Giá tăng nhưng người trồng tiêu không vui

Được giá, mất mùa

Gia đình chị Thái Thị Hoài Sen ở ấp Tân Hòa, xã Tân Tiến, huyện Bù Đốp trồng 5 sào tiêu giống Vĩnh Linh. Sau 12 năm, vườn tiêu 700 nọc chết dần chỉ còn hơn 500 nọc. Vụ mùa năm 2024, khu vườn cho thu hoạch 1,2 tấn tiêu khô. Năm nay, năng suất chỉ bằng 1/6 so với vụ trước, vườn tiêu hầu như mất trắng. Hiện có nhiều trụ tiêu trong vườn chưa được thu hái, nhưng hầu như không có trái hoặc chỉ có vài chuỗi tiêu ngắn, hạt lưa thưa. Chị Sen cho biết: “Thời điểm cây ra hoa vào tháng 5 âm lịch năm trước, gặp nắng hạn kéo dài gần cả tháng nên bị rụng hoa. Giai đoạn cây tiêu ra hoa mà gặp mưa liên tục thì năng suất mới đạt”.

Vườn tiêu của hộ ông Nguyễn Duy Trinh ở ấp Tân Hòa, xã Tân Tiến có 8 sào, trồng 1.200 nọc, đã bước vào năm thứ 7. Vụ tiêu năm trước, ông Trinh thu hoạch 2,3 tấn tiêu khô, năm nay chỉ được gần 2 tấn. Khu vườn được áp dụng quy trình chăm sóc như mọi năm, nhưng năng suất giảm là do thời tiết khô hạn kéo dài ảnh hưởng đến quá trình ra hoa, đậu trái. Tỷ lệ ra hoa, đậu trái trong vườn chỉ đạt khoảng 70%. Ông Trinh cho biết, khi cây tiêu đang ra hoa chỉ cần nắng từ 7-10 ngày, đang phơi mao thì nó rụng rất nhiều. Vụ năm nay, chuỗi tiêu ngắn, ít hạt, năng suất không bằng năm trước. Diện tích trồng và năng suất tiêu ở vùng này giờ không còn bao nhiêu.

Năm 2025, năng suất vườn tiêu của hộ ông Nguyễn Duy Trinh (trái) ở ấp Tân Hòa, xã Tân Tiến, huyện Bù Đốp giảm mạnh

Hầu hết những vườn tiêu ở ấp Tân Hòa đều bị mất mùa, nhất là trồng giống tiêu Vĩnh Linh thì mất trắng. Còn vườn trồng giống tiêu Srilanka như gia đình ông Trinh thì năng suất cũng giảm hơn mọi năm. Với giá tiêu đầu vụ 175 ngàn đồng/kg, sau khi trừ chi phí chăm sóc, ông Trinh vẫn còn lời khoảng 2/3. Do giá hạt tiêu khô tăng nên sau vụ tiêu năm nay, ông Trinh quyết tâm kiến thiết lại vườn, trồng mới thay thế những trụ tiêu còi cọc, sâu bệnh, với hy vọng năm tới sẽ có một vụ mùa bội thu.

Qua nhiều năm bị dịch bệnh, biến động về giá cả, người trồng tiêu không còn mặn mà chăm sóc vườn. Hiện nay, diện tích cây hồ tiêu trên địa bàn xã Tân Tiến còn hơn 300 ha. Với giá bán tăng cao, dự báo nhiều hộ trồng tiêu sẽ tiếp tục cải tạo vườn, trồng mới thay thế những cây tiêu đã chết.

Để cây tiêu phát triển bền vững

Vụ tiêu năm nay, ông Nguyễn Đăng Hạnh ở ấp 8, xã Lộc Thuận, huyện Lộc Ninh thu hoạch 4 tấn tiêu khô trên diện tích 2 ha. Sản lượng chỉ bằng một nửa so với vụ trước, nhưng bù lại bán cao gần gấp đôi. Năm nay, ông Hạnh bán tiêu thu về hơn 700 triệu đồng, chưa trừ chi phí. Ông Hạnh cho biết: “Thu nhập chính của gia đình là từ cây tiêu. Năm nay, năng suất giảm nhưng bù lại giá bán cao nên người trồng tiêu cũng được an ủi phần nào. Nếu vừa được giá được mùa thì nông dân sẽ rất phấn khởi, tập trung chăm sóc, phục hồi vườn tiêu để tăng năng suất trong năm kế tiếp.

