Chiếu Cần Vương được khắc lên bia đá giữa lòng thành Tân Sở

Năm 1885, sau khi Kinh thành Huế thất thủ, vua Hàm Nghi cùng đại thần Tôn Thất Thuyết rút lên thành Tân Sở (nay thuộc xã Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị). Tại đây, nhà vua đã ban Chiếu Cần Vương. Thành Tân Sở được triều Nguyễn xây dựng vào năm 1883, với vai trò là kinh đô dự phòng. Khi mới hình thành, thành có hệ thống kiến trúc gồm tường thành, hào lũy, kho tàng, doanh trại, được xây dựng kiên cố bằng đất và đá. Tuy nhiên, qua nhiều biến thiên lịch sử, đến nay thành Tân Sở không còn nhiều dấu tích.

Theo tư liệu lịch sử, sau khi rút lên thành Tân Sở năm 1885, vua Hàm Nghi đã ban Chiếu Cần Vương, kêu gọi sĩ phu, văn thân và toàn dân đứng lên phò vua cứu nước. Từ đó, phong trào Cần Vương bùng nổ, lan rộng ở nhiều địa phương trên cả nước, trở thành một trong những phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp tiêu biểu cuối thế kỷ XIX.

Năm 1995, thành Tân Sở được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia. Đến năm 2018, Đền thờ vua Hàm Nghi được xây dựng trên vùng đất thuộc thành Tân Sở xưa. Năm 1888, vua Hàm Nghi bị thực dân Pháp bắt và đày sang Algeria (Bắc Phi).

Bên trong Khu di tích quốc gia thành Tân Sở.

Trong ảnh là bức tự họa của vua Hàm Nghi.

Ông Nguyễn Văn Hiếu, Quản lý Khu di tích quốc gia thành Tân Sở, cho biết Đền thờ vua Hàm Nghi được xây dựng trên diện tích khoảng 3 ha, thiết kế mô phỏng theo phong cách kiến trúc thời Nguyễn. Vật liệu xây dựng chủ yếu là bê tông cốt thép, không sử dụng gỗ lim và đá như các công trình trong Kinh thành Huế.

Năm 2020, nhân kỷ niệm 135 năm vua Hàm Nghi ban Chiếu Cần Vương, UBND huyện Cam Lộ (tỉnh Quảng Trị cũ) đã tổ chức lễ rước long vị của nhà vua từ Đại nội Huế về an vị tại đền thờ ở Quảng Trị.

Đền thờ gồm năm gian, chính giữa thờ vua Hàm Nghi; hai bên là các gian thờ Binh bộ Thượng thư Tôn Thất Thuyết, Kỳ vỹ Quận công Nguyễn Văn Tường cùng các tướng sĩ Cần Vương, văn thân, sĩ phu yêu nước trong phong trào Cần Vương.

Mới đây, người dân xã Cam Lộ đã dựng một bia đá lớn khắc nội dung Chiếu Cần Vương trong khuôn viên đền thờ, thể hiện lòng tưởng nhớ đối với vua Hàm Nghi.

Tấm bia được làm bằng đá nguyên khối, rộng 4,2 m, cao 2,6 m, dày 0,7 m, nặng hơn 11 tấn, khắc lại toàn văn Chiếu Cần Vương bằng cả chữ Hán và chữ quốc ngữ.

Theo ông Nguyễn Văn Hiếu, chữ Hán là nguyên bản của Chiếu Cần Vương, còn chữ quốc ngữ giúp đông đảo người dân dễ đọc, dễ hiểu. Việc khắc song ngữ vừa giữ nguyên giá trị gốc, vừa phát huy giá trị giáo dục, truyền bá lịch sử đến cộng đồng, nhất là thế hệ trẻ.

Minh Trường