Gắn nghiên cứu văn nghệ dân gian với đời sống cộng đồng Gia Lai

Nhiều công trình nghiên cứu giá trị

Chi hội VNDG Gia Lai được thành lập trên cơ sở hợp nhất Chi hội VNDG Bình Định (cũ) và Chi hội VNDG Gia Lai (cũ), gồm 37 hội viên.

Thời gian qua, Chi hội đã tổ chức tốt các hoạt động chuyên môn, thực tế sáng tác; nghiên cứu, sưu tầm VNDG. Đồng thời, tổ chức và phối hợp tổ chức các cuộc tọa đàm quy mô lớn như: Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ hội chùa Bà - Cảng thị Nước Mặn; TP. Quy Nhơn xưa và nay dưới góc nhìn lịch sử - văn hóa; Nhà lá mái Bình Định. Cùng với đó, đã tham gia các hội thảo về khôi phục Lễ hội Đổ giàn An Thái; Văn hóa, văn nghệ các dân tộc thiểu số Quảng Ngãi và Nam Trung Bộ…

Chi hội còn tham mưu Hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) tỉnh phối hợp với Hội VNDG Việt Nam và Trường Đại học Quy Nhơn tổ chức lớp tập huấn về văn hóa, VNGD cho 183 học viên là hội viên VHNT, cán bộ ngành văn hóa các địa phương cùng giảng viên, sinh viên Trường Đại học Quy Nhơn.

Các chuyên gia, nhà nghiên cứu chia sẻ và bồi dưỡng kiến thức về những vấn đề lý luận cơ bản của văn hóa, VNDG. Ảnh: Huỳnh Vỹ

Trong nhiệm kỳ, nhiều hội viên đã hoàn thành các công trình nghiên cứu khoa học cấp tỉnh có giá trị thực tiễn cao như: Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Hán - Nôm trên địa bàn tỉnh; Nghiên cứu sưu tầm và bảo tồn giá trị trang phục truyền thống các dân tộc tiêu biểu trên địa bàn tỉnh; Bảo tồn và phát huy giá trị các bài văn khấn trong lễ thức truyền thống của dân tộc Bahnar, Jrai; Nghiên cứu bảo tồn và phát huy giá trị phục trang, đạo cụ và mặt nạ tuồng (hát bội) Bình Định…

Bên cạnh đó, nhiều công trình nghiên cứu chuyên sâu đã được xuất bản, góp phần làm giàu kho tàng văn hóa như: Văn hóa dân gian của người Bahnar Kriem (Yang Danh); Võ cổ truyền Bình Định (Nguyễn An Pha); Văn học Hán - Nôm Nam Trung Bộ: Đặc điểm và diện mạo; Luận ngữ tinh hoa của Nguyễn Phúc Ưng Trình (Võ Minh Hải); Nghề dệt truyền thống Bình Định từ cuối thế kỷ XIX đến nay (Hoàng Bình); Địa chí An Khê (Vũ Thị Huyền Ly - Chủ biên)…

Làm giàu kho tàng văn hóa dân gian

Song song với hoạt động nghiên cứu, nhiều hội viên của Chi hội thể hiện rõ vai trò cá nhân trong việc bảo tồn, truyền dạy và lan tỏa giá trị VNDG trong cộng đồng.

Là hội viên lớn tuổi, Nghệ nhân Ưu tú Yang Danh (SN 1946) vẫn miệt mài truyền dạy văn hóa truyền thống cho thế hệ trẻ; đạt nhiều thành tựu trong lĩnh vực văn hóa dân gian.

Ông đã dành trọn tâm huyết cho công tác nghiên cứu, sưu tầm, biên soạn hàng chục đầu sách về đời sống văn hóa của dân tộc Bahnar K’riêm; đạt nhiều giải thưởng của Hội VNDG Việt Nam...

