Giá lợn hơi chạm đáy, giá chợ cao ngất ngưởng: Bộ trưởng Nông nghiệp lên tiếng

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan chia sẻ với báo chí bên hành lang kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV về nghịch lý giá thịt lợn thời gian qua.

- Người nông dân bán lợn giá rất thấp nhưng giá thực tế trên thị trường rất cao. Nguyên nhân vì sao thưa Bộ trưởng?

Vấn đề đầu tiên, tôi đề nghị truyền thông hết sức cân nhắc vì nhiều khi truyền thông sẽ tạo hiệu ứng về giá cả.

Tôi lấy ví dụ thông tin đang tồn đọng 8 triệu con lợn trong chuồng là không chính xác. Nhưng thông tin này lại tạo hiệu ứng tới người nông dân. Họ lo ngại lợn tồn nhiều nên phải bán nhanh, bán đổ, bán tháo bằng mọi giá. Khi cùng lúc nhiều người bán, thị trường đứt gẫy do COVID-19, trong khi giá cả được quyết định dựa trên cung-cầu, nên tạo hiệu ứng dây chuyền.

Vấn đề thứ hai, về hệ thống siêu thị, đơn hàng họ đặt trước 5-7 tháng, không thể đơn giản là hạ giá mua hiện tại xuống thì giá họ bán ra phải xuống theo. Khi giá lên họ cũng vẫn giữ giá thì không ai nói nhưng hạ giá mà họ giữ thì lại bị phản ứng.

Ngay cả thương lái khi thu mua, đem về lò mổ cũng phải giữ lại từ từ không phải mua đi - bán lại ngay, mổ liền. Họ để 5 ngày, nửa tháng, bán lợn theo nhu cầu thị trường thì thức ăn, tiền lưu kho lưu bãi họ phải chịu, những chi phí đó nhiều khi chúng ta không hình dung được.

Hiện có rất nhiều nguyên nhân lớn nhỏ khác nhau. Chẳng hạn người nông dân nuôi lợn, để có được số lượng như hiện nay thì cả năm trước đầu tư giống rồi, đâu biết thị trường đứt đoạn, COVID-19, cứ kỳ vọng thị trường nhanh chóng vượt qua, khi biết rồi thì phải chấp nhận giá xuống.

Chúng ta phải quen dần cung cầu thị trường có lúc lên, lúc xuống, không thể nào cân bằng tuyệt đối được hết, bởi có quá nhiều tác nhân tham gia vào chuỗi.

Ngành nông nghiệp trong thời điểm nào đó chưa làm tròn trách nhiệm, chưa dự báo thị trường và điều tiết, đặc biệt trong điều kiện COVID-19. Ngành nông nghiệp sẽ phải chấn chỉnh lại.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNN Lê Minh Hoan.

Tôi đã nói về câu chuyện mù mờ. Nền sản xuất của mình mù mờ, người nuôi mù mờ, tiêu dùng mù mờ, trung tâm phân phối cũng mù mờ, 3-4 điểm mù mờ gặp nhau. Xưa nay ngành nông nghiệp xem sứ mệnh của mình là khuyến khích sản xuất, cứ sản xuất và đi theo dõi sản xuất xem có bao nhiêu lúa, cá, tôm, bao nhiều trái cây. Nhưng, đó không phải là kinh tế, khi ra thị trường nó mới là kinh tế.

Ngành nông nghiệp chỉ khuyến khích sản xuất, chăn nuôi, trồng trọt làm sao tốt nhất, còn nghĩ chuyện mua bán là chuyện của bà con, nhưng vậy là không được.

Ngành nông nghiệp phải đảm nhiệm luôn thị trường, bởi phải biết về thị trường mới quyết định được đâu là cái cần khuyến khích tăng, cái gì cần giảm chứ không phải cái gì cũng khuyến khích tăng.

Nhiều khi cái gì cũng tăng, sản lượng tăng không đồng nghĩa với thu nhập tăng, thậm chí ngược lại giống như thời điểm này, sản lượng thịt dư nhưng người dân lại lao đao do giá cả xuống. Tư duy của chúng ta đã đặt ngược trong thời gian dài và hiện tại phải quay lại cho đúng quy luật kinh tế thị trường.

- Thời điểm này, Bộ NN&PTNN tính toán cân đối cung - cầu của thị trường thế nào để tránh dẫn đến thừa quá nhiều?

Thừa thời điểm này là do 15-17 tháng trước, bây giờ vấn đề giải quyết khối lượng nhiều như thế nào? Hiện nay các đô thị đã mở cửa, có luồng xanh, 3 - 4 ngày nay giá thịt đã tăng dần lên rồi, nông dân nói giá tăng đơn giản là do chợ búa đã mở thì tự nhiên giá sẽ tăng lên.

