Florida thông qua luật cấm khoan dầu gần sông Apalachicola để bảo vệ môi trường

Ảnh minh họa. Ảnh: EPA

Theo tờ The Guardian ngày 5/7, vụ nổ giàn khoan Deepwater Horizon vào năm 2010 đã trở thành ký ức khó quên đối với cộng đồng sinh sống quanh vùng Vịnh Mexico, đặc biệt là người dân ven sông Apalachicola, bang Florida.

Mặc dù dầu loang không trực tiếp tràn tới Apalachicola, nhưng mối đe dọa đã đủ khiến ngành du lịch và thủy sản địa phương thiệt hại hàng triệu USD. Các doanh nghiệp ven biển buộc phải đóng cửa, nhiều lao động mất sinh kế. Nghị sĩ bang Florida Jason Shoaf chia sẻ: “Chỉ riêng mối đe dọa đã làm du khách bỏ đi, ngư dân mất việc. Ký ức đó vẫn còn in sâu đến hôm nay”.

Gần 15 năm sau, vào tháng 4/2024, Cơ quan Bảo vệ Môi trường Florida (DEP) cấp giấy phép cho một công ty khoan thăm dò dầu ở lưu vực sông Apalachicola. Kế hoạch này ngay lập tức vấp phải phản đối dữ dội từ cộng đồng, các nhóm môi trường và doanh nghiệp địa phương.

Một liên minh có tên “Kill the Drill” được thành lập, trong đó tổ chức Apalachicola Riverkeeper đã khởi kiện để ngăn chặn. Sau nhiều phiên điều trần, Thẩm phán Lawrence P. Stevenson đã ra khuyến nghị yêu cầu DEP rút lại giấy phép. Đến tháng 5/2025, giấy phép chính thức bị hủy bỏ.

Dù thắng kiện, các lãnh đạo cộng đồng nhận ra mối đe dọa vẫn luôn tiềm ẩn. Nghị sĩ Jason Shoaf và đồng nghiệp Allison Tant đã soạn thảo Dự luật Hạ viện 1143 (HB 1143), đưa ra hàng rào pháp lý lâu dài để bảo vệ sông Apalachicola.

Theo đó, đạo luật cấm tuyệt đối mọi hoạt động khoan, thăm dò, khai thác dầu khí trong phạm vi 10 dặm (khoảng 16 km) tính từ Khu bảo tồn nghiên cứu cửa sông quốc gia, áp dụng tại các quận được phân loại là “khu vực nông thôn có cơ hội”.

Luật cũng yêu cầu DEP xây dựng các kịch bản ứng phó và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên khi xảy ra sự cố.

Sông Apalachicola hình thành từ hợp lưu của sông Chattahoochee và Flint, chảy dài gần 260km ra Vịnh Mexico. Vùng cửa sông và vịnh là nơi sinh sản của vô số loài thủy sinh, tôm cá, nhuyễn thể, nổi tiếng với nghề nuôi hàu.

Bà Adrianne Johnson, Giám đốc Hiệp hội Nuôi trồng Thủy sản Florida, cho biết phần lớn các trang trại hàu của bang tập trung tại hạ lưu sông, trải dài qua các quận Wakulla, Franklin, Gulf. Bất kỳ sự cố rò rỉ nào từ thượng nguồn đều có thể đe dọa toàn bộ chuỗi giá trị thủy sản. “Một giọt dầu thôi cũng có thể làm sụp đổ cả hệ sinh thái,” bà Johnson nhấn mạnh.

Florida vốn là bang thường xuyên hứng chịu bão lớn. Các chuyên gia và cộng đồng cho rằng nếu vừa có khoan dầu, vừa có bão, rủi ro tràn dầu sẽ càng nghiêm trọng.

Bà Johnson nói: “Chúng tôi không thể ngăn bão, nhưng chúng tôi có thể chủ động ngăn mối đe dọa do con người tạo ra. Khoan dầu ở thượng nguồn sông chỉ làm gia tăng hiểm họa với các trang trại nuôi nhuyễn thể và ngành du lịch ven biển.”

HB 1143 đã được Cơ quan lập pháp Florida thông qua với tỷ lệ ủng hộ gần như tuyệt đối. Ngày 18/6, Thống đốc Ron DeSantis ký ban hành luật. Dù từng bị chỉ trích vì lập trường bảo vệ môi trường hạn chế, quyết định này được coi là bước ngoặt tích cực.

Nghị sĩ Allison Tant cho biết: “Vụ nổ giàn khoan năm xưa đã làm ngành thủy sản, du lịch lao đao. Chúng tôi không muốn lịch sử lặp lại. Lệnh cấm này không chỉ bảo vệ thiên nhiên mà còn bảo vệ cộng đồng”.

Ông Craig Diamond, thành viên Apalachicola Riverkeeper, nhận định: “Lợi ích ngắn hạn từ khai thác dầu không thể so sánh với rủi ro dài hạn cho hệ sinh thái.”

Bên cạnh đó, Luật HB 1143 được nhiều chuyên gia coi là tiền lệ cho các cộng đồng khác của Florida và vùng Vịnh Mexico - nơi sinh thái biển, cửa sông, đầm phá đóng vai trò quan trọng với sinh kế ngư dân.

Ông Shoaf tự hào: “Chúng tôi đã bảo vệ được sông Apalachicola, bảo vệ bãi hàu, bãi tôm cá và các hộ dân sống dựa vào nó. Đây không chỉ là thắng lợi pháp lý, mà còn là thông điệp mạnh mẽ về quyền kiểm soát tài nguyên thiên nhiên của người dân địa phương”.

Ký ức về Deepwater Horizon vẫn nhắc nhở người dân Florida rằng rủi ro môi trường là điều không thể xem nhẹ. Bằng luật cấm khoan dầu, cộng đồng Apalachicola hy vọng sẽ giữ được “nguồn nước quý giá” cho các thế hệ mai sau.

Bà Adrianne Johnson chia sẻ: “Chúng tôi vẫn sẽ cảnh giác. Cấm khoan dầu là cần thiết, nhưng giám sát để bảo vệ sông Apalachicola luôn trong lành thì không bao giờ được lơ là”.

Hoàng Anh/Báo Tin tức và Dân tộc