Gần 40 tỷ USD hợp đồng quốc phòng Mỹ - Ấn trước nguy cơ đổ vỡ vì thuế quan?

Tháng 8 vừa qua, khi các biện pháp thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với Ấn Độ bắt đầu có hiệu lực, một số nguồn tin cho rằng New Delhi đã tạm dừng những hợp đồng quốc phòng then chốt với Washington. Trong số đó có thỏa thuận trị giá 3,6 tỷ USD mua 6 máy bay tuần thám P-8I từ Boeing và thỏa thuận mua xe chiến đấu bộ binh Stryker do General Dynamics Land Systems sản xuất.

Chính phủ Ấn Độ nhanh chóng bác bỏ các thông tin này, gọi đây là “tin giả và bịa đặt”, đồng thời khẳng định “các hợp đồng mua sắm đang được xử lý theo đúng quy trình hiện hành”.

Tuy nhiên, trong bối cảnh quan hệ song phương giữa Ấn Độ và Mỹ ngày càng rạn nứt, việc một số hợp đồng quốc phòng rơi vào vòng xoáy căng thẳng là điều hoàn toàn có thể xảy ra.

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters

Các hợp đồng vũ khí là cam kết kéo dài hàng thập niên, từ giai đoạn đàm phán đến khi hoàn tất bàn giao. Sau khi tiếp nhận, nước mua vẫn phụ thuộc lớn vào quốc gia cung cấp về phụ tùng, bảo dưỡng và vận hành. Với máy bay quân sự, mức độ phụ thuộc này càng sâu sắc và kéo dài hàng chục năm.

Các thương vụ quốc phòng không chỉ đơn thuần mang tính thương mại, mà thường phản ánh sự liên kết địa chính trị. Khi quan hệ New Delhi – Washington đang ở giai đoạn xuống mức thấp nhất trong nhiều năm, câu hỏi đặt ra là: Liệu Ấn Độ có tiếp tục phụ thuộc vào Mỹ để đáp ứng nhu cầu quốc phòng của mình?

Những hợp đồng nào có thể bị ảnh hưởng?

Tổng giá trị các hợp đồng quốc phòng giữa Ấn Độ và Mỹ hiện lên tới 40 tỷ USD, trong đó có nhiều thương vụ then chốt.

31 máy bay không người lái MQ-9B: Tháng 10/2024, Ấn Độ ký hợp đồng mua 31 UAV MQ-9B Sky/Sea Guardian (15 cho Hải quân, 8 cho Lục quân, 8 cho Không quân) trị giá 4 tỷ USD. Thời gian bàn giao bắt đầu từ năm 2029 và hoàn tất vào 2030. Hợp đồng bao gồm cả việc thiết lập trung tâm bảo dưỡng (MRO) tại Ấn Độ. UAV này được trang bị hệ thống do thám tối tân và vũ khí hạng nặng như tên lửa Hellfire, bom dẫn đường bằng laser.

6 trực thăng Apache cho Lục quân: Sau khi hoàn tất đơn hàng 22 chiếc Apache cho Không quân, năm 2020 Ấn Độ đặt tiếp 6 chiếc cho Lục quân với trị giá khoảng 600 triệu USD. Lô 3 chiếc đầu tiên được bàn giao tháng 7/2025, 3 chiếc còn lại dự kiến nhận cuối năm nay.

Động cơ GE cho tiêm kích Tejas: Năm 2021, Hindustan Aeronautics Limited (HAL) ký thỏa thuận mua 99 động cơ GE F404-IN20 trị giá 730 triệu USD để trang bị cho tiêm kích LCA Tejas Mk1. Do dịch Covid-19 và gián đoạn chuỗi cung ứng, việc bàn giao bị chậm gần 2 năm, đến nay Ấn Độ mới chỉ nhận được 2 động cơ. HAL hiện đang đàm phán thêm 113 động cơ F404 cho biến thể Tejas Mk1A (trị giá khoảng 1 tỷ USD, giao hàng từ 2032). Đồng thời, HAL và GE cũng đang thương thảo hợp đồng cung cấp 162–180 động cơ GE-414 cho Tejas Mark 2, trị giá 1,5 tỷ USD kèm chuyển giao 80% công nghệ. Tổng cộng, Ấn Độ có thể mua tới gần 400 động cơ từ GE – một hợp đồng mang tính sống còn, bởi New Delhi hiện không có lựa chọn thay thế.

6 máy bay tuần thám P-8I: Ấn Độ đã nhận 12 chiếc P-8I từ Boeing. Năm 2021, New Delhi có kế hoạch đặt thêm 6 chiếc với trị giá khoảng 3 tỷ USD, nhưng tạm hoãn năm 2023 do chi phí cao. Đầu năm 2025, xuất hiện thông tin hợp đồng này có thể được khởi động lại.

