Gia tăng các vụ thực phẩm bẩn: Tìm biện pháp hóa giải

Nhiều vụ thực phẩm bẩn bị “bóc phốt”

Mới đây, dư luận cả nước “dậy sóng” khi ông L.Q.N. (40 tuổi; trú huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng) tố cáo Công ty Cổ phần Chăn nuôi C.P. Việt Nam trà trộn thực phẩm không đảm bảo tiêu chuẩn, bán cho người tiêu dùng. Theo đó, vào cuối tháng 5 vừa qua, ông L.Q.N. đăng tải trên mạng xã hội nội dung: Hằng ngày, có heo bệnh, gà bệnh lên mùi hôi thối đưa về Fresh shop bắt nhân viên bán ra thị trường tại Sóc Trăng. Đặc biệt, có những mảnh heo, gà bệnh nhìn rất kinh khủng như: nổi hột, áp xe, mủ... lãnh đạo công ty này bảo, pha lóc ra bán rẻ nửa giá cho người dân làm lạp xưởng. Xúc xích hết hạn sử dụng thì tháo bao bì, bán làm chả chiên… Ông L.Q. N. phản ánh vụ việc trên xảy ra thời điểm năm 2022, khi ông còn là nhân viên làm việc tại cửa hàng C.P Fresh shop Mỹ Xuyên.

Kiểm soát chặt chẽ thực phẩm khi đưa ra thị trường từ sản xuất đến phân phối. Ảnh: Quốc Định

Chưa hết, ông L.Q.N. còn cung cấp thêm cho Công an huyện Mỹ Xuyên, cơ quan báo chí những bằng chứng khác nhằm chứng minh điều ông tố cáo là sự thật. Nhận được thông tin, Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường, Bộ Công an (C05) cùng với các cơ quan thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã gấp rút vào cuộc, điều tra làm rõ. Ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, sẽ xử lý đến cùng vụ việc này.

Câu chuyện trên là một trong số nhiều vụ việc về thực phẩm bẩn đã bị “bóc phốt” trong thời gần đây, khiến người tiêu dùng bất an, lòng tin về nguồn thực phẩm suy giảm nghiêm trọng.

Thực tế, trong đời sống và cả trên mạng xã hội có không ít hội nhóm đã tích cực chia sẻ những thông tin liên quan tới thực trạng, rau chợ đội lốt rau VietGAP; thịt trôi nổi “khoác áo” sạch để vào một số hệ thống bán lẻ. Điều này cho thấy, xã hội đang ngày càng quan tâm hơn tới nguồn gốc, an toàn của các loại thực phẩm lưu thông trên thị trường, nhất là với thực phẩm trong các siêu thị, nơi mà lâu nay vẫn được coi là đáng tin cậy hơn so với hàng bán ở chợ.

TS Nguyễn Thị Hồng Minh - Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm Minh bạch (AFT) cho rằng, tình trạng này diễn ra từ lâu, có điều chưa được đưa ra ánh sáng. Hiện nay, doanh nghiệp (DN), cơ sở nào cũng quảng cáo thực phẩm an toàn. Ngay cả lãnh đạo cơ quan quản lý cũng nói là hướng đến rau an toàn, thực phẩm an toàn. Như vậy, chứng tỏ thực phẩm của chúng ta vẫn chưa an toàn. Theo bà Minh, ở nhiều nước trên thế giới, các DN quảng cáo sản phẩm thường chỉ đề cập đến thành phần dinh dưỡng của sản phẩm và giá trị của nó, chứ họ ít nhắc đến từ “an toàn”, vì bản thân thực phẩm của họ đã an toàn. “Chỉ có chưa minh bạch, chưa an toàn nên mới quảng cáo như thế” - bà Minh nhận định đồng thời đặt vấn đề: Sản phẩm Việt Nam, nhất là thực phẩm vào các chợ đầu mối (nơi tập trung phân phối đi khắp nơi) hầu hết bao bì trắng thì làm sao mà kiểm soát được thông tin? Trong khi đó, nhiều mặt hàng có xuất xứ từ nước ngoài chưa biết chất lượng thế nào nhưng hàng của họ thường có đóng gói, trên bao bì ghi thông tin đàng hoàng nhưng ra đến chợ, cửa hàng là tiểu thương bóc hết thông tin.

Ông Nguyễn Bình Phương - Phó Giám Kinh doanh tiếp thị, Công ty CP Quản lý và Kinh doanh chợ nông sản Thủ Đức, cơ sở chuyên cung cấp hàng nông sản có quy mô lớn ở khu vực miền Nam cũng thừa nhận, mỗi ngày chợ tiếp nhận hàng nghìn tấn hàng các loại từ nhiều địa phương khác nhau thì làm sao lực lượng nhân sự kiểm soát được hết.

Thực phẩm cho ra thị trường cần phải có quy trình tổ chức sản xuất và phân phối chặt chẽ. Ảnh: Q.Định

Theo ông Phương, khi các chuyến hàng vào chợ, lực lượng quản lý chỉ có thể kiểm tra đăng ký nguồn hàng, mã hàng, số điện thoại người cung cấp hàng… “Còn việc kiểm tra chất lượng, nguồn gốc, đóng gói, thông tin nhãn mác, bao bì trước khi đưa hàng lên xe là trách nhiệm của quản lý các địa phương nơi xuất xứ hàng, hoặc trách nhiệm ở các trạm kiểm dịch động, thực vật… Ngay cả việc kiểm tra dư lượng độc tố, nếu làm cho đúng cũng phải mất từ 2-3 ngày, mà đợi có kết quả thì có 2 hướng xảy ra: Hoặc là sản phẩm bị hỏng hết hoặc là hàng đã phân phối và người tiêu dùng đã ăn xong” - ông Phương chỉ rõ.

