Dự thảo Luật Điện lực còn nhiều vấn đề chưa phù hợp

Chiều nay (7/11), thảo luận ở hội trường về Dự án Luật Điện lực (sửa đổi), đại biểu Quốc hội Nguyễn Duy Thanh, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Cà Mau, dẫn chứng một số vấn đề của dự thảo và cho rằng Dự thảo Luật Điện lực còn nhiều vấn đề bất cập, chưa phù hợp, chưa đúng với chủ trương của Đảng và Nhà Nước cần tiếp tục nghiên cứu, cụ thể như sau:

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Cà Mau đóng góp ý kiến trong phiên thảo luận tại hội trường, chiều 7/11.

*Về độc quyền vận hành của ngành Điện lực

Tại Điểm c, Khoản 2, Điều 5 Dự thảo Luật quy định: “Nhà nước độc quyền vận hành lưới điện truyền tải điện, trừ lưới điện truyền tải điện do các thành phần kinh tế ngoài Nhà nước đầu tư xây dựng”.

Quy định như vậy sẽ mâu thuẫn với Khoản 5, Điều 5 của dự thảo là: “Xóa bỏ mọi độc quyền, rào cản bất hợp lý, thực hiện xã hội hóa tối đa trong đầu tư, khai thác sử dụng dịch vụ cơ sở vật chất của hệ thống truyền tải điện quốc gia trên cơ sở bảo đảm quốc phòng, an ninh. Thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng công trình nguồn điện, lưới điện theo quy hoạch phát triển điện lực, phương án phát triển mạng lưới cấp điện, kế hoạch thực hiện quy hoạch phát triển điện lực, hoạt động phát điện, phân phối điện, bán buôn điện, bán lẻ điện. Các thành phần kinh tế ngoài Nhà nước được vận hành lưới điện do mình đầu tư xây dựng theo quy định của pháp luật”.

Hiện nay, có khoảng 95% lưới điện quốc gia do Nhà nước đầu tư thì khó có thể thực hiện xã hội hóa như Khoản 5, Điều 5 của Dự thảo Luật mong muốn.

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh kiến nghị sửa lại Điểm c, Khoản 2, Điều 5 như sau: “Nhà nước độc quyền vận hành lưới điện truyền tải cao áp và siêu cao áp”.

Hiện nay, đang thiếu điện nhưng EVN vẫn thường xuyên cắt giảm, sa thải sản lượng điện của các dự án điện mặt trời áp mái quy mô nhỏ đã ký với nhà đầu tư. Hợp đồng 20 năm, không có điều khoản cắt giảm, trong khi EVN tăng giá bán điện là chưa đúng với chủ trương của Đảng và Nhà nước về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời như Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg ngày 06/4/2020 của Thủ tướng chính phủ.

*Về vấn đề phân cấp phân quyền

Đề nghị Trung ương chỉ duyệt quy hoạch các công trình điện, việc thẩm định, phê duyệt dự án giao cho đia phương thực hiện theo tiêu chuẩn, quy chuẩn của ngành điện. Có như vậy mới đúng với chỉ đạo của Tổng Bí thư về đột phá thể chế, giảm thủ tục hành chính.

Chẳng hạn, tại Khoản 3, Điều 19 của Dự thảo Luật quy định: Tất cả các dự án thủy điện phải do Bộ Công thương thẩm định là chưa đúng với chủ trương trên của Đảng và Nhà nước.

*Còn nhiều quy định, thể hiện sự độc quyền của ngành Điện lực

Chẳng hạn, tại Điểm b, Khoản 4, Điều 33 Dự thảo Luật quy định: “Trước khi đầu tư nguồn điện tại Khoản 1 điều này, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm thỏa thuận với đơn vị mua điện về tỷ lệ sản lượng điện dư và giá bán điện dư theo quy định của pháp luật. Đơn vị mua điện căn cứ nhu cầu và điều kiện vận hành hệ thống điện để quyết định việc huy động sản lượng điện dư”. Hoặc tại Điểm c, Khoản 4, Điều 33 Dự thảo Luật quy định: “Bên bán điện chịu trách nhiệm lắp đặt hệ thống đo đếm nếu bên bán điện lựa chọn phát sản lượng điện dư”.

Theo đại biểu Nguyễn Duy Thanh, giữa doanh nghiệp và điện lực là phải hợp tác bình đẳng, đề nghị bỏ các cụm từ: “có trách nhiệm” và “chịu trách nhiệm’’ trong dự thảo.

Nhu cầu về điện ngày càng tăng cao, nhưng dự thảo thắt chặt, kiểm soát nguồn cung, cũng như quy định nhiều giấy phép (như quy định tại Điều 47 của Dự thảo) sẽ đẩy giá điện tăng cao như hiện nay, làm ảnh hưởng đến an ninh năng lượng.

* Về xuất khẩu điện

Tại Khoản 3, Điều 75 Dự thảo Luật quy định: “Giá xuất khẩu điện do đơn vị điện lực xây dựng căn cứ theo nguyên tắc tại Khoản 1 điều này. Trường hợp xuất khẩu điện với nước ngoài qua điện lưới quốc gia, bên bán điện căn cứ nguyên tắc tại Khoản 1 điều này và căn cứ quy định giá bán lẻ điện tại Khoản 1, Điều 86 để thỏa thuận, thống nhất với bên mua điện”.

Đại biểu Nguyễn Duy Thanh cho rằng, quy định nêu trên là chưa phù hợp, bởi vì việc đầu tư là do doanh nghiệp nên giá bán điện phải do doanh nghiệp quyết định sau khi làm nghĩa vụ nộp ngân sách với Nhà nước, nếu đơn vị điện lực quyết định giá thì dẫn đến thua lỗ và vô lý.

Đề án “Xuất khẩu điện tỉnh Cà Mau” đã được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tại Công văn số 647/VPCP-TH ngày 4/2/2023. Kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sớm có ý kiến chỉ đạo Bộ Công thương hướng dẫn địa phương sớm triển khai thực hiện.

Cà Mau có nhiều doanh nghiệp đến đăng ký đầu tư điện gió để xuất khẩu; hiện có các đối tác của Singapore đang đặt vấn đề mua điện của Cà Mau kéo lưới điện cáp ngầm vượt biển từ Mũi Cà Mau đến Singapore không thông qua lưới điện quốc gia, tiền doanh nghiệp đầu tư thì nên để doanh nghiệp tự thỏa thuận giá hợp lý để bán cho đối tác nước ngoài, vì vấn đề này không liên quan đến EVN.

Đỗ Trung Tín lược ghi