Tên lửa chống tăng Javelin: Tháng 2/2025, Bharat Dynamics ký Biên bản ghi nhớ với Raytheon/Lockheed Martin về sản xuất chung tên lửa Javelin. Hợp đồng có thể có giá trị từ 500 triệu đến 1 tỷ USD, tùy điều khoản cụ thể.

Xe chiến đấu bộ binh Stryker: Ấn Độ và Mỹ đang bước vào giai đoạn cuối cùng đàm phán thương vụ 1,5 tỷ USD cho 530 xe Stryker nhằm thay thế BMP-II của Nga. Kế hoạch gồm 3 giai đoạn: mua qua kênh Bán hàng quân sự nước ngoài (FMS), sản xuất chung tại Ấn Độ và phát triển biến thể nội địa hóa. Tuy nhiên, nhiều cựu quan chức quốc phòng Ấn Độ cho rằng New Delhi nên cân nhắc phương án nội địa, chẳng hạn mẫu WhAP của Tata, vừa rẻ vừa có hiệu quả tương đương.

114 tiêm kích đa năng (MRCA): Ấn Độ chuẩn bị mở thầu mới cho hợp đồng trị giá hơn 20 tỷ USD, với 8 ứng viên, trong đó có 3 máy bay của Mỹ (F-21, F/A-18 Super Hornet, F-15EX). Dassault Rafale được đánh giá có lợi thế, vì Ấn Độ đã biên chế 36 chiếc và mới ký mua thêm 26 chiếc Rafale-M.

Máy bay vận tải tầm trung (MTA): Khởi động từ cuối năm 2022 nhằm thay thế An-32 và một phần IL-76, chương trình dự kiến mua 40 - 80 máy bay tải trọng 18 - 30 tấn. Ba nhà thầu lớn gồm Lockheed Martin (C-130J), Embraer (C-390 Millennium) và Airbus (A440M) sẽ cạnh tranh để giành hợp đồng trị giá nhiều tỷ USD này.

Ngoài ra, Lockheed Martin cũng từng giới thiệu tiêm kích tàng hình F-35 cho Ấn Độ, song chưa có đàm phán chính thức. Mỹ và Ấn Độ cũng bàn thảo hợp tác hạt nhân dân sự và quân sự, nhưng chưa đạt thỏa thuận.

Ấn Độ sẽ tính toán “chọn lọc” thay vì phản ứng cực đoan

Tổng giá trị các hợp đồng nói trên ước khoảng 40 tỷ USD, bao gồm nhiều giai đoạn: đã ký, đang đàm phán, hoặc mới dừng ở Biên bản ghi nhớ.

Theo giới phân tích, New Delhi khó có thể đưa ra quyết định “cắt đứt toàn diện” vì một số hợp đồng mang tính sống còn, trong khi một số khác có thể thay thế bằng nguồn từ châu Âu, Nga hoặc chính ngành công nghiệp quốc phòng nội địa. Ví dụ: động cơ GE là không thể thay thế vì HAL thiết kế và phát triển toàn bộ chương trình máy bay chiến đấu LCA Tejas dựa trên loại động cơ này, nhưng hợp đồng xe Stryker có thể xem xét lại.

Mặt khác, đây cũng là cơ hội để Ấn Độ mặc cả, yêu cầu điều kiện tốt hơn, như với thương vụ P-8I. Đồng thời, New Delhi nhận thức rõ tầm quan trọng chiến lược của việc duy trì mối quan hệ với Washington, dù phải đối mặt với các động thái gây sức ép từ chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Ấn Độ cũng kiên trì với đường lối “đa liên kết”, theo đuổi một thế giới đa cực, linh hoạt lựa chọn đối tác: tiếp nhận công nghệ từ nước A, đầu tư từ nước B, vũ khí từ nước C, trong khi vẫn giữ ổn định trên các tuyến biên giới. New Delhi khó có thể đặt cược hoàn toàn vào Moscow hay Bắc Kinh.

Kịch bản Ấn Độ chấm dứt toàn bộ hợp đồng với Mỹ là khó xảy ra, nhưng New Delhi hoàn toàn có thể “tạm ngừng” một số thương vụ ít quan trọng hơn, vừa để gửi thông điệp chiến lược, vừa thể hiện rằng nếu bị dồn ép, họ cũng có thể đáp trả bằng cách đóng băng các hợp đồng trị giá hàng tỷ USD.

Hoàng Phạm/VOV.VN Theo Eurasian Times