Vấn đề bây giờ là chúng ta tiếp tục mở cửa và thực hiện đúng chủ trương của Chính phủ, phục hồi kinh tế để mở ra thị trường linh hoạt trong điều kiện an toàn.

Không chỉ mở cửa thị trường nông sản mà ngay cả thị trường du lịch cũng sẽ tác động đến thị trường nông sản, các chợ truyền thống sẽ tác động, các bếp ăn tập thể của cơ quan, trường học... tất cả sẽ trở thành quy luật cung cầu, chứ Bộ NN&PTNN cũng không thể nào tác động để giá lên ngay.

Bộ NN&PTNN làm sao cùng với Chính phủ trong ngắn hạn giải quyết được thị trường mở, không bị tắc ở vận chuyển làm đội chi phí.

- Giá thịt lợn đầu ra hiện nay rất cao, phải chăng các doanh nghiệp lớn trong ngành neo giá cao nên thị trường tăng giá theo?

Chúng ta phải có cơ sở mới nói chứ không thể chỉ phán đoán được. Vừa qua trong giãn cách biết bao nhiêu lò mổ phải dừng hoạt động, những nhà máy lớn cũng phải thực hiện 3 tại chỗ, lượng công nhân thấp hơn, năng suất thấp hơn, thị trường không có. Mặc dù sức chống chịu của doanh nghiệp tốt hơn, dự báo của họ tốt hơn, nhưng trong bối cảnh COVID-19 vừa rồi dự báo không hết.

Phòng chống dịch là vấn đề chưa có tiền lệ, không phán đoán được, các địa phương khác nhau có các biện pháp khác nhau khiến cho thị trường đứt gãy. Có thời điểm thị trường cần nhưng nông sản không tới được do bị "luồng xanh và luồng đỏ", rồi mất nhiều tháng để thống nhất cái gì thiết yếu, cái gì không thiết yếu.

Chúng ta ước lượng có thể có chuyện lợi ích "tát nước theo mưa" của doanh nghiệp nhưng nó chiếm bao nhiêu so với khách quan? Khi thông tin phải cân nhắc để tạo niềm tin, tạo lòng tin cho nông dân.

- Bộ trưởng có dự báo thế nào về cung - cầu từ giờ đến cuối năm và có khuyến cáo như thế nào để khâu đầu ra có thể giảm bớt giá thành? Chúng ta có lo ngại cung thì vẫn dư thừa mà giá vẫn tăng mạnh đặc biệt vào dịp Tết hay không?

Vừa rồi dòng người từ các đô thị về và dịch bùng lên ở một số địa phương, làm sao ai tiên đoán được thị trường sẽ diễn biến như thế nào? Hiện bên Anh đã xuất hiện chủng COVID-19 mới sau Delta, chừng nào tới mình cũng không thể nói trước được. Tất cả chỉ là dự trù.

Chúng ta hy vọng với chủ trương của Thủ tướng, độ phủ tiêm vaccine rộng, chiều hướng thị trường tốt hơn. Chúng ta phải đưa ra rất nhiều kịch bản để làm sao đảm bảo cung cầu, đặc biệt dịp Tết. Trong đó, chúng tôi sẽ bám sát thị trường trên cơ sở cho thống kê lại.

Ngành nông nghiệp sẽ tập trung phân tích lại đầu cung theo từng thời điểm, rà soát lại nhu cầu tiêu dùng những dịp Tết trong nhiều năm vừa qua là bao nhiêu.

Ngành nông nghiệp cũng sẽ cùng làm việc các trung tâm phân phối tiêu thụ lớn, các doanh nghiệp để phân tích số liệu cụ thể, bởi số liệu vừa rồi ngành nông nghiệp làm chưa sát, nên phải làm sao sát số liệu đó ở chừng mực nào đó. Cũng khó khăn vì ta chăn nuôi nhỏ lẻ quá, nên khó kiểm đếm được các chuồng đó nuôi bao nhiêu.

Một yếu tố nữa là giảm chi phí đầu vào. Và đó là trách nhiệm của Nhà nước. Yếu tố tăng chi phí thời gian qua là vận chuyển, lò mổ, công nhân tham gia chuỗi chế biến, nên ngành đang tổng hợp nhu cầu vaccine của chuỗi để tới đây Bộ Y tế phân bổ vaccine giúp giảm chi phí. Tôi cũng khuyến nghị, người dân cố gắng bình tĩnh, Bộ sẽ làm hết trách nhiệm chứ không vô cảm.

- Xin cảm ơn Bộ trưởng!

Xuân Trường - Quang Tuyền