Gia Lai: hàng trăm ha lúa cạn nước, nguy cơ mất trắng

Mùa cạn bất ngờ

Trong cái nắng gắt lúc 10 giờ sáng, Yiu sinh năm 1993 ở làng Đăk Kong xã A Dơk, huyện Đắk Đoa vác máy cắt cỏ ra đồng. Được vẫy lại để hỏi thăm, Yiu chia sẻ, “mình ra đồng cắt lúa về cho bò. Năm nay nước không có, lúa không trổ bông được, bây giờ phải cắt đem về nuôi bò thay thế cho cỏ”.

Nhìn vào cánh đồng đang khô héo theo thời gian, Yiu cho hay bây giờ trong làng ai cũng buồn vì mất mùa. Vài hôm nữa là mọi người phải bỏ thôi nếu không có mưa có nước cứu kịp thời.

Ruộng đồng nứt nẻ, kênh mương khô cạn nước.

Cánh đồng Đak Kut rộng lớn là nơi trồng cấy lúa nước của hàng trăm hộ dân. Tuy nhiên theo chính quyền địa phương, khoảng 46 ha lúa tại cánh đồng Đak Kut đang bị khô héo, có nguy cơ mất trắng.

Nhiều nơi, cây lúa đang trổ bông thiếu nước lá trở nên vàng úa, chỗ nào có bông thì trở nên hạt lép. Cả cánh đồng đâu đâu cũng nhìn thấy chân ruộng nứt nẻ.

Trước tết âm lịch, gia đình anh Gring ở làng Bya xã A Dơk (huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai) huy động nhân công cày 6 sào ruộng lúa nước để giao sạ với tổng chi phí gần 15 triệu đồng bao gồm cả lúa giống. Nhưng đến bây giờ tất cả bị khô héo, thành công cốc hết.

Kiểm tra từng bông lúa, anh Gring cho biết, “bông nào bông đấy lép hết, hạt lúa không ra sữa nổi thì lấy gì cho hạt lúa mẩy được. Vài hôm nữa mà không có nước, có mưa thì 6 sào ruộng của gia đình cho người ta cắt về cho bò ăn thôi. Bây giờ cả cánh đồng nó vậy, mình cũng không biết làm sao.”

Anh Gring cho biết toàn bộ 6 sào lúa đang làm đòng trổ bông đã mất trắng do nắng hạn.

Theo gợi ý của anh Gring, chỗ nào cây còn xanh thẫm thì chỗ đó còn chút nước nhưng sẽ không đủ tưới. Còn chỗ nào màu vàng, hoặc ngả úa là đều bỏ đi cả.

Chỉ cách đây hơn 2 tuần khi thời tiết còn lạnh, cả cánh đồng mang một màu xanh chất đầy hi vọng với mùa bội thu.

Mong một giải pháp thiết thực

Theo thông tin từ UBND xã A Dơk (huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai) vụ Đông Xuân 2024-2025, toàn xã gieo trồng 120 ha lúa nước. Tuy nhiên, từ ngày 20/2 đến nay, nắng hạn hán kéo dài khiến cho mực nước tại mương Đak Kut cạn kiệt.

Nước rút, những ánh nắng đầu mùa khô đã khiến cho cánh đồng nứt nẻ cây lúa đang trổ bông bị thiệt hại hoàn toàn.

Kiểm tra các bông lúa đều bị lép không có sữa.

Theo số liệu của ngành nông nghiệp huyện Đăk Đoa, cây lúa nước vụ Đông Xuân 2024-2025 bị thiệt hại: 48,5 ha. Gồm xã A Dơk bị thiệt hại khoảng 46 ha; xã Trang khoảng 2,5 ha với mức độ thiệt hại từ hơn 70% đến mất trắng.

Trong khi đó, thông tin từ trung tâm khí tượng thủy văn Quốc gia, từ tháng 02 đến tháng 4/2025, trên cả nước nắng nóng có khả năng xuất hiện xấp xỉ trung bình nhiều năm (tập trung ở khu Tây Bắc Bắc Bộ, Trung Bộ và Nam Bộ). Cường độ nắng nóng có khả năng ít gay gắt và ít kéo dài như năm 2024. Khu vực Nam Bộ và Tây Nguyên đến tháng 5/2025, nắng nóng tiếp tục xảy ra (giảm dần từ nửa cuối tháng 5) và có khả năng chấm dứt trong tháng 6/2025.

Anh Yiu trên ruộng lúa của mình chuẩn bị cắt bỏ làm thức ăn cho bò.

Giải pháp hiện tại được ngành nông nghiệp huyện Đăk Đoa đưa ra là phối hợp với các xã hướng dẫn nhân dân nạo vét ao, hồ để bơm tưới ẩm, tưới thấm đối với diện tích lúa nước gần ao, hồ nhằm giảm bớt diện tích thiệt hại.

Một số nơi người dân đã cắt bỏ lúa làm thức ăn cho bò.

Tuy nhiên, lượng nước trong kênh mương, ao hồ tiếp tục ngày một cạn kiệt. Hàng trăm ha lúa trên các cánh đồng rộng lớn đang trổ đòng, làm bông có nguy cơ mất trắng, héo úa, chết dần trên đồng trở thành thức ăn cho bò.

Phương Đông - Mai Trung