Già làng giữ gìn văn hóa dân tộc ở miền núi Khánh Hòa

Vùng cao Khánh Sơn, miền núi tỉnh Khánh Hòa bước vào tháng 12 rộn rã niềm vui khi quả sầu riêng được mùa, được giá. Các già làng cũng bán được nhiều cây đàn Chapi, gùi, thúng… do mình làm ra. Trước đây, những sản phẩm này, các già làng chủ yếu làm để dùng hay bán cho bà con trong làng nay được bán cho du khách đưa đến nhiều miền xa. Đây là những du khách lên Khánh Sơn vui chơi, nghỉ dưỡng mùa trái chín. Những năm trước, đan lát trong cộng đồng người Raglay có nguy cơ mai một, huyện Khánh Sơn đã mở nhiều lớp truyền dạy đan lát, làm nhạc cụ. Các già làng có đôi tay khéo léo, kỹ thuật đan lát lành nghề được UBND huyện mời về thị trấn hay đến trụ sở UBND xã để truyền dạy nghề cho các bạn trẻ theo cách “cầm tay, chỉ việc”.

Già làng Mấu Hồng Niệm, 64 tuổi, thôn Cô Lắc, xã Sơn Bình, huyện Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa cho biết: “Đan gùi là nghề thủ công truyền thống của người Raglay được ông, bà truyền lại để mang lúa, mang bắp. Mình cần phải giữ gìn, nếu đan liên tục mất hết 1 tuần, làm việc khác tranh thủ đan thì mất hơn một tuần được 1 cái. Mình truyền dạy cho con, cháu trong làng đan gùi. Giữ gìn nghề này là cần thiết khỏi mai một, nếu không thì sau này cần không có để đi rừng, đi rẫy”.

Già làng Mấu Hồng Niệm, xã Sơn Bình, huyện Khánh Sơn truyền dạy đan gùi cho lớp trẻ

Thời gian vừa qua, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, các địa phương tại tỉnh Khánh Hòa đã triển khai nhiều chính sách bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc. Từ năm 2022 đến năm 2024, các huyện miền núi Khánh Sơn, Khánh Vĩnh đã tổ chức các lớp truyền dạy nghi lễ văn hóa dân tộc Raglai; phục dựng Lễ Ăn mừng lúa mới của dân tộc Raglai; hỗ trợ xây dựng câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian các dân tộc Raglai tại thôn, bản; đồng thời tuyên truyền nâng cao ý thức giữ gìn, phát huy giá trị nền văn hóa dân tộc Raglai.

Nghệ nhân Cao Văn Minh, xã Khánh Bình, huyện Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa cho biết, định kỳ 2 năm 1 lần, huyện Khánh Vĩnh tổ chức giao lưu văn hóa các dân tộc thiểu số; qua đó, tái hiện nghi lễ, lễ hội của các dân tộc thiểu số. “Chúng tôi mong rằng bà con dân tộc Raglay khắp nơi không bỏ được lễ ăn mừng lúa mới này. Chúng tôi phục dựng để tuyên truyền cho con, cháu để con cháu hiểu rõ, giữ gìn văn hóa dân tộc”.

Vùng miền núi tỉnh Khánh Hòa có nhiều đổi thay

Thông qua đội ngũ già làng, những người có uy tín tại cộng đồng, đến nay, văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số tại miền núi tỉnh Khánh Hòa dần được phục hồi. Không chỉ bảo tồn, nhiều già làng còn có những sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu, tham gia chương trình “mỗi xã, một sản phẩm”. Tiêu biểu như Già làng Cao Thị Xiêng, ở thôn Suối Lách, xã Khánh Trung. Bà là Đội trưởng Đội văn nghệ, người truyền dạy đánh cồng, chiêng cho các thế hệ con cháu trong xã. Đội văn nghệ này tập dượt thường xuyên, tham gia biểu diễn nhiều nơi trong tỉnh Khánh Hòa.

Nhiều nhạc cụ của đồng bào dân tộc thiểu số được phục dựng, truyền dạy cho con cháu

Theo ông Nguyễn Ngọc Hoa, Chủ tịch UBND xã Khánh Trung, huyện Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa, với văn hóa ẩm thực, bà đã làm ra sản phẩm OCOP rượu cần Ama Khâu. “Đồng bào người Raglay tại địa phương sinh hoạt theo cộng đồng. Mô hình làm ăn, các hoạt động của bà Cao Thị Siêng cần phải tiếp tục phát huy và có sự lan tỏa trong các nhóm, các tổ. Qua đó, mới nhân rộng được mô hình, cơ sự lan tỏa giữ gìn văn hóa dân tộc, làm ăn kinh tế, góp phần thực hiện giảm nghèo bền vững”.

Sau quá trình chuyển đổi, thế mạnh nông nghiệp tại vùng miền núi tỉnh Khánh Hòa đã được phát huy hữu hiệu. Các địa phương vùng này tiếp tục kêu gọi đầu tư, tăng dần tỷ trọng dịch vụ - du lịch trong cơ cấu kinh tế. Và thông qua đội ngũ già làng, người có uy tín, các địa phương này tập trung giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, phát huy lợi thế văn hóa bản địa trong phát triển du lịch.

Ông Nghiêm Xuân Thành, Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa đề nghị các địa phương tiếp tục bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc thiểu số

Làm việc với các địa phương miền núi, ông Nghiêm Xuân Thành, Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa đề nghị các địa phương cần tiếp tục phát huy tốt vai trò của già làng, người có uy tín trong việc giữ gìn tốt môi trường, cảnh quan, sinh thái, văn hóa độc đáo của các dân tộc: “Đề nghị địa phương tiếp tục khôi phục, bảo tồn phát huy các giá trị văn hóa dân tộc. Tôi thấy vừa qua huyện Khánh Sơn có đề án phát triển du lịch giai đoạn 2023-2030, cần thiết rà soát lại, cập nhật lại. Sắp đến chú ý đến quy hoạch, phục dưng các phong tục, lễ hội dân tộc thiểu số vì ở đây có đàn đá Khánh Sơn, đàn Chapi… Ở đây, bản sắt văn hóa dân tộc rất đậm đà, đề nghị quan tâm đến các lễ hội vừa qua đã phục dựng rất tốt. Đối với các già làng nghệ nhân cần có chế độ bồi dưỡng tương xứng để duy trì các giá trị văn hóa, phải giữ được trang phục quần áo cho bà con”.

Thái Bình/VOV-Miền Trung