩn EU là yếu tố then chốt.
Song song với đó là vai trò của các hiệp hội ngành hàng trong việc kết nối doanh nghiệp, chia sẻ kinh nghiệm và xây dựng chuỗi liên kết nội địa đủ mạnh để đáp ứng yêu cầu thị trường. Khi các cấu phần này vận hành đồng bộ, EVFTA sẽ không chỉ là cánh cửa mở ra thị trường EU, mà còn là động lực thúc đẩy doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Trong dài hạn, việc tiếp cận EVFTA một cách bài bản sẽ giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ không chỉ đứng vững tại EU, mà còn nâng tầm vị thế của mình trên các thị trường quốc tế khác, góp phần xây dựng một cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng.
