Gia Lai - Vùng đất của cơ hội và khát vọng thịnh vượng

Từ đất đỏ bazan màu mỡ, những vùng nông nghiệp quy mô hàng triệu hecta đến tài nguyên biển đảo phong phú, từ mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đến các đề án công nghệ mũi nhọn, tất cả tạo nên bức tranh hấp dẫn về một địa phương kiên trì vươn lên để trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, công nghệ cao của khu vực.

Những “đặc sản” đã có tên trên “bản đồ”

Kể từ ngày 1/7, Gia Lai chính thức vận hành chính quyền địa phương hai cấp, với địa giới hành chính được mở rộng, là tỉnh có diện tích lớn thứ hai cả nước, dân số khoảng 3,5 triệu người. Trên nền tảng đó, tỉnh hội tụ những lợi thế thiên nhiên hiếm có với hơn 600.000 hecta rừng, hàng triệu hecta đất nông nghiệp màu mỡ, hệ sinh thái đa dạng, cùng các tuyến biên giới và cảng kết nối, có hơn 134 km bờ biển và hơn 80 km đường biên giới, tạo nền tảng cho sự phát triển đồng bộ của nông lâm nghiệp, năng lượng tái tạo, công nghiệp và dịch vụ.

Về xuất khẩu, tỉnh xác định rõ các nhóm hàng chủ lực gồm gỗ và sản phẩm từ gỗ; nông sản; thủy sản và dệt may. Trong đó, ngành gỗ giữ vị trí đầu tàu; toàn tỉnh hiện có hơn 170 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu, mạng lưới thị trường trải rộng hơn 90 quốc gia và vùng lãnh thổ, đóng góp khoảng 50% tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh.

Hạ tầng phường Quy Nhơn, tỉnh Gia Lai. (Ảnh: Hoàng Hà)

Nhóm nông sản của Gia Lai đa dạng với cà phê, hồ tiêu, cao su, sắn, hạt điều, chanh dây, chuối, sầu riêng cùng nhiều sản phẩm chế biến. Các thị trường xuất khẩu đã có mặt cho từng sản phẩm: Cà phê xuất sang Pháp, Đức, Nhật Bản, Singapore, Italy, Tây Ban Nha và Hoa Kỳ; cao su đến Đài Loan (Trung Quốc), Trung Quốc, Hoa Kỳ; chuối, hồ tiêu, sầu riêng, chanh dây đã tiếp cận thị trường Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản và EU. Thay vì chỉ xuất thô, các doanh nghiệp đang chuyển dịch sang chế biến sâu.

Thủy sản cũng là mảng xuất khẩu có mặt tại hơn 70 quốc gia, với các sản phẩm chủ lực như cá ngừ đại dương, tôm và thủy sản chế biến phục vụ thị trường Hoa Kỳ, Mexico, Israel, Nhật Bản, EU, Nga, Anh, Hàn Quốc, Hà Lan, Philippines… Ngành này đang đầu tư mạnh vào công nghệ chế biến và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm để mở rộng thị trường.

Bên cạnh đó, ngành dệt may của tỉnh đang phát triển theo hướng thu hút nhà máy may xuất khẩu quy mô lớn, áp dụng công nghệ sạch và đáp ứng quy định xuất xứ trong các hiệp định thương mại tự do. Sản phẩm hiện nay gồm đồ thể thao, áo jacket và các đơn hàng gia công xuất sang Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Liên minh châu Âu (EU).

Về mục tiêu, trong giai đoạn 2026-2030, tỉnh hướng tới tổng kim ngạch xuất khẩu toàn tỉnh vượt 17 tỷ USD. Đây là mục tiêu đòi hỏi cả đổi mới công nghệ, hoàn thiện chuỗi cung ứng và mở rộng thị trường.

Từ hạ tầng số đến hệ sinh thái đổi mới sáng tạo

Không chỉ là vùng đất nông nghiệp và lâm nghiệp, tỉnh Gia Lai đang định vị mình như một điểm đến công nghệ mới của Tây Nguyên - Duyên hải Nam Trung Bộ. Trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030, Gia Lai xác định khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là những trụ cột chiến lược, kèm theo mục tiêu biến Gia Lai thành “trung tâm công nghệ cao của khu vực”.

Tỉnh đã phác thảo các ngành mũi nhọn: chip bán dẫn và AI là hai hướng đi chiến lược nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh; mục tiêu là đưa tỷ trọng kinh tế số chiếm 25-30% GRDP vào năm 2030. Hệ sinh thái công nghệ đang hình thành qua một số sáng kiến và đầu tư cụ thể: Đề án phát triển công nghiệp bán dẫn, AI, an toàn - an ninh mạng; khu Công nghệ thông tin tập trung quy mô 65 hecta với hạ tầng kỹ thuật đồng bộ đang được trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; phòng thí nghiệm bán dẫn dùng chung kết hợp đào tạo với các trường đại học trong vùng; cùng các chương trình giáo dục STEM nhằm nuôi dưỡng nguồn nhân lực số ngay từ cơ sở.

