Fox News, triều đại Murdoch lên đạn cho canh bạc bầu cử 2020

Thế hệ thứ ba của triều đại Murdoch cuối cùng cũng nắm quyền kiểm soát. Thương vụ Disney vẫn đang chờ chấp thuận của chính quyền một vài nước như Trung Quốc, Brazil và Mexico. Nhưng Lachlan đang dần chuyển sang cương vị mới là chủ tịch và giám đốc điều hành của công ty Fox mới, tuy nhỏ hơn nhưng không kém phần sắc bén về mặt chính trị.

“Tôi không xấu hổ về những gì họ đang làm”, ông Lachlan nói về các MC thời sự trên các kênh truyền hình của mình.

Fox News ngày càng chấp nhận những tư tưởng phân biệt, bài xích nhất của phong trào dân tộc chủ nghĩa và chủng tộc da trắng thượng đẳng. Vài ngày trước cuộc tấn công một giáo đường Do Thái ở thành phố Pittsburgh, bang Pennsylvania, Mỹ, khiến 11 tín đồ Do Thái thiệt mạng, một khách mời đã nói đoàn người di dân từ Honduras tiến về biên giới Mỹ nhận tiền của Bộ Ngoại giao Mỹ do tỷ phú Soros thao túng. Và vì thế, tay súng này cho rằng người Do Thái đang vận chuyển di dân, theo những gì hắn đăng trên mạng xã hội.

Ranh giới giữa Fox News và Nhà Trắng ngày càng mờ đi. Chẳng hạn, nghe lời ngôi sao dẫn chương trình Sean Hannity của Fox, Tổng thống Trump chọn Bill Shine đang thất nghiệp để làm phó chánh văn phòng vào mùa hè 2018, mở ra thời kỳ thù địch mới giữa Nhà Trắng và báo chí chính thống.

Chỉ vài ngày sau khi nhận nhiệm vụ, ông Shine gọi thẳng cho phòng điều khiển của Fox, buộc kênh này thay đổi một ảnh của Ivanka Trump trên màn hình mà ông coi là không đẹp, nhưng Fox không đồng ý. Ông Shine cũng cấm Kaitlin Collins, phóng viên CNN, vào một sự kiện sau khi cô hỏi Tổng thống Trump một số câu hỏi khó về cuộc điều tra Nga.

Dười thời Lachlan, Fox lập ra Fox Nation, dịch vụ dành cho các “siêu fan” của Fox, nơi một thế hệ dẫn chương trình mới nghĩ ra những cụm từ mới đầy xúc phạm để bình luận về thời sự: gọi phong trào đòi công lý Black Lives Matter là “khủng bố KKK mới”, gọi người tị nạn là “rape-ugees” (hiếp dâm-tị nạn). Hầu hết show sẽ được phát trên mạng, vào ban ngày, trở thành một kênh thuận tiện để đưa lên các quan điểm quá nhạy cảm không thể đưa lên kênh truyền hình chính thống của Fox.

Vì được phát trên Internet, nội dung không chịu kiểm duyệt chặt chẽ như truyền hình. Lachlan có kế hoạch đưa dạng kênh trực tuyến này sang các nước khác.

Roger Ailes, cựu CEO của Fox News cho tới khi buộc phải từ chức do bê bối tình dục, từng ngăn cản Sean Hannity thực hiện trên show của mình một chương trình gây quỹ cho phong trào Tea Party đầy bảo thủ của đảng Cộng hòa những năm trước đây, vì cho rằng Fox News nên giữ khoảng cách với những đồng minh chính trị của mình.

Nhưng đến khi ông Hannity và người dẫn chương trình khác là Jeanine Pirro lên khán đài cùng ông Trump trong một buổi vận động tranh cử trước kỳ bầu cử giữa kỳ tháng 11/2018, quan niệm đó đã quá xa vời. Ông Hannity khuấy động đám đông, miệt thị các phóng viên là “tin giả” theo phong cách rất Trump và khen ngợi các thành tựu của Trump.

Có thời điểm Fox News dường như chỉ đạo chính sách của Nhà Trắng, hay chí ít là thuyết phục được nhóm cử tri ảnh hưởng nhất đến tổng thống. Cuối năm 2018, ông Trump đang chuẩn bị ký thỏa thuận ngân sách với đảng Dân chủ vừa mới giành lại Hạ viện sau bầu cử giữa kỳ. MC và khách mời trên Fox bắt đầu chỉ trích tổng thống, yêu cầu ông không chấp thuận bất kỳ dự thảo ngân sách nào không bao gồm 5 tỷ USD xây tường biên giới.

