Già và giàu

Duyên cớ của câu chuyện nằm ở chỗ (i) ngại vất vả khi nuôi con; (ii) công việc khó khăn và cơ cấu thu nhập của một bộ phận người trẻ ngày càng giảm, không theo kịp đà tăng của vật giá, dịch vụ; (iii) tâm lý tự do thụ hưởng, không chịu vướng bận; (iv) phải vật lộn mưu sinh, công việc áp lực… Mỗi người một hoàn cảnh, song có lẽ phần lớn đều rơi vào các lý do trên, nên tỷ lệ sinh ngày càng giảm. Dấu hiệu ấy, là rất đáng lo ngại nhìn từ bình diện quốc gia.

Sự lo ngại tình trạng “già trước khi giàu” cho thấy một thực tế dần hiển hiện khi người trẻ kết hôn muộn hoặc càng ngày càng ngại sinh con. Ảnh minh họa: Minh Thảo

Không chỉ tổng quát từ vĩ mô, trong nhiều gia đình, sự thúc giục của cha mẹ với con cái kết hôn hầu như ngày càng gặp trở ngại. Bởi, câu chuyện đời sống, quan niệm riêng của thế hệ này không giống với thế hệ khác. Câu nói nôm na ngàn đời “đông con hơn đông của” một thời được xem là quan niệm rất lạc hậu, đã đến giai đoạn gặp một vật cản khó vượt. Đó là chẳng ai cầm tay con cái ép uổng được, ngoại trừ sự tự ý thức và cảm xúc bản thân. Trong nhiều trường hợp, đôi khi các bậc phụ huynh dù có nôn nả nhưng đành thúc thủ!

Vì vậy, khi đọc thông tin trên một tờ báo ngày 4-9-2025 về chuyện chị V.A ở Hà Nội gửi phôi trữ đông tại Trung tâm hỗ trợ sinh sản quốc gia thuộc Bệnh viện Phụ sản Trung ương từ năm 2014, sau 11 năm từ phôi thai ấy hình thành và chị V.A đã sinh được một bé gái khỏe mạnh cân nặng 3,3 ki lô gam, tôi chợt liên tưởng và hình dung thú vị về một nền y tế phát triển lớn mạnh, hỗ trợ cho nhiều cặp vợ chồng cần sinh con theo ý muốn.

Sự thành công vượt bậc ấy của ngành y khoa cho thấy trí tuệ và khoa học đã tạo ra điều kỳ diệu. Đây cũng là tín hiệu gửi đến những người trẻ, để họ có quyền chủ động sinh và nuôi con trong giai đoạn nào của cuộc đời mình, tùy vào sự lựa chọn, để loại bỏ những khó khăn ngần ngại như đã nêu trên.

Nhưng, đó cũng chỉ là một khía cạnh của vấn đề. Nhìn rộng hơn, sự khuyến khích sinh con và nỗ lực cải thiện giống nòi mang tính chiến lược, tầm vóc quốc gia mới là điều đem lại nguồn nhân lực cho đất nước trong quá trình phát triển. Muốn vươn lên hùng cường, giàu mạnh và đạt được mục tiêu đề ra, cần có các chính sách hỗ trợ sinh con cho người trẻ, không chỉ là sự kêu gọi, khuyến khích chung chung.

Chính sách ấy, phải bắt đầu từ khi người trẻ bước vào cuộc sống hôn nhân như tăng nguồn thu nhập, ưu tiên thời gian nghỉ ngơi, chăm sóc sức khỏe sinh sản và bổ trợ nuôi con. Để làm được điều này, phải gắn mục tiêu phát triển nguồn nhân lực với một hệ thống liên hoàn theo các giai đoạn phát triển của từng đứa trẻ, từ khi sinh ra cho đến khi lớn lên bước vào đời, phục vụ xã hội.

Ở góc độ khác, ngoài việc sinh con theo ý muốn, cũng cần một sự tiếp sức cho các cặp vợ chồng trẻ. Khởi đi từ việc đăng ký, gửi trữ phôi thai hoặc tinh trùng, cho đến chăm sóc y tế khi sinh nở và các cơ chế y tế phòng vệ để trẻ lớn lên khỏe mạnh, loại trừ bệnh tật… là một chính sách đòi hỏi tâm huyết và nguồn kinh phí rất lớn, nhưng không thể không lưu tâm.

Hoàn thiện chiến lược phát triển nguồn nhân lực cho quốc gia, sẽ duy trì được thị trường lao động trẻ, bước song hành với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chiến lược ấy nếu được thực hiện suôn sẻ, sẽ loại trừ được mối ưu tư “già trước khi giàu”, điều mà một số quốc gia đang phát triển trên thế giới đang phải loay hoay đối diện.

Vậy nên, điều mà người viết vô cùng tâm đắc là bắt đầu từ năm học này, Nhà nước đã miễn học phí cho các cấp học, từ mầm non đến cấp THPT. Đây là một trong những chỉ dấu cho thấy sự quan tâm trong chính sách đào tạo nguồn nhân lực.

Miễn học phí, bên cạnh chăm sóc y tế, đó không chỉ là câu chuyện tiền bạc, mà sâu xa hơn là tiếng vọng nhân bản của một chế độ, một trong những thanh âm mật thiết và hết sức quan trọng trong bản giai điệu “dân giàu nước mạnh”. Và, từ đó mỗi người dân sẽ nhận thấy rõ hơn giá trị của sự chắt chiu đóng góp của mình trong quá trình phát triển, bắt đầu từ những động thái chăm sóc con người tích cực như vậy.

Trần Thanh Bình