Sản phẩm cà phê chế biến sâu của Gia Lai. (Ảnh: Xuân Hạnh)

Về hạ tầng số, Gia Lai được chọn làm điểm cập bờ của hai tuyến cáp quang biển quốc tế có dung lượng lớn, một lợi thế chiến lược để phát triển trung tâm dữ liệu (Data Center), hệ thống tính toán hiệu năng cao và các dịch vụ đám mây. Tỉnh đã phân bổ hơn 250 tỷ đồng cho 135 xã, phường để hiện đại hóa trang thiết bị, xây dựng hệ thống dữ liệu và nền tảng phần mềm thống nhất.

Hệ sinh thái công nghiệp công nghệ cao đang được mở rộng bằng các dự án trọng điểm: Khu công nghiệp Phù Mỹ hơn 436 hecta; cảng Phù Mỹ Đông với tổng vốn đầu tư hơn 6.000 tỷ đồng; các dự án sản xuất pin lithium-ion, pin thể rắn trị giá 5.000 tỷ đồng; dự án sản xuất xe điện thông minh và các chuỗi cung ứng công nghiệp phụ trợ; cùng với các dự án logistics dọc Quốc lộ 19 và cao tốc Bắc-Nam.

Gia Lai chủ trương tạo môi trường đầu tư minh bạch, ưu đãi và hỗ trợ tối đa nhà đầu tư về quỹ đất sạch, thủ tục hành chính nhanh gọn, cơ chế giảm chi phí ban đầu, ưu tiên doanh nghiệp công nghệ cao tiếp cận hạ tầng và nhân lực. Thông điệp mời gọi hợp tác với các đối tác quốc tế, đặc biệt là các nền kinh tế thuộc Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), nhấn mạnh mong muốn kết nối, chuyển giao công nghệ và liên kết sản xuất - thương mại - giáo dục - dịch vụ.

Vươn lên cùng cả nước

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh đã đặt ra 10 chỉ tiêu về kinh tế, 14 chỉ tiêu về xã hội, 7 chỉ tiêu về môi trường và 2 chỉ tiêu về xây dựng Đảng - bản lề cho chiến lược đưa Gia Lai “phát triển khá, cùng cả nước vững vàng bước vào kỷ nguyên phát triển mới”.

Để hiện thực hóa tầm nhìn này, tỉnh lựa chọn con đường chuyển dịch cơ cấu mạnh mẽ, tập trung vào các trụ cột: công nghiệp chế biến - chế tạo; năng lượng tái tạo; nông nghiệp công nghệ cao; dịch vụ và du lịch; đồng thời lấy khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và kinh tế tư nhân làm động lực chủ yếu.

Đoàn công tác NASA giao lưu tại Trung tâm khám phá khoa học và đổi mới sáng tạo, góp phần mở rộng hợp tác quốc tế và truyền cảm hứng khoa học cho thanh thiếu niên tỉnh Gia Lai (tháng 6/2023). (Ảnh: Xuân Hạnh)

Khát vọng của Gia Lai rất rõ ràng, đó là quyết tâm phấn đấu trở thành tỉnh hiện đại, năng động, phát triển bền vững; trở thành trung tâm công nghệ cao của khu vực; biến nguồn tài nguyên thiên nhiên, quỹ đất màu mỡ và nguồn lao động dồi dào thành lợi thế cạnh tranh bền vững trên bản đồ quốc gia và quốc tế. Mục tiêu cụ thể về xuất khẩu, về tỷ trọng nền kinh tế số, về hệ sinh thái công nghệ và danh mục dự án mời gọi đầu tư đều thể hiện một quyết tâm có kế hoạch, có con số và lộ trình.

Gia Lai đang đứng trước cơ hội lớn với quỹ đất, nguồn nguyên liệu, hạ tầng số và chính sách ưu đãi cùng hội tụ; điều cần thiết bây giờ là triển khai đồng bộ, liên kết vùng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và thu hút dòng vốn, công nghệ vào các lĩnh vực mũi nhọn.

Thực hiện thành công những định hướng này, Gia Lai sẽ là minh chứng sống động cho một hành trình chuyển đổi, từ giàu tài nguyên thô sang giàu giá trị gia tăng, từ nông nghiệp truyền thống sang nền kinh tế số và công nghệ cao. Gia Lai sẵn sàng chào đón nhà đầu tư, đối tác và trí tuệ cùng chung tay kiến tạo tương lai kết nối - đổi mới - thịnh vượng.

Xuân Hạnh