Gạo Việt xuất khẩu sang Indonesia: Cảnh báo tình huống xấu có thể xảy ra

Thống kê từ Tổng cục Hải quan, tính đến hết tháng 6 năm nay, nước ta xuất khẩu sang Indonesia hơn 712.400 tấn gạo, thu về 444,4 triệu USD. So với cùng kỳ năm 2023, xuất khẩu sang thị trường này tăng 44,6% về lượng và tăng mạnh 82,1% về giá trị.

Thị trường Indonesia chiếm 15,4% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của nước ta trong nửa đầu năm nay, đồng thời là khách hàng lớn thứ hai (chỉ sau Philippines) của gạo Việt Nam.

Thương vụ Việt Nam tại Indonesia cho biết, Cơ quan Lương thực quốc gia Indonesia vừa cập nhật nhu cầu nhập khẩu gạo của nước này, dự báo sẽ tăng lên 5,18 triệu tấn trong năm 2024 thay vì 3,6 triệu tấn Chính phủ đã cấp giấy phép nhập khẩu trước đó.

Tuy nhiên, tình hình xuất khẩu gạo Việt Nam sang thị trường Indonesia có khả năng sẽ bất lợi trước việc Cơ quan Hậu cần quốc gia (Bulog - cơ quan được phân giao thu mua gạo thầu quốc tế của Chính phủ) và Cơ quan Lương thực quốc gia Indonesia bị tổ chức dân sự People's Democracy Study (SDR) khiếu kiện lên Ủy ban Chống tham nhũng quốc gia (KPU).

Đầu năm nay, doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam liên tiếp trúng các gói thầu gạo lớn của Indonesia. Ảnh: Hoàng Hà

Truyền thông Indonesia cũng đưa tin, ông Prasetyo Adi - Giám đốc điều hành People's Democracy Study - ngày 3/7 đã chính thức nộp đơn khiếu nại Chủ tịch Cơ quan lương thực quốc gia - Babanas và Chủ tịch Bulog lên Ủy ban Chống tham nhũng quốc gia Indonesia.

Cụ thể, tổ chức này cáo buộc nghi ngờ liên quan tới tham nhũng thông qua việc thổi phồng, cộng giá vào giá gạo nhập khẩu từ Việt Nam; cáo buộc liên quan tới việc gạo nhập khẩu bị tồn ứ ở cảng Tanjung Priok (bị bốc dỡ chậm) khiến phát sinh chi phí phạt bốc dỡ chậm, làm gia tăng giá gạo.

Theo tính toán của SDR, tổn thất của nhà nước từ hành vi tham nhũng có thể lên tới 2.000 tỷ Rupi. Tổn thất này được tính toán dựa trên chênh lệch giá chào bán của một công ty Việt Nam, mức giá chênh tới 82 USD/tấn. Nếu tỷ giá chỉ tính là 15.000 Rupi/USD, mức chênh lệch là 180,4 triệu USD.

Với số lượng gạo Indonesia nhập khẩu là 2,2 triệu tấn trong 5 tháng đầu năm nay, con số chênh lệch là 2.000 tỷ Rupi.

Giá chênh lệch SDR đưa ra là tham chiếu giá chào của Tập đoàn Tân Long (doanh nghiệp của Việt Nam) - một trong những công ty được cho là đã tham gia vào quá trình cung ứng gạo nhập khẩu.

Ngay sau đó, Cơ quan Hậu cần quốc gia đã bác bỏ cáo buộc. “Tập đoàn Tân Long của Việt Nam, tin cho biết là đã chào giá gạo, nhưng thực sự đã không có bất cứ bản chào giá thầu chính thức nào kể từ khi mở thầu năm 2024 đến nay của Bulog. Tập đoàn này không có hợp đồng nhập khẩu gạo nào với chúng tôi trong năm nay”.

Cơ quan này đồng thời nhấn mạnh, “Bulog là nạn nhân của báo cáo không có cơ sở này, nhằm tạo dư luận xấu”.

Theo Bulog, Tập đoàn Tân Long đăng ký là một trong những đối tác của Bulog nhưng chưa từng chào giá gạo cho Bulog trong năm 2024.

Thương vụ Việt Nam cảnh báo xuất khẩu gạo sang Indonesia có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Ảnh minh họa: Hoàng Hà

Giám đốc Chuỗi cung ứng và Dịch vụ công của Perum Bulog Mokhamad Suyamto cho hay, cáo buộc tăng giá bắt đầu xuất hiện khi một công ty Việt Nam là Tập đoàn Tân Long chào bán 100.000 tấn gạo với giá 538 USD/tấn nhân chuyến thăm nhà máy xay xát của tập đoàn này trong dịp Bộ trưởng Nông nghiệp Indonesia sang Việt Nam hồi tháng 5.

Thương vụ Việt Nam tại Indonesia nhận định, sự việc hai cơ quan quốc gia của Indonesia bị khiếu kiện liên quan tới cáo buộc tham nhũng trong việc mua gạo từ Việt Nam (dù đang trong quá trình điều tra) có khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng tới thu mua lúa gạo của Indonesia từ Việt Nam từ nay đến hết năm 2024.

“Việc ngưng tiếp tục thầu mua gạo từ Việt Nam là hoàn toàn có thể xảy ra để Ủy ban Chống tham nhũng Indonesia làm rõ vụ việc; hoặc Cơ quan Hậu cần quốc gia Indonesia tạm thời sẽ tránh mua gạo từ Việt Nam để tránh bị nghi ngờ gian lận”, Thương vụ Việt Nam tại Indonesia nhấn mạnh.

Vụ việc khiếu kiện đang trong quá trình điều tra xác minh làm rõ. Tuy nhiên, từ vụ việc đáng tiếc này, Thương vụ Việt Nam tại Indonesia cảnh báo các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam cần thận trọng trong bất cứ giao dịch, phát ngôn nào, không để ảnh hưởng đến toàn bộ các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của của nước ta nói chung.

Cần có sự cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp xuất khẩu, đoàn kết, cùng bảo vệ hình ảnh hạt gạo Việt, ngành lúa gạo nước ta. Sự cạnh tranh không lành mạnh của chính các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam (nếu có) sẽ tạo thuận lợi cho các phe nhóm lợi ích tại Indonesia tận dụng, khai thác và cuối cùng sẽ ảnh hưởng chính tới các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Tâm An