Giá điện rác chính thức được chốt khung: Tối đa 2.575 đồng/kWh

Bộ Công Thương vừa ban hành mức trần giá phát điện từ rác sinh hoạt là 2.575,18 đồng/kWh (chưa tính thuế VAT). Đây sẽ là khung giá để Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) ký hợp đồng mua điện với các dự án điện rác, thay cho mức giá ưu đãi cố định 10,05 cent Mỹ/kWh từng được áp dụng theo Quyết định 31/2014.

Xe rác vận chuyển rác vào nhà máy điện rác Seraphin.

Động thái này được thực hiện trong bối cảnh Quy hoạch điện VIII điều chỉnh mới đây xác định điện rác là loại hình cần được ưu tiên phát triển. Khác với những nhà máy điện thương mại thông thường, điện rác mang tính chất “hai trong một”: vừa tạo ra năng lượng, vừa góp phần xử lý vấn đề môi trường cấp bách ở đô thị và khu công nghiệp.

Mục tiêu đến năm 2030, công suất điện từ rác dự kiến đạt từ 1.441 đến 2.137 MW; và đến 2050 có thể tăng lên hơn 1.700 MW. Tuy nhiên, để đạt được các con số này không hề dễ dàng, bởi thời gian qua hàng loạt dự án điện rác vẫn chưa thể triển khai hiệu quả.

Báo cáo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho thấy các nhà đầu tư điện rác đang gặp không ít vướng mắc. Một trong những trở ngại lớn nhất là thiếu hành lang pháp lý riêng cho hình thức đặt hàng dịch vụ xử lý chất thải rắn – mô hình đặc thù của điện rác.

Hiện chưa có cơ chế rõ ràng cho việc lựa chọn nhà đầu tư cũng như việc ký kết hợp đồng dịch vụ công dài hạn. Điều này khiến nhiều dự án dù đã có công nghệ, vốn đầu tư nhưng vẫn phải “đắp chiếu” vì không đảm bảo đầu vào – tức lượng rác ổn định để duy trì vận hành.

Ngoài ra, nhiều địa phương chưa có quy hoạch bài bản về chất thải rắn, hoặc chưa thiết kế hợp đồng đủ ràng buộc giữa bên cung cấp dịch vụ (doanh nghiệp) và bên giao rác (chính quyền địa phương). Thực tế này khiến nhiều nhà đầu tư lo ngại về rủi ro "xây xong rồi để đấy" nếu không được đảm bảo nguồn rác ổn định, cả về khối lượng và chất lượng.

Trước thực trạng trên, VCCI kiến nghị cần thiết lập khung pháp lý rõ ràng để các địa phương có thể ký hợp đồng xử lý rác dài hạn với doanh nghiệp, đồng thời đề xuất thành lập một tổ công tác trung ương nhằm hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho các tỉnh thành.

Một đề xuất khác cũng được đưa ra là phân cấp nhiều hơn cho địa phương trong các thủ tục liên quan đến xây dựng và môi trường – những khâu hiện nay đang bị đánh giá là rườm rà và chồng chéo.

Việc công bố khung giá mới cho điện rác là bước tiến quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển nguồn năng lượng tái tạo từ rác thải. Tuy nhiên, nếu không kèm theo các cải cách về thủ tục và chính sách, mức giá này khó có thể trở thành động lực thực sự cho các nhà đầu tư.

Để điện rác “lên lưới” thành công và phát huy đúng vai trò kép của mình, Nhà nước cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý, gỡ các nút thắt về đầu vào, hợp đồng và cơ chế hỗ trợ. Bởi chỉ khi có môi trường chính sách thuận lợi, các nhà máy điện rác mới có thể chuyển từ ý tưởng sang thực tế.

Bích Ngọc