Gaza tạm yên tiếng súng

Gaza tạm yên tiếng súng sau lệnh ngừng bắn ngày 19/1. Ảnh Reuters.

Dù vậy, các cuộc không kích, tấn công bằng pháo binh và xe tăng của Israel vẫn tiếp tục ở phía Bắc Gaza trong thời gian ngắn sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực ngày 19/1, theo Reuters, khiến ít nhất 13 người Palestine thiệt mạng và hàng chục người khác bị thương. Quân đội Israel cho biết họ đã thực hiện các cuộc không kích và pháo binh nhằm vào “các mục tiêu khủng bố”.

Israel đổ lỗi cho Hamas về sự chậm trễ trong thực hiện lệnh ngừng bắn sau khi nhóm chiến binh Palestine này không cung cấp danh sách nêu tên 3 con tin đầu tiên mà họ sẽ thả theo một phần của thỏa thuận.

“Hamas buộc phải cung cấp tên của những con tin nữ đầu tiên được thả chiều hôm qua nhưng chúng tôi lại nhận được danh sách muộn đến 18 tiếng”, Bộ trưởng Ngoại giao Israel Gideon Saar cho biết. Hamas nói rằng lý do kỹ thuật đã gây ra sự chậm trễ này, mà không giải thích thêm.

Trong một tuyên bố được đưa ra 2 giờ sau thời hạn ngừng bắn, Hamas khẳng định họ đã gửi danh sách tên và các quan chức Israel xác nhận đã nhận được.

Thỏa thuận ngừng bắn 42 ngày được mong đợi có thể mở đường cho việc chấm dứt chiến tranh tại Gaza, vốn đã gây ra một làn sóng giao tranh trên khắp Trung Đông, chủ yếu là giữa Israel và các đồng minh phương Tây và Mỹ chống lại Iran và các nhóm bán quân sự mà Tehran được cho là có liên quan, bao gồm Hamas, Hezbollah của Lebanon, Houthis của Yemen và dân quân Iraq.

Hamas, lực lượng kiểm soát vùng đất ven biển bị bao vây Gaza, đã châm ngòi cho cuộc chiến với hành động tấn công các thị trấn ở miền Nam Israel vào ngày 7/10/2023, giết chết khoảng 1.200 người và bắt giữ khoảng 250 con tin. Hầu hết những người này đã được thả hoặc bị giết.

Theo các quan chức y tế tại Gaza, cuộc ném bom Gaza của Israel để trả đũa Hamas đã giết chết gần 47.000 người Palestine. Trong số đó có hàng nghìn chiến binh Hamas và các nhà lãnh đạo quân sự hàng đầu của nhóm, nhưng văn phòng nhân quyền của Liên hợp quốc cho biết phần lớn các trường hợp tử vong mà họ xác minh được là phụ nữ và trẻ em.

Chiến dịch tấn công của Israel đã phá hủy cơ sở hạ tầng của vùng lãnh thổ này và khiến gần như toàn bộ 2,3 triệu cư dân trở thành người vô gia cư.

Thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza quy định việc thả hàng chục con tin mà Hamas vẫn đang giam giữ ở Gaza theo từng giai đoạn để đổi lấy việc Israel thả hàng trăm người Palestine bị giam giữ trong các nhà tù của nước này.

Hamas sẽ thả 3 con tin nữ đầu tiên trong ngày 19/1 để đổi lấy 90 người Palestine.

Nhóm này sẽ thông báo cho Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế (ICRC) về địa điểm trao trả bên trong Gaza và ICRC dự kiến sẽ bắt đầu lái xe đến địa điểm đó để đón các con tin, theo Al Jazeera.

Việc thả con tin là một phần của giai đoạn đầu tiên của thỏa thuận, diễn ra trong hơn 6 tuần. Trong quá trình này, 33 trong số 98 con tin còn lại ở Gaza, gồm phụ nữ, trẻ em, đàn ông trên 50 tuổi, người bệnh và người bị thương, sẽ được thả để đổi lấy gần 2.000 tù nhân và người Palestine bị giam giữ.

