G20 tại Nam Phi: Định hình lại trọng tâm phát triển toàn cầu

Trong phiên bế mạc tại Johannesburg, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa thực hiện nghi thức gõ búa truyền thống của G20 để đánh dấu kết thúc hội nghị. Tuy nhiên, không có đại diện Mỹ để tiếp nhận biểu tượng chuyển giao quyền chủ tịch.

Trước đó, Washington tuyên bố không tham dự sau khi Tổng thống Donald Trump cáo buộc Nam Phi đàn áp cộng đồng người Afrikaner da trắng. Nhà Trắng từng cân nhắc cử một quan chức đại sứ quán tới dự lễ bàn giao, nhưng Pretoria từ chối vì cho rằng điều này không phù hợp thông lệ.

Theo phía Nam Phi, lễ bàn giao sẽ được thực hiện sau đó tại Bộ Ngoại giao. Dù không đề cập trực tiếp tới sự vắng mặt của Mỹ, ông Ramaphosa khẳng định quyền chủ tịch G20 đã chính thức được chuyển sang Mỹ.

Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Nam Phi ngày 23/11/2025. Ảnh: AP

Tuyên bố sớm và những khác biệt trong ưu tiên

Hội nghị năm nay phá lệ khi công bố tuyên bố chung ngay trong ngày khai mạc, thay vì chờ đến phiên bế mạc như truyền thống. Động thái này diễn ra trong bối cảnh Washington nhiều tháng qua chỉ trích chương trình nghị sự của Nam Phi, vốn tập trung vào biến đổi khí hậu và bất bình đẳng toàn cầu.

Dù vậy, tuyên bố vẫn nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ các thành viên chủ chốt như Trung Quốc, Nga, Pháp, Đức, Anh, Nhật Bản và Canada. Văn kiện kêu gọi tăng cường hỗ trợ tài chính cho phục hồi sau thảm họa khí hậu, giảm nợ và thúc đẩy chuyển đổi năng lượng xanh. Ông Ramaphosa nhấn mạnh, Nam Phi đã tận dụng nhiệm kỳ Chủ tịch để đưa ưu tiên của châu Phi và Nam Bán cầu vào trọng tâm nghị sự, đồng thời thừa nhận việc đạt đồng thuận “không hề dễ dàng”.

Tác động hạn chế và câu hỏi về vai trò của G20

Dù tuyên bố Johannesburg gồm 122 điểm nhưng một số đề xuất quan trọng của Nam Phi không xuất hiện trong văn kiện, chẳng hạn lời kêu gọi thành lập một ủy ban quốc tế về bất bình đẳng toàn cầu tương tự Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc. Tuyên bố cũng chỉ nhắc đến Ukraine một lần trong lời kêu gọi chấm dứt xung đột, cho thấy khả năng hạn chế của G20 trong xử lý các vấn đề địa chính trị phức tạp.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron mô tả hội nghị tại châu Phi là “một cột mốc quan trọng”, đồng thời nhận định khối vẫn đang “vật lộn để tìm tiêu chuẩn chung” trước những khủng hoảng toàn cầu.

Giá trị biểu tượng đối với các nước đang phát triển

Bất chấp những bất đồng, nhiều chuyên gia và nhà lãnh đạo đánh giá hội nghị mang ý nghĩa đặc biệt đối với các quốc gia nghèo và đang phát triển. Ông Max Lawson từ tổ chức Oxfam nhận định, đây là lần đầu tiên vấn đề bất bình đẳng được đặt vào vị trí trung tâm trong chương trình nghị sự của các nhà lãnh đạo G20.

Tổng thống Namibia Netumbo Nandi-Ndaitwah, đại diện cho một trong hơn 20 quốc gia khách mời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đưa ưu tiên phát triển từ góc nhìn châu Phi vào thảo luận toàn cầu.

Hội nghị G20 tại Johannesburg khép lại với những dấu ấn nổi bật về mặt biểu tượng nhưng đồng thời phơi bày những khác biệt sâu sắc trong hợp tác đa phương, đặc biệt trong bối cảnh quốc gia giữ vai trò chủ tịch kế tiếp không có mặt trong thời điểm chuyển giao.

Như Ý