“Đừng nghe những người cố vấn lệch lạc”, Pete Hegseth, người dẫn chương trình “Fox và những người bạn”, kêu gọi. Ông Trump quyết định nghe theo Fox News, để chính phủ bị đóng cửa. Sự hỗn loạn sau đó là đỉnh điểm sau chiến dịch công kích hàng tháng trời, cũng là cơ hội để truyền hình thỏa sức khai thác.

Giống sự bế tắc của Brexit và đảo chính trên nghị trường Australia, hỗn loạn ở Mỹ cũng là toan tính của nhà Murdoch. Nhưng bây giờ, họ cũng đang rơi vào hỗn loạn của riêng mình.

Dù đã dành cả đời phấn đấu để có thể xứng đáng kế thừa đế chế của cha, James cuối cùng đã từ bỏ. Ông đi theo con đường riêng, lập công ty riêng trong tòa nhà mới ở khu Greenwich Village của New York để quản lý khối tài sản khổng lồ của mình, và đầu tư vào start-up công nghệ. Hai anh em không còn nói chuyện với nhau nữa.

James đã luôn chấp nhận sự đan xen giữa chính trị và kinh doanh trong công ty của cha mình. Ông đã gắn bó trong hơn hai thập kỷ, vì trách nhiệm với gia đình và cũng để chứng tỏ bản thân với cha. “Tôi không thể bỏ đi”, ông nói với một người bạn trong quãng thời gian diễn ra vụ bê bối nghe lén của tạp chí News of the World dưới quyền ông. “Tôi sinh ra đã vào vị trí này rồi”.

Ông không chỉ bị ràng buộc bởi tình cảm, mà còn về tài sản. Ông vẫn còn tài sản và cổ phần trong công ty gia đình. Cuối cùng cha ông đã chọn Lachlan. Đế chế mà James muốn kế thừa đang bị tách ra. Lachlan đã chiến thắng, trở thành người kế tục sự nghiệp của cha, nhưng suy cho cùng, Lachlan đã giành được gì? Khi trò chuyện với những người bạn, James cho rằng thứ mà Lachlan nhận được chẳng có gì ngoài “một dự án chính trị kiểu Mỹ”.

Nhưng James cũng không thể cắt mọi mối liên hệ. Ông vẫn giữ lượng lớn cổ phiếu, và như vậy, tài sản của ông vẫn sẽ lên xuống theo vận mệnh của “dự án chính trị” kia. Ông không thể rút ra dưới dạng tiền mặt, vì ông Murdoch đã đảm bảo rằng các con ông không thể bán cổ phần cho người ngoài. Nhưng cổ phần của ông cũng không thể dùng để chèo lái công ty, vì cha của ông vẫn là cổ đông kiểm soát.

James chỉ còn một lựa chọn: bán cổ phần cho Lachlan và cha, và có thể các chị em gái của ông cũng sẽ làm tương tự. Elisabeth và Prudence đồng ý một cách nhiệt tình. Một gia tộc từng có những mưu toan thừa kế phức tạp giờ trở nên đơn giản: cha truyền con nối.

Ông Murdoch cũng vui mừng, coi đây là cơ hội để công ty không còn tiếng nói chỉ trích. Ông khuyên Lachlan nên làm theo, để cho hai cha con ông sở hữu công ty, và hợp đồng đã được soạn thảo. Nhưng cuối năm 2018, trước cơ hội sở hữu công ty cho riêng mình, Lachlan lại từ chối.

Tỷ phú Rupert Murdoch được hay mất gì? Một mặt, ông đạt được mọi thứ. Ông nuôi dạy những tỷ phú. Không những giữ vững mảng kinh doanh mà ông tâm đắc nhất, ông còn truyền lại nó cho người con ông quý mến nhất. Mọi người, bao gồm cả Murdoch đều nghĩ Hillary Clinton sẽ đắc cử tổng thống năm 2016, nhưng ông vẫn quyết định mạo hiểm hơn. Ông Murdoch vẫn đặt cược vào ông Trump, vào mong muốn chống lại mọi thiết chế của các cử tri. Nhờ vậy ông đã bội thu về tiền, lượng khán giả và quyền lực.

Nhưng ván cờ đó đã gây chia rẽ trong cả gia đình và đế chế của ông. Giờ đây, trong tay Murdoch không còn là một đế chế, mà chỉ còn phần cốt lõi: một vũ khí chính trị.

James và Kathryn đang dành một phần tài sản của mình để chống lại chính thứ vũ khí chính trị của cha. Đầu năm 2019, quỹ do họ lập ra mang tên Quadrivium, với các sáng kiến để bảo vệ các quốc gia dân chủ khỏi chủ nghĩa dân túy, và vận động cho quyền được bầu cử.

Sáng ngày 19/3, công ty Fox mới, sau khi đã tách 21st Century Fox, được chào bán trên thị trường chứng khoán, do Murdoch kiểm soát, Murdoch và Lachlan làm đồng chủ tịch, và Lachlan làm giám đốc điều hành. Tên công ty mới chỉ đơn giản là Fox Corporation.

Một tuần trước đó, Fox quảng bá với các hãng quảng cáo rằng mình vẫn là kênh “an toàn” cho các thương hiệu, theo một báo cáo từ Ad Age.

Trong lịch sử 22 năm của Fox News, “hiệu ứng Fox News” chưa bao giờ mạnh mẽ như bây giờ. Một nghiên cứu vào tháng 3 bởi Navigation Research, một công ty nghiêng về đảng Dân chủ, cho thấy chỉ 12% người xem Fox News tin rằng biến đổi khí hậu do con người gây ra, so với 62% người Mỹ còn lại. 78% người xem Fox tin rằng Tổng thống Trump đã đạt được nhiều hơn bất kỳ tổng thống nào trong lịch sử, so với chỉ 17% trong số người Mỹ không xem Fox.

Trên toàn cầu, có thể khẳng định đang có hiệu ứng Murdoch, theo bình luận của New York Times. Sự hỗn loạn do Brexit vẫn làm nước Anh hoang mang. Lần lượt các đề xuất của cựu thủ tướng Theresa May về thỏa thuận ra khỏi Liên minh châu Âu (EU) đều bị Nghị viện Anh bác bỏ.

Viễn cảnh “Brexit không thỏa thuận” ngày càng dễ xảy ra, và sẽ gây ra hỗn loạn cũng như đình trệ kinh tế chưa từng có. Cuối tháng ba, hơn một triệu người tuần hành ở London đòi một cuộc trưng cầu dân ý thứ hai. Cuối cùng, bà May đã buộc phải từ chức và người kế nhiệm Boris Johnson tuyên bố chắc chắn sẽ đưa nước Anh ra khỏi EU bằng mọi giá vào ngày 31/10.

Cách nước Anh hàng nghìn km, một hậu quả thảm khốc của tư tưởng bài ngoại mà đế chế Murdoch khuếch đại trên toàn cầu đã xảy ra ở New Zealand. Brenton Tarrant, tay súng theo chủ nghĩa dân tộc da trắng người Australia, đã xả súng giết chết 50 người ở hai thánh đường Hồi giáo ngày 15/3.

Không có liên hệ gì giữa Tarrant và Sky Australia, nhưng những người chỉ trích này nhanh chóng chỉ ra giọng điệu bài Hồi giáo bấy lâu nay của Sky.

Chính Tarrant cũng miêu tả việc Trump lên làm tổng thống là “một trong những sự kiện trọng đại nhất lịch sử hiện đại”. Hắn là fan của Blair Cottrell, khách mời trên Sky Australiabị “ném đá” nhiều đến mức American Express phải dừng quảng cáo trên kênh.

Ở Mỹ, phần còn lại của đế chế Murdoch lại đang gồng mình chuẩn bị cho kỳ bầu cử năm 2020. Bước đầu tiên là biến báo New York Post trở thành phiên bản giấy của Fox News. Báo New York Post từ lâu đã là tờ báo mà ông Trump theo dõi, và vẫn được chuyển hàng ngày đến Nhà trắng, nhưng hướng đưa tin của tờ Post vẫn chưa đồng loạt ủng hộ Trump.

Vào tháng 1, ông Murdoch đã mời Col Allan, từng là biên tập của tờ báo quay lại dẫn dắt. Allan từng là bạn chơi golf của Trump, và cũng nổi danh từ giới báo lá cải của Australia, được mệnh danh là “con chó dữ của ông Murdoch”.

Trên sóng Fox News, các MC liên tục gọi cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt Robert Mueller là “săn phù thủy”. Tổng thống Trump đã chính thức tái tranh cử.

Cuộc điều tra của ông Mueller đã buộc tội hơn 30 người, buộc nhiều quan chức tranh cử và đối tác thân cận của ông Trump phải nhận tội. Nhưng vào giờ vàng trên Fox, cuộc điều tra bị coi như một cuộc đảo chính do các thế lực ngầm của đảng Dân chủ tiến hành, với sự thông đồng của báo chí chính thống luôn muốn bôi nhọ ông Trump bằng cách cố ý đưa tin sai lệch.

“Chúng phải bị vùi sâu trong bê bối chính trị để nhận ra chúng trơ trọi đến mức nào”, Rush Limbaugh, ngôi sao dẫn chương trình radio cực hữu, mạnh miệng tuyên bố trên show của Sean Hannity.

Chiến dịch tranh cử 2020 và kỷ nguyên mới của triều đại Murdoch đã thực sự bắt đầu.

Trọng Thuấn - Sơn Trần
Đồ họa: Nhân Lê