Giá gạo châu Á tăng cao do nhiều nước mua tích trữ

Dự kiến, xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm nay sẽ tăng lên mức cao nhất trong khoảng một thập niên, với các lô hàng bán sang Philippines, Trung Quốc và Indonesia tăng mạnh.

Nông dân thu hoạch lúa trên một cánh đồng ở tỉnh Narathiwat, miền nam Thái Lan hồi tháng 3-2023. Ảnh: AFP

Gạo trắng 5% tấm của Thái Lan, được xem là loại gạo chuẩn ở châu Á, tăng khoảng 15% trong 4 tháng qua, lên mức 535 đô la Mỹ/tấn, cao nhất kể từ tháng 3-2021, theo dữ liệu của Hiệp hội các nhà xuất gạo Thái Lan (TREA)

Trong khi đó, giá gạo đồ 5% tấm của Ấn Độ gần đây tăng lên mức cao mới trong 5 năm, 412-420 đô la /tấn.

Một thương nhân buôn ngũ cốc ở New Delhi cho biết, giá gạo có thể tăng thêm 20% hơn nếu sản lượng giảm mạnh do hiện tượng El Nino ảnh hưởng đến các vụ mùa lúa gạo thứ hai ở hầu hết các nước châu Á.

Tại Ấn Độ, nơi gieo trồng vụ thứ hai vào tháng 11, diện tích gieo trồng lúa vụ hè tính đến thứ 6 đã giảm 26% so với một năm trước, do lượng mưa trong mùa mưa thấp hơn 8% so với bình thường, theo dữ liệu của chính phủ.

Tổ chức Khí tượng thế giới cho biết hiện tượng El Ninõ đã phát triển ở vùng nhiệt đới Thái Bình Dương lần đầu tiên sau 7 năm, đe dọa gây hạn hán ở Đông Nam Á. Tuần trước, nhiệt độ toàn cầu đạt mức cao kỷ lục trong 3 ngày (từ ngày 3 đến 5-7). Các nhà khoa học khí hậu cho biết, nguyên nhân nhiệt độ tăng cao là do biến đổi khí hậu và sự xuất hiện của El Ninõ.

Trong khi những cơn mưa trong mùa mưa hỗ trợ các cánh đồng lúa ở một số vùng của Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, thì thời tiết khô hạn đang đe dọa mùa màng ở Thái Lan, nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới. Thái Lan được dự báo sẽ đối mặt với các điều kiện khô hạn lan rộng kể từ đầu năm 2024. Chính phủ Thái Lan đã yêu cầu nông dân chỉ gieo trồng một vụ lúa trong năm nay.

“Vào cuối tháng 9 và tháng 10, chúng ta sẽ bắt đầu thấy rõ ảnh hưởng của thời tiết khô hạn do hiện tượng El Ninõ. Chúng ta sẽ chứng kiến hoạt động mua tích trữ gạo tiếp tục diễn ra khi vì El Ninõ có thể sẽ kéo dài sang năm tới”, Chookiat Ophaswongse, Chủ tịch danh dự của TREA nói.

Hôm 12-7, Elyssa Ludher và Paul Teng, hai nhà nghiên cứu biến đổi khí hậu ở chương trình Đông Nam Á của Viện ISEAS-Yusof Ishak (Singapore) công bố báo cáo nhan đề “Sản xuất lúa gạo và an ninh lương thực ở Đông Nam Á trước mối đe dọa từ El Ninõ”.

Theo báo cáo, sản xuất lúa gạo, giống như hầu hết các ngành nông nghiệp, phụ thuộc nhiều vào khí hậu thuận lợi. Đợt nắng nóng gần đây từ tháng 3 đến tháng 5-2023, khi nhiệt độ tăng trên 45 độ C ở Thái Lan, Myanmar và Lào và trên 40 độ C ở Campuchia, Việt Nam và Malaysia, đã làm trì hoãn các vụ gieo cấy lúa.

El Ninõ dự kiến gây ra thời tiết khô hạn từ giữa năm 2023 đến giữa năm 2024, khiến cây lúa bị căng thẳng nhiệt, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và cuối cùng là năng suất.

Nhìn chung, nhiệt độ trên 33 độ C thường làm giảm năng suất lúa gạo. Một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) ở Philippines chỉ ra ra rằng trung bình, cứ mỗi một độ C tăng lên vào ban đêm trong mùa khô, năng suất lúa gạo sẽ bị giảm trung bình 10%. Với El Ninõ có khả năng dẫn đến các nhiệt độ cao kỷ lục, sản năng suất lúa gạo trong khu vực dự kiến giảm đáng kể.

Báo cáo nhận định hiện tượng El Ninõ sẽ “rất mạnh” vào cuối năm. Trong thời gian này, El Ninõ thường dẫn đến thời tiết ấm hơn ở Thái Lan, Myanmar, Lào và miền bắc Việt Nam, và thời tiết khô hơn ở Indonesia, Philippines, miền nam Việt Nam, Campuchia và Malaysia. Do vậy, các vụ lúa đông xuân ở các khu vực trồng lúa của Đông Nam Á sẽ bị ảnh hưởng lớn nhất.

Các nhà nhập khẩu đã bắt đầu đẩy mạnh mua gạo để tích trữ khối lượng lớn. Xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm nay dự kiến tăng lên mức cao nhất trong khoảng một thập niên, với các lô hàng bán sang Philippines, Trung Quốc và Indonesia tăng mạnh.

Một nhà kinh doanh gạo ở Bangkok (Thái Lan) cho biết, giá gạo ở mức cao do nhu cầu mạnh mẽ từ Indonesia, Philippines, Malaysia và một số nước châu Phi khi các lo ngại về hạn hán thúc đẩy việc tích trữ gạo.

Jeremy Zwinger, người sáng lập kiêm CEO của Công ty nghiên cứu The Rice Trader (Mỹ), nói: “Lực mua lớn từ Indonesia và Philippines đã đẩy giá gạo trên thị trường lên cao hơn”.

Tuy nhiên, ông dự báo, giá gạo sẽ suy yếu trong năm tới, thậm chí là trong quí 4 năm nay, trừ khi có những biến động lớn về chính trị hoặc thời tiết.

Zwinger cho biết, nguồn cung gạo toàn cầu vẫn rất lớn. Theo dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp Mỹ, dù các kho dự trữ gạo trên của thế giới đã giảm trong hai năm nhưng đó là sự suy giảm từ mức cao kỷ lục.

Theo Cơ quan Khí tượng Trung Quốc, các đợt nắng nóng có thể sẽ kéo dài ở nhiều khu vực phía nam đất nước trong những ngày tới, với nhiệt độ tăng cao tới 40 độ C ở các khu vực của Hồ Nam và Giang Tây, những vựa lúa hàng đầu của Trung quốc. Cơ quan này cảnh báo, có nguy cơ cao nắng nóng sẽ khiến một số loại lúa gạo ở những khu vực này chín sớm.

Theo Bloomberg, Reuters, iseas.edu.sg

Lê Linh