Chi hội VNDG tỉnh tổ chức Đại hội lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, đánh dấu bước kiện toàn tổ chức và mở ra giai đoạn mới. Ảnh: Huỳnh Vỹ

Nhờ sự bền bỉ trao truyền di sản của các nghệ nhân, phần lớn các đội văn nghệ truyền thống tại khu vực Vĩnh Thạnh hiện đều có lực lượng trẻ tham gia.

Chia sẻ tâm nguyện của mình, Nghệ nhân Ưu tú Yang Danh cho hay: “Quá trình nghiên cứu đem lại cho tôi nhiều trăn trở, thôi thúc tôi tiếp tục đào sâu hơn nữa. Tôi mong rằng, thế hệ hôm nay và mai sau có thể tiếp nối và phát huy những giá trị quý báu mà cha ông để lại”.

Bên cạnh đó, hội viên Nguyễn An Pha có nhiều nghiên cứu, hoạt động sôi nổi trong lĩnh vực bài chòi dân gian. Hội viên Nguyễn Thị Kim Vân hoàn thành nhiều công trình với vai trò chủ biên các sách lịch sử Đảng bộ ngành, địa phương; tham gia các hội thảo khoa học cấp tỉnh, khu vực, quốc gia; chủ trì và tham gia biên soạn Tài liệu giáo dục địa phương tỉnh Gia Lai (từ lớp 6 đến lớp 12, chủ đề văn hóa) đã được đưa vào giảng dạy; đồng thời có nhiều bài viết đăng trên các tạp chí chuyên ngành...

Thường trực Hội VHNT tỉnh tặng hoa chúc mừng Ban Chấp hành Chi hội VNDG nhiệm kỳ 2025-2030 ra mắt nhận nhiệm vụ; bà Vũ Thị Huyền Ly (giữa) làm Chi hội trưởng. Ảnh: ĐVCC

Hội viên Vũ Thị Huyền Ly tham gia chủ biên sách Địa chí An Khê; viết các chuyên đề nghiên cứu về trang phục của người Bahnar, Jrai trong đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh; đăng tải nhiều bài viết trên các tạp chí chuyên ngành.

Hội viên Huỳnh Bá Tính tham gia thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh về Bảo tồn và phát huy giá trị di sản Hán - Nôm trên địa bàn tỉnh Gia Lai…

Ngoài ra, hội viên Phạm Anh Văn tham gia biên soạn Địa chí An Khê; thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh về bảo tồn các bài văn khấn của người Bahnar, Jrai; đề xuất nhiệm vụ khoa học cấp quốc gia về Tạo lập, quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận “Kon Hà Nừng - Gia Lai” cho các sản phẩm...

Với những đóng góp đó, nhiều hội viên của Chi hội đã đạt các giải thưởng cao của Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam, Hội VNDG Việt Nam và Giải thưởng Đào Tấn - Xuân Diệu..., góp phần khẳng định uy tín của Chi hội trong đời sống văn hóa - nghệ thuật khu vực.

Nhà nghiên cứu Vũ Thị Huyền Ly - Chi hội trưởng Chi hội - nhìn nhận: “Sau khi sáp nhập, Chi hội hình thành lực lượng nghiên cứu hài hòa giữa các nhà nghiên cứu kỳ cựu, giàu kinh nghiệm, gắn bó sâu sắc với văn hóa dân gian địa phương và đội ngũ trẻ đầy đam mê, nhiệt huyết. Sự bổ sung này tạo điều kiện thuận lợi để tạo sự kết nối, kế thừa và phát huy thế mạnh của Chi hội mới”.

Cũng theo Chi hội trưởng Chi hội VNDG, trong điều kiện hoạt động nghiên cứu chủ yếu mang tính tự thân, còn nhiều khó khăn, vai trò của các nhà nghiên cứu có kinh nghiệm được kỳ vọng thêm ở việc động viên, dìu dắt thế hệ trẻ; bảo đảm mạch nguồn nghiên cứu được tiếp nối bền vững, nhất là khi không gian văn hóa và địa bàn nghiên cứu ngày càng mở rộng.

HUỲNH VỸ