Số người Palestine bao gồm 737 tù nhân nam, nữ và thanh thiếu niên, một số trong số họ là thành viên của các nhóm chiến binh bị kết tội tấn công khiến hàng chục người Israel thiệt mạng, cũng như hàng trăm người Palestine từ Gaza bị giam giữ kể từ khi chiến tranh bắt đầu.

Các lực lượng Israel đã bắt đầu rút khỏi các khu vực ở Rafah của Gaza đến hành lang Philadelphi dọc biên giới giữa Ai Cập và Gaza, theo một phần khác của thỏa thuận ngừng bắn, các phương tiện truyền thông địa phương đưa tin.

Thỏa thuận gồm 3 giai đoạn này diễn ra sau nhiều tháng đàm phán liên tục do Ai Cập, Qatar và Mỹ làm trung gian, và diễn ra ngay trước lễ nhậm chức của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump vào ngày 20/1.

Đội ngũ của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã làm việc chặt chẽ với đặc phái viên Trung Đông của ông Trump là Steve Witkoff để thúc đẩy thỏa thuận.

Mặc dù nhiều người kỳ vọng lệnh ngừng bắn dẫn đến việc ngừng giao tranh trong thời gian dài, những gì sẽ xảy ra tiếp theo ở Gaza vẫn khó đoán định vì không có thỏa thuận toàn diện về tương lai sau chiến tranh của vùng đất này, sẽ mất hàng tỷ USD và nhiều năm để tái thiết.

Hamas, lực lượng đã kiểm soát Gaza trong gần hai thập kỷ, vẫn tồn tại mặc dù mất đi những nhà lãnh đạo cấp cao và hàng nghìn chiến binh.

Lệnh ngừng bắn cũng phơi bày những căng thẳng trong chính phủ Israel, khi một số thành viên quyền lực trong chính phủ của Thủ tướng Benjamin Netanyahu trong nhiều tháng đã ngăn chặn các nỗ lực đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Bộ trưởng An ninh Quốc gia Itamar Ben-Gvir và hai bộ trưởng khác từ đảng của ông đã từ chức khỏi nội các.

Cuộc chiến ở Gaza đã làm rung chuyển Trung Đông sau vài năm tương đối yên bình và làm đảo lộn cán cân địa chính trị của khu vực này. Sau 15 tháng giao tranh, “trục kháng chiến” của Iran, một mạng lưới các nhóm bán quân sự mà nước này hậu thuẫn trong nhiều thập kỷ ở Iraq, Syria, Lebanon và Gaza phần lớn đã tan rã, theo Reuters. Trong khi đó, Iran chỉ có thể gây ra thiệt hại tối thiểu cho Israel trong hai cuộc tấn công bằng tên lửa lớn.

Israel đã ám sát hầu hết các nhà lãnh đạo cấp cao của Hezbollah trong một cuộc ném bom nhằm vào Beirut và miền Nam Lebanon vào năm ngoái, cũng như một số chỉ huy của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran trong các cuộc tấn công vào Syria.

Trong một diễn biến khác, quân nổi dậy Syria đã lật đổ Tổng thống Bashar al-Assad vào tháng trước, làm thay đổi cán cân quyền lực ở Damascus.

Cuộc tấn công của Israel vào Gaza cũng phải trả giá về mặt ngoại giao khi nước này phải đối mặt với sự phẫn nộ và cô lập vì thiệt hại nhân mạng quá lớn. Bản thân Thủ tướng Netanyahu phải đối mặt với lệnh bắt giữ của Tòa án Hình sự Quốc tế về các cáo buộc tội ác chiến tranh và các cáo buộc riêng biệt về tội diệt chủng tại Tòa án Công lý Quốc tế.

Duy Tiến