Thu hoạch tiêu tại vườn của hộ ông Nguyễn Đăng Hạnh ở ấp 8, xã Lộc Thuận, huyện Lộc Ninh

Năm trước, thời điểm cây tiêu ra hoa gặp nắng hạn kéo dài, hoa rụng đồng loạt. Riêng đợt ra hoa sau gặp mưa nên đậu trái nhiều hơn. Trong vườn nhà ông Hạnh phần lớn trồng giống tiêu Ấn Độ, còn lại số ít là tiêu giống Vĩnh Linh. Cây tiêu Ấn Độ có sức sống mãnh liệt, thường cho chuỗi hạt sai, đạt năng suất hơn giống Vĩnh Linh. Cách đây 10 năm, ông Hạnh trồng 5.000 nọc, trải qua nhiều năm dịch bệnh, cây tiêu còi cọc rồi chết dần chỉ còn khoảng 4.000 nọc. Những năm trước, hạt tiêu rớt giá, nhiều hộ trồng tiêu trên địa bàn đã chuyển sang trồng cây ăn trái, nhưng ông Hạnh vẫn gắn bó với cây tiêu. Năm nay, ông đã ươm giống và chuẩn bị trồng mới 1.000 nọc tiêu. Để phát triển thêm diện tích, ông Hạnh đào hồ chứa nước trong vườn với trữ lượng khoảng 400m3, phục vụ tưới cho khu vườn 3 ha trong mùa khô. Ông Hạnh cho biết: Theo chu kỳ, giá của từng loại cây trồng có lúc lên, xuống thất thường, nhưng không vì chạy theo giá cả mà rơi vào vòng luẩn quẩn trồng - chặt. Thay vì phá bỏ cây tiêu, ông Hạnh đầu tư chăm sóc khu vườn để cho năng suất cao, đến khi được giá thì cây sẽ không phụ người trồng.

Ông Phạm Văn Minh, Chủ tịch Hội Nông dân xã Lộc Thuận chia sẻ: “Với giá tiêu có xu hướng tăng cao như hiện nay, nhiều hộ dân trên địa bàn xã đang duy trì, cải tạo lại vườn tiêu già cỗi, kém hiệu quả và trồng mới thêm rất nhiều diện tích. Hội Nông dân xã phối hợp với Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện mở các lớp tập huấn về kỹ thuật trồng, chăm sóc cây tiêu. Đồng thời, tuyên truyền, vận động hội viên nông dân tiếp tục phát triển cây tiêu theo hướng hữu cơ bền vững, tạo đầu ra ổn định cho người trồng”.

Trước đây, diện tích cây hồ tiêu trên địa bàn xã Lộc Thuận chiếm hơn 100 ha. Những năm trước, hạt tiêu rớt giá, nhiều hộ dân bỏ vườn không chăm sóc. Diện tích cây hồ tiêu hiện chỉ còn gần 70 ha. Thời gian gần đây, khi giá hạt tiêu tăng trở lại, nhiều hộ dân đang cải tạo, trồng mới thay thế cây tiêu già cỗi, với hy vọng nâng cao thu nhập. Để phát triển cây tiêu bền vững, ngoài yếu tố kỹ thuật chăm sóc, người trồng tiêu cần quan tâm đến việc cấp mã số vùng trồng, đảm bảo truy xuất nguồn gốc, hướng đến thị trường xuất khẩu, đầu ra ổn định.

Ông Nguyễn Đăng Hạnh ở ấp 8, xã Lộc Thuận, huyện Lộc Ninh trồng mới 1.000 nọc tiêu

Thùy Linh