Gạo Ấn Độ trở thành điểm tựa cho an ninh lương thực toàn cầu

Trong bối cảnh đó, Ấn Độ nổi lên như một điểm tựa khi nước này vẫn xuất khẩu gạo với giá rẻ nhờ nguồn cung còn dồi dào.

Các bao lúa được bốc lên một xe tải ở một khu chợ buôn bán lúa gạo tại TP. Chandigarh, Ấn Độ. Ảnh: Reuters

Theo Trung tâm nghiên cứu Kasikorn của Ngân hàng Kasikornbank (Thái Lan), năng suất lúa gạo có thể giảm ở Thái Lan trong vụ mùa này, nước xuất khẩu lớn thứ hai thế giới, do giá phân bón tăng cao. Trong khi đó ở Philippines, nước nhập khẩu lớn thứ hai thế giới, sản lượng lúa gạo trong vụ mùa hiện tại có thể thấp, buộc nước này phải tăng mua gạo từ nước ngoài. Trung Quốc đang lo lắng về tác động của sâu bệnh đối với lúa gạo.

Hầu hết lúa gạo trên thế giới được trồng và tiêu thụ ở châu Á, vì vậy, nguồn cung của mặt hàng này có ý nghĩa quan trọng đối với sự ổn định chính trị và kinh tế trong khu vực. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, khu vực Nam Á, Đông Á và Đông Nam Á sản xuất và tiêu thụ hơn 80% sản lượng gạo của thế giới.

Trái ngược với sự tăng vọt của giá lúa mì và bắp sau khi chiến sự ở Ukraine nổ ra, gạo lại giảm giá. Nhưng không có có gì đảm bảo rằng giá gạo sẽ ảm đạm như vậy. Năm 2008, giá gạo tăng vọt lên trên 1.000 đô la/tấn, cao hơn gấp đôi so với mức hiện tại, trong bối cảnh các nước nhập khẩu gạo tranh mua vì lo ngại nguồn cung thiếu hụt.

Dù lúa mì, bắp và dầu ăn đã giảm giá đáng kể trong những tuần gần đây nhờ triển vọng nguồn cung được cải thiện, hoạt động sản xuất nông nghiệp rõ ràng vẫn phụ thuộc lớn vào thời tiết, vốn đang trở nên thất thường hơn do biến đổi khí hậu. Bất kỳ sự tăng giá nào của lúa mì và bắp chắc chắn sẽ kích thích nhu cầu về lúa gạo làm lương thực và thức ăn chăn nuôi.

Nguồn cung lúa gạo trong thời gian tới phụ thuộc vào vụ lúa ở Ấn Độ, nước đóng góp khoảng 40% kim ngạch xuất khẩu lúa gạo của thế giới. V. Subramanian, Phó chủ tịch của The Rice Trader, một tổ chức nghiên cứu thị trường lúa gạo, cho biết: “Nguồn cung lúa gạo trên toàn cầu đang đối mặt rủi ro, nhưng hiện tại nguồn cung lớn của Ấn Độ giúp kìm hãm giá gạo”.

Ấn Độ đã hạn chế xuất khẩu lúa mì với lý do an ninh lương thực của nước này đang bị đe dọa. Các nhà phân tích lo ngại rằng gạo có thể là mặt hàng lương thực tiếp theo bị đưa vào danh sách hạn chế xuất khẩu của Ấn Độ. Chính sách xuất khẩu của Ấn Độ đối với mặt hàng này sẽ phụ thuộc vào lượng mưa và sản lượng lúa gạo của Ấn Độ trong vụ mùa hiện tại. Cho đến nay, mùa mưa ở Ấn Độ vẫn diễn ra bình thường.

Hiện tại, hoạt động xuất khẩu gạo của Ấn Độ đang giúp giảm bớt tình trạng thắt chặt nguồn cung trong khu vực. Trung tâm Nghiên cứu Kasikorn cho biết giá phân bón lên mức cao kỷ lục sau khi Nga phát động cuộc chiến tranh ở Ukraine khiến nông dân trồng lúa ở Thái Lan hạn chế sử dụng. Việc bón chất dinh dưỡng ít hơn cho cây lúa sẽ làm giảm năng suất vào thời điểm nhu cầu ở nước ngoài tăng cao.

Philippines dự kiến sản lượng lúa gạo sẽ giảm trong năm nay do phân bón đắt hơn. Chính phủ Philippines đang lo lắng tình hình lạm phát lương thực bao gồm cả gạo sẽ gây sức ép đối với các hộ gia đình có thu nhập thấp, những người chi tiêu khoảng 16% ngân sách cho các sản phẩm ngũ cốc chủ chốt.

Trung Quốc, nước trồng lúa gạo lớn nhất, cảnh báo tỷ lệ sâu bệnh cao hơn trong vụ mùa năm nay, với một số tỉnh báo cáo diện tích lúa bị ảnh hưởng bởi sâu bệnh tăng gần 10%. Trong khi đó, chi phí vận tải biển và sản xuất tăng cao là những thách thức đối với ngành lúa gạo Việt Nam, ngay cả khi xuất khẩu gạo tăng trong nửa đầu năm này.

“Nhìn vào tình hình hiện tại, với sản lượng gạo xuất khẩu lớn của mình, Ấn Độ đang đóng vai trò như một mỏ neo cho giá gạo”, V. Subramanian, Phó chủ tịch của The Rice Trader, nhận định.

Chia sẻ ý kiến này, Josef Schmidhuber, Phó giám đốc bộ phận thương mại và thị trường của Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO), nói: “Hiện tại, gạo là điểm tựa, cung cấp sự ổn định cho an ninh lương thực toàn cầu”.

Xuất khẩu gạo của Ấn Độ đạt mức kỷ lục 21,5 triệu tấn trong niên vụ 2021-22, cao hơn tổng sản lượng gạo xuất khẩu của Thái Lan, Việt Nam, Pakistan và Mỹ gộp lại. Bộ Nông nghiệp Mỹ dự báo Ấn Độ sẽ xuất khẩu 22 triệu tấn gạo trong niên vụ 2022-2023 nhờ sản lượng vẫn dồi dào, ước tính khoảng 130 triệu tấn.

Tuy nhiên, giá gạo thấp có thể ảnh hưởng đến nguồn cung dài hạn. Một cuộc khảo sát gần đây của Bộ Nông nghiệp Nhật Bản cho thấy nhiều nông dân trồng lúa gạo đang có kế hoạch chuyển sang trồng lúa mì và đậu nành. Trên đảo Java của Indonesia, nông dân Nur Hadi nói rằng do giá gạo thấp, một số nông dân đang chuyển sang trồng đậu phụng và cà chua. Ông nói: “Giá phân bón đang tăng nhưng giá gạo không tăng, mà đang thực sự đi xuống”.

Theo Bloomberg, Wall Street Journal

Chánh Tài