Gặp người Việt Nam sở hữu sáng chế độc quyền về tế bào gốc

Nhà nghiên cứu y học phương Đông Nguyễn Thái Hà, GS.BS Phan Toàn Thắng và nhà báo Duy Hưng tại phòng thí nghiệm tế bào gốc ở Singapore.

Mọi bệnh nhân đều được tiếp cận

Theo chân ông Nguyễn Thái Hà, nhà nghiên cứu y học phương Đông và cũng là người bạn thâm giao với GS Phan Toàn Thắng, chúng tôi đã được diện kiến “thầy phù thủy” nổi tiếng toàn thế giới trong lĩnh vực y học có tiềm năng vô cùng lớn: công nghệ tế bào gốc.

GS.BS Phan Toàn Thắng là người Việt Nam đầu tiên sở hữu bằng độc quyền sáng chế về công nghệ tách chiết tế bào gốc từ màng dây cuống rốn, do Cục Sáng chế và Bảo vệ thương hiệu Hoa Kỳ (USPTO) cấp và được bảo hộ độc quyền sáng chế ở 47 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong đó, có nhiều nước với nền y học phát triển như Hoa Kỳ, Đức, Anh, Nhật Bản, Singapore...

GS. BS Phan Toàn Thắng tốt nghiệp Học viện Quân y năm 1991, công tác tại Viện Bỏng quốc gia đến năm 1996 thì chuyển sang làm việc tại Khoa Bỏng, Bệnh viện đa khoa Singapore từ năm 1997. Từ năm 2002-2004, ông công tác tại Viện Sinh học tế bào gốc và Y học tái tạo, Đại học Stanford (Hoa Kỳ). Đây là thời gian ông tập trung hết sức nhằm tìm ra phương pháp tách tế bào gốc từ nhau thai.

Năm 2004, GS Phan Toàn Thắng trở về Singapore để mở rộng các thí nghiệm trên cuống rốn và gặt hái thành công vang dội. Công nghệ tách chiết tế bào gốc từ màng dây cuống rốn cũng được ông phát minh trong năm này.

“Vạn sự khởi đầu nan”, nhà khoa học người Việt gặp không ít khó khăn và thậm chí cả những thất bại liên tiếp, đặc biệt là ở khâu hoàn thiện môi trường bảo quản và sát khuẩn dây rốn. Ông thường xuyên tắt điện thoại, gần như dành toàn bộ thời gian ở trong phòng thí nghiệm.

“Động lực của tôi là một nguồn tế bào gốc vừa không đi ngược lại vấn đề y đức, vừa dồi dào, chất lượng, lại phải thuận lợi cho công tác nuôi cấy nhằm giảm thiểu chi phí để mọi bệnh nhân đều có thể dễ dàng tiếp cận”, GS Phan Toàn Thắng chia sẻ.

“Dây rốn vốn bị coi là một loại rác y học. Thế nhưng, tôi đã phát hiện ra rằng, trong dây rốn có hàng tỷ tế bào gốc mà không gần can thiệp nuôi cấy. Không những vậy, công nghệ của tôi còn có thể nhân số tế bào gốc đó lên rất nhiều lần”, ông cho biết thêm.

Từ “rác” tới y học tái tạo

Công nghệ tế bào gốc có thể coi là một cuộc cách mạng đối với nền y học hiện đại, mở ra một kỷ nguyên mới về y học tái tạo. Theo các nghiên cứu, cơ thể con người có hơn 200 loại tế bào khác nhau, đều được chuyển hóa từ tế bào gốc.

Trước đây, việc nuôi cấy và tìm nguồn tế bào gốc thường rất khó khăn và có chi phí cao. Những giải pháp tách chiết từ phôi thai vừa không phù hợp với y đức, vừa chỉ thu được lượng tế bào gốc rất hạn chế.

Tế bào gốc từ cuống rốn – từng bị coi là “rác y học”, đã đưa tên tuổi GS Phan Toàn Thắng lên một tầm cao mới trên toàn cầu. Lượng tế bào gốc dồi dào vượt trội so với các phương pháp tách chiết khác đã mở ra những cánh cửa mới trong điều trị các bệnh lão suy, phòng chống lão hóa, chữa các bệnh nan y, mãn tính như ung thư, tiểu đường, Alzheimer, thấp khớp...

Hiện tại, GS. BS Phan Toàn Thắng và các cộng sự đang vận hành một phòng thí nghiệm tại Đại học quốc gia Singapore, tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về tế bào gốc.

Đưa dẫn chứng về việc ứng dụng công nghệ nêu trên, TS Stephen Chang (Đại học quốc gia Singapore) cho biết: “Đơn cử, đối với một bệnh khá nghiêm trọng thường gặp là viêm gan B, chúng tôi đã thí nghiệm trên động vật và cho kết quả vô cùng hứa hẹn: men gan phục hồi tốt hơn rất nhiều”.

Bà Nguyễn Ngọc Ánh (thứ ba từ phải sang), nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Tập đoàn Kencare, vợ GS.BS Phan Toàn Thắng.

Năm 2008, từ những công nghệ trong phòng thí nghiệm của GS.BS Phan Toàn Thắng, vợ ông là bà Nguyễn Ngọc Ánh đã sáng lập ra Kencare, một tập đoàn chuyên phát triển sản phẩm ứng dụng công nghệ tế bào gốc. Đến nay, Kencare đã có mặt ở nhiều nơi trên thế giới, nổi tiếng với các sản phẩm trị liệu tế bào, tái tạo da, chăm sóc vết thương...

“Chúng tôi đã thành lập Kencare Việt Nam nhằm góp phần xây dựng một ngành công nghiệp sạch dựa trên nền tảng sinh học và y học tái tạo công nghệ cao cho quê hương. Kencare mong muốn biến những công trình nghiên cứu khoa học, bản quyền sở hữu trí tuệ đang sở hữu thành các sản phẩm sinh dược chất lượng cao để phục vụ nhu cầu, lợi ích của nhân dân Việt Nam”, bà Nguyễn Ngọc Ánh nói.

Trong tương lai không xa, công nghệ tế bào gốc sẽ bùng nổ, thay đổi toàn bộ nền y học thế giới và chất lượng cuộc sống, ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ loài người. Đất nước ta đang bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ, việc thu hút nhân tài đã và đang được Chính phủ đặc biệt, tạo điều kiện bằng nhiều cơ chế, chính sách cụ thể.

Đối với lĩnh vực y học ở nước ta, nhiều chuyên gia cho rằng, việc ứng dụng công nghệ tế bào gốc sẽ mang lại những bước phát triển vượt bậc, đặc biệt là trong sản xuất dược phẩm, dịch vụ y tế, công nghệ làm đẹp, tăng cường hệ miễn dịch, chống lão hóa.

LINH PHAN