Hỗ trợ chỗ đứng cho hàng chất lượng

Là địa phương có dân số đông nhất cả nước, lượng hàng hóa nông sản tiêu thụ từ các tỉnh, thành rất lớn nên TPHCM luôn là tâm điểm của vấn đề an toàn thực phẩm. Ông Nguyễn Phước Trung - nguyên Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn TPHCM cho biết, không chỉ thịt mà ngay cả rau cũng được thu gom thông qua thương nhân, sau đó đưa lên xe tải từ nhiều nguồn khác nhau để đưa về thành phố tiêu thụ, chưa có cơ sở để chứng minh được đó là sản phẩm của hộ nào, xã nào…

Theo ông Trung, việc lấy mẫu kiểm tra chất lượng sản phẩm hiện nay cũng chưa ổn. Sản phẩm khi đến TPHCM được lấy mẫu để kiểm tra, tuy nhiên, sau khi có kết quả thì sản phẩm đó đã được đưa đi tiêu thụ. Trong trường hợp lô hàng không đủ tiêu chuẩn, rất khó để tìm lại. Còn nếu tìm cách giữ hàng lại sẽ khiến chất lượng bị giảm sút. Hơn nữa, kết quả kiểm tra âm tính thì cơ quan chức năng phải đền bù thiệt hại cho chủ lô hàng.

Đứng ở vai trò DN, bà Phạm Phương Thảo - Giám đốc Công ty CP Đầu tư Organica cho hay, công ty bắt đầu làm sản phẩm sạch từ năm 2013 đến nay nhưng gặp rất nhiều khó khăn, nhất là sự cạnh tranh không lành mạnh của các cơ sở sản xuất kinh doanh sản phẩm không minh bạch.

Hình ảnh ông L.Q.N đăng lên mạng xã hội tố cáo Công ty Cổ phần Chăn nuôi C.P. Việt Nam trà trộn thực phẩm không đảm bảo tiêu chuẩn, bán cho người tiêu dùng.

Ông Lý Hoàng Hải - đại diện một DN chuyên cung cấp các thiết bị test thực phẩm tại TPHCM cũng cho biết, hiện nay thiết bị test nhanh (2-3 giờ là có kết quả), thường chỉ cho ra kết quả có dư lượng cao, còn việc test cho kết quả tốt nhất thường phải mất vài ngày và chi phí rất tốn kém. Vì vậy, theo ông Hải, khó có thể kiểm soát được sản phẩm cuối cùng mà chỉ có cách giám sát, kiểm tra ở quy trình sản xuất, đóng gói, vận chuyển.

Trả lời câu hỏi, lỗ hổng lớn nhất để thực phẩm bẩn đội lốt thực phẩm sạch nằm ở đâu? Chủ tịch AFT Nguyễn Thị Hồng Minh cho rằng, có nhiều nguyên nhân, trong đó một nguyên nhân quan trọng xuất phát từ chính sách. Bà Minh nêu ví dụ: Sản phẩm rau tươi VietGap, luật không bắt buộc phải có nhãn mác, đây là “chốt” quan trọng khiến nơi cung cấp hàng nông sản, chợ đầu mối có muốn cũng không thể làm. “Cần sửa ngay quy định này, bắt buộc thực phẩm phải có nhãn mác. Làm sao sản phẩm không đủ tiêu chuẩn phải bị gạt ra ngay từ khâu đầu, không cho bất kỳ cơ hội nào thâm nhập vào thị trường” - bà Minh đề nghị đồng thời cho rằng, Nhà nước cần hỗ trợ sản phẩm sạch, minh bạch, hỗ trợ DN làm ăn đàng hoàng tiếp cận được thị trường. Ngoài ra, Nhà nước cần cho những DN này vay vốn...

Đối với các siêu thị, bà Minh mong muốn, cần tạo điều kiện và có chính sách nâng đỡ các sản phẩm tốt lên kệ, ít chi phí nhất, bớt đi điều kiện không cần thiết, hay các thủ tục “bất thành văn”.

Đề cập về trách nhiệm của DN, ông Nguyễn Diệp Pháp – đại diện Công ty Cổ phần Thực phẩm G.C cho biết, DN kinh doanh phải thực hiện đúng tiêu chuẩn sản xuất: từ con giống, quản lý dữ liệu nhật ký trồng trọt, chăn nuôi... dữ liệu hóa hết các thông tin trồng trọt từ gieo giống đến lúc thu hoạch, giúp cho người tiêu dùng truy xuất được nguồn gốc. “Để triển khai được sẽ rất vất vả, tốn kém. Nên việc này cần phải có sự hỗ trợ của Nhà nước để DN tạo chỗ đứng, từ việc tạo được vị thế thì thương hiệu, uy tín của DN và sản phẩm xuất khẩu cũng được khẳng định. Việc sản xuất theo tiêu chuẩn cao cũng sẽ giảm thiểu ô nhiễm môi trường” - ông Pháp nói.

Bàn đến giải pháp trước mắt, ông Phan Anh Tuấn - Trưởng Phòng Quản lý an toàn thực phẩm và môi trường chợ đầu mối nông sản thực phẩm Hóc Môn chia sẻ, ở nơi ông làm việc, Ban Quản lý chợ đã phối hợp với thương nhân kinh doanh tự test sản phẩm. “Việc này cũng để bảo đảm nguồn hàng từ chợ đi ra, nhằm tạo uy tín cho chính mình. Mặt hàng gì trong nước chưa có mà dân cần thì mình cứ nhập khẩu nhưng phải có chứng từ, thông tin nguồn gốc xuất xứ rõ ràng mới cho nhập” - ông Tuấn nêu quan điểm.

Quốc Định