ExxonMobil kiện bang California vì luật công bố phát thải
Tập đoàn dầu khí ExxonMobil đã đệ đơn kiện bang California, phản đối hai đạo luật yêu cầu các doanh nghiệp phải công bố lượng phát thải khí nhà kính và các rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu, với lý do những quy định này vi phạm quyền tự do ngôn luận.
Tập đoàn dầu khí ExxonMobil đã đệ đơn kiện bang California, phản đối hai đạo luật yêu cầu các doanh nghiệp phải công bố lượng phát thải khí nhà kính. (Ảnh: AFP)
ExxonMobil khởi kiện nhằm ngăn việc thi hành hai đạo luật được thông qua năm 2023, quy định các doanh nghiệp hoạt động tại bang phải công khai toàn bộ “dấu chân carbon” của mình - bao gồm cả lượng khí thải gián tiếp trong chuỗi cung ứng - cùng với các rủi ro tài chính liên quan đến biến đổi khí hậu.
Tập đoàn nộp đơn lên Tòa án Liên bang khu vực Đông California, cho rằng các đạo luật này buộc doanh nghiệp phải truyền tải “một thông điệp mang tính ý thức hệ” mà họ không đồng ý. ExxonMobil lập luận rằng việc bắt buộc công bố thông tin như vậy vi phạm Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ, vì ép doanh nghiệp phải phát ngôn theo hình thức do nhà nước quy định. Công ty yêu cầu tòa án ngăn chặn việc thi hành các đạo luật nói trên.
Đạo luật Climate Corporate Data Accountability Act (SB 253) yêu cầu các công ty có doanh thu hằng năm trên 1 tỷ USD tại California phải công bố lượng phát thải phạm vi 1 và 2 từ năm 2026, và phạm vi 3 từ năm 2027. Khoảng 5.344 doanh nghiệp thuộc diện áp dụng. Đạo luật thứ hai, Senate Bill 261, buộc khoảng 10.000 doanh nghiệp có doanh thu trên 500 triệu USD phải công bố các rủi ro khí hậu đối với hoạt động kinh doanh từ năm 2026.
Tranh cãi về phương pháp tính toán và khung pháp lý
ExxonMobil cho rằng bang California không có quyền áp đặt các tiêu chuẩn công bố vượt quá quy định của Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) theo Đạo luật Liên bang năm 1996 về cải thiện thị trường chứng khoán (National Securities Markets Improvement Act). Công ty cũng cáo buộc bang này vượt thẩm quyền khi yêu cầu khai báo đối với các tài sản nằm ngoài lãnh thổ bang.
Tập đoàn phản đối việc bắt buộc sử dụng Greenhouse Gas Protocol - phương pháp đo lường phát thải được Viện Tài nguyên Thế giới (WRI) và Hội đồng Doanh nghiệp Thế giới về Phát triển Bền vững xây dựng từ thập niên 1990. ExxonMobil cho rằng phương pháp này thiên lệch vì ưu tiên tổng lượng phát thải tuyệt đối thay vì hiệu suất, khiến các doanh nghiệp lớn chịu thiệt so với những đối thủ nhỏ hơn nhưng kém hiệu quả.
Tiền lệ pháp lý gây tranh cãi
Vụ kiện diễn ra trong bối cảnh một vụ tương tự do Phòng Thương mại Mỹ và một số tổ chức kinh tế khác khởi xướng vẫn đang được xem xét tại Tòa phúc thẩm khu vực 9. Trước đó, một tòa án liên bang ở California đã bác đơn xin tạm dừng thi hành các đạo luật vào tháng 9. Trong vụ này, các bên nguyên đơn cũng viện dẫn lý do vi phạm quyền tự do ngôn luận.
Theo dữ liệu của các tổ chức phát triển Greenhouse Gas Protocol, có tới 97% doanh nghiệp thuộc chỉ số S&P 500 đã sử dụng phương pháp này để đo lường phát thải trong năm 2023. Tuy nhiên, ExxonMobil cho rằng việc bắt buộc áp dụng nó tạo ra sự méo mó trong cạnh tranh trên thị trường.
