Gia hạn các cuộc đàm phán Brexit thêm một tháng

Trưởng đoàn đàm phán của EU, ông Michel Barnier, sẽ đến London trong tuần 05/10 để hội đàm với người đồng cấp Anh, David Frost và hai bên sau đó sẽ tổ chức các cuộc đàm phán tiếp theo tại Brussels vào tuần sau. Các vòng mới đã được thống nhất sau cuộc điện đàm vào chiều ngày 03/10 giữa hai nhà lãnh đạo Anh và EU, cả hai bên đều thể hiện quyết tâm tìm kiếm “điểm hạ cánh” cho những khu vực khó khăn nhất. Trước các vòng đàm phán mới, nhà đàm phán Barnier sẽ đến thăm Thủ tướng Đức Angela Merkel tại Berlin vào ngày 05/10 vì ngày 02/10, với vai trò là Chủ tịch luân phiên của EU, bà Merkel đã gợi ý rằng EU sẽ thể hiện sự linh hoạt mới.

Trong một tuyên bố chung sau cuộc điện đàm, cả Thủ tướng Anh Johnson và Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Von der Leyen cho biết đã xác định được lý do để hy vọng rằng có thể tìm thấy điểm chung về các vấn đề gây tranh cãi nhất. Hai bên đã nhất trí về tầm quan trọng của việc tìm kiếm một thỏa thuận, nếu có thể, như một cơ sở vững chắc cho mối quan hệ chiến lược EU- Anh trong tương lai. Hai bên cũng tán thành đánh giá của cả hai trưởng đoàn đàm phán về tiến bộ đã đạt được trong những tuần gần đây nhưng khoảng cách đáng kể vẫn còn, đáng chú ý nhưng không chỉ trong lĩnh vực thủy sản, sân chơi bình đẳng và quản trị. Các trưởng đoàn đàm phán sẽ tiếp tục đàm phán để cố gắng thu hẹp những khoảng cách đó. Hy vọng của chính phủ Anh về việc chuyển sang một cuộc đàm phán được gọi là “đường hầm” - một cuộc đàm phán chuyên sâu tránh xa sự giám sát của giới truyền thông và các chính trị gia trong nước - đã không được thỏa mãn.

Trong một dấu hiệu cho thấy các cuộc đàm phán đã chuyển sang lĩnh vực chính trị, với các quyết định được yêu cầu bởi cả hai bên ở cấp cao nhất về mức độ linh hoạt, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu và Thủ tướng Anh cho biết sẽ điện đàm thường xuyên về vấn đề này. Cuộc gặp cuối cùng của hai nhà lãnh đạo đã diễn ra vào tháng 6, khi ông Johnson nói rằng đã đến lúc tăng sự hiện diện cấp cao trong các cuộc đàm phán, đồng thời nhấn mạnh rằng một thỏa thuận có thể đạt được vào cuối mùa hè. Sau đó, ông Johnson đã dời thời hạn chót của mình sang giữa tháng 10, khi 27 nguyên thủ quốc gia và chính phủ EU sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh Brexit. Trong cuộc điện đàm chiều 03/10, người ta hiểu rằng ông Johnson đã nhấn mạnh muốn kiểu thỏa thuận mà EU đã đồng ý với Canada, và lặp lại việc sẵn sàng rời khỏi giai đoạn chuyển tiếp mà không có thỏa thuận. Điều này được hiểu rằng trong khi mở cửa cho các cuộc đàm phán vào cuối tháng 10, chính phủ Anh đã nhấn mạnh ở hậu trường tầm quan trọng của việc làm rõ ràng tại hội nghị thượng đỉnh vào ngày 15/10 về việc liệu một thỏa thuận có khả thi hay không, do cần phải chuẩn bị cho một hậu Brexit không có thỏa thuận.

Nhà đàm phán EU Michel Barnier báo cáo các thành viên của nghị viện châu Âu vào ngày 02/10 tin rằng hai tuần cuối cùng của tháng 10 sẽ là "thời kỳ quyết định", với hy vọng rằng một thỏa thuận có thể sẵn sàng để phê chuẩn vào đầu tháng 11. Hai bên đang vướng mắc về các vấn đề tiếp cận vùng biển của Anh cho các đội tàu đánh cá châu Âu và các điều khoản về sân chơi bình đẳng đang được Brussels thúc đẩy để đảm bảo rằng không bên nào có thể cắt giảm các tiêu chuẩn hoặc trợ cấp không công bằng cho các doanh nghiệp thông qua viện trợ của nhà nước. Trước các cuộc đàm phán cuối tháng 9, chính phủ Anh đã đệ trình 5 dự thảo văn kiện đàm phán mới, bao gồm các văn bản pháp lý về nghề cá, sân chơi bình đẳng, hợp tác thực thi pháp luật và tư pháp, hợp tác hạt nhân dân sự và phối hợp an sinh xã hội.

Anh đã đưa ra thời gian chuyển tiếp ba năm cho các đội tàu đánh cá châu Âu, cho phép họ chuẩn bị cho những thay đổi hậu Brexit, như một phần của thỏa thuận Brexit đã ký. Sản lượng khai thác của các đội tàu EU sẽ được "giảm dần" từ năm 2021 đến năm 2024 để tạo thời gian cho ngành công nghiệp châu Âu thích ứng với những thay đổi, nhưng chính phủ Pháp cho đến nay đã từ chối thực hiện những thay đổi lớn đối với hoạt động đánh bắt do London đề xuất. Về viện trợ nhà nước, Anh đã đề nghị đưa ra một loạt các nguyên tắc về kiểm soát trợ cấp trong nước. Ngày 02/10, nhà đàm phán Anh David Frost cho biết đã có tiến triển về viện trợ nhà nước nhưng khoảng cách giữa hai bên về nghề cá vẫn còn rộng và nếu không có động thái của Brussels thì một thỏa thuận sẽ không thể thực hiện được. Người ta hiểu rằng thông điệp này một lần nữa được Thủ tướng Anh chuyển tới Chủ tịch Ủy ban Châu Âu trong cuộc điện đàm chiều ngày 03/10.

